Imperium kolonialne

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Imperium kolonialne – imperium, które składa się z państwa macierzystego (tzw. metropolii) oraz kolonii, położonych zazwyczaj w różnych częściach świata.

Spis treści

1 Imperia kolonialne
- 1.1 Japonia
- 1.2 Chiny
2 Ustrój kolonii
3 Skutki polityki kolonialnej
4 Ważniejsze kolonie
5 Zobacz też
6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Imperia kolonialne

Największe posiadłości kolonialne miała w XIX wieku Anglia. Pod koniec stulecia do Korony Brytyjskiej należała czwarta część kuli ziemskiej. Potężne imperia miały również Francja i Rosja. W ekspansji kolonialnej brały udział także mniejsze państwa europejskie – Holandia, Belgia, Włochy. Najstarsze imperia kolonialne natomiast – hiszpańskie i portugalskie – w XIX w. pogrążyły się w kryzysie. Brazylia i hiszpańskie kolonie w Ameryce Południowej i Środkowej ogłosiły niepodległość w pierwszej połowie XIX w. Osłabione wojnami napoleońskimi metropolie nie były w stanie przeciwstawić się temu procesowi. Pod koniec stulecia Hiszpania w wyniku wojny ze Stanami Zjednoczonymi utraciła wyspy: Kubę i Portoryko na Morzu Karaibskim oraz Filipiny.

[edytuj] Japonia

Nie tylko Europejczycy zdobywali kolonie. Japonia przerwała w latach sześćdziesiątych XIX w. politykę izolacji od kontaktów ze światem. Przeprowadzone przez cesarza Mutsuhito reformy wewnętrzne umożliwiły unowocześnienie kraju i rozwój gospodarczy.

Młody cesarz przeprowadził modernizację Japonii na wzór europejski: w 1868 r. zlikwidowano przywileje samurajów, w latach 1872-1873 przeprowadzono reformę rolną, uznając ziemię za własność tych, którzy ją uprawiają. W 1889 r. wprowadzono konstytucję, a w 1890 r. otwarto parlament. Przy aktywnym udziale państwa rozpoczęto modernizację gospodarki, w tym rozbudowę przemysłu. Stworzono nowoczesną armię i flotę.

Kraj ten stał się wkrótce znaczącą w regionie potęgą militarną. W latach osiemdziesiątych XIX w., w wyniku zwycięskiej wojny z Chinami, Japonia zdobyła Koreę, którą przeobraziła w swoją kolonię.

[edytuj] Chiny

Imperium Chińskie, stanowiące dużą potęgę jeszcze w XVIII w., przeżywało w XIX w. głęboki kryzys. Zacofane państwo nie było w stanie przeciwstawić się obcej ekspansji. Mocarstwa europejskie zmusiły władców Chin do zerwania z wielowiekową polityką izolacji. Narzucono Chinom niekorzystne umowy gospodarcze. Kraj zachował wprawdzie niepodległość, lecz obce mocarstwa wywierały coraz poważniejszy wpływ na politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa.

[edytuj] Ustrój kolonii

Systemy sprawowania przez metropolię władzy nad koloniami były zróżnicowane. Kraje zamieszkane w przeważającej większości przez emigrantów z Europy (Kanada, Australia, Nowa Zelandia) miały autonomię i stopniowo uniezależniały się od metropolii. Niekiedy głową państwa pozostawał nadal miejscowy władca, który dysponował własną armią. Istotne decyzje podejmowali jednak europejscy doradcy. Taką formę dominacji nazywano protektoratem. Często jednak władzę w koloniach sprawowali bezpośrednio przysłani z metropolii gubernatorzy i podlegli im urzędnicy.

[edytuj] Skutki polityki kolonialnej

Bywało, że rządy kolonialne przyczyniały się do wzrostu poziomu cywilizacyjnego podbitych krajów. Administracja kolonialna zakazywała starodawnych, barbarzyńskich obyczajów i prowadzenia krwawych wojen plemiennych. Budowano linie kolejowe. Pojawiały się szkoły. Głównym celem metropolii było jednak uzyskanie jak największych korzyści z kolonii. Ludność tubylcza płaciła podatki, które przeznaczano w większości na potrzeby metropolii. Importowane masowo wyroby przemysłu europejskiego rujnowały miejscowe rzemiosło. Kolonizatorzy wywozili natomiast cenne surowce po narzuconych, korzystnych dla siebie cenach. Przybyli z Europy osadnicy zajmowali na ogół tereny najbardziej urodzajne. Sytuację ludności kolonii pogarszała nieuczciwość urzędników kolonialnych, skłonność do przekupstwa i nadużyć. Możliwości odwoływania się do bezprawnych decyzji administracji kolonialnej były często znikome. Próby buntu tłumiono bezwzględnie.

Bilans polityki kolonialnej nie zawsze był jednak korzystny dla metropolii. Zyski z kolonii czerpały przede wszystkim niektóre grupy przedsiębiorców, urzędnicy i wojsko. Koszty polityki kolonialnej były wysokie. Wzrosły zwłaszcza pod koniec XIX w., kiedy w koloniach nasiliły się ruchy wyzwoleńcze, a pomiędzy państwami europejskimi doszło do rywalizacji. Sytuacja ta wymagała utrzymywania w koloniach silnej armii i rozbudowy administracji. W rezultacie do wielu kolonii trzeba było dopłacać.

Masowe importowanie taniej żywności z kolonii doprowadziło do spadku cen żywności na naszym kontynencie i spowodowało nieopłacalność uprawy ziemi w wielu regionach Europy. Podobnie było z produkcją rzemieślniczą i przemysłową Europejczyków – przedsiębiorcy szybko doszło do wniosku, że bardziej niż eksport do kolonii opłaca się produkcja na miejscu, gdzie koszty były znacznie niższe. W rezultacie tanie wyroby, wytwarzane w koloniach, wkrótce zaczęły stanowić niebezpieczną konkurencję dla przemysłu europejskiego. Posiadanie kolonii było jednak kwestią prestiżu państw. Im większym imperium dysponowało państwo, tym większym cieszyło się uznaniem na arenie międzynarodowej. Toteż wielokrotnie państwa europejskie decydowały się na podboje bez względu na koszty.