Almelo
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Almelo (
uitspraak (info·uitleg)) is een stad en gemeente in de regio Twente in de provincie Overijssel. Almelo grenst in het noorden aan Twenterand, in het noordoosten aan Tubbergen, in het zuidoosten aan Borne, in het zuiden aan Hof van Twente en in het westen aan Wierden. Het is de eerste in het rijtje van de drie steden Almelo-Hengelo-Enschede. De gemeente Almelo is ontstaan uit een fusie (1914) tussen de gemeenten Ambt Almelo en Stad Almelo.
De gemeente Almelo beslaat een oppervlakte van 69 km² en telde volgens cijfers van het CBS op 1 juli 2006 72.100 inwoners. Behalve de stad Almelo omvat de gemeente de kernen Aadorp, Bornerbroek en Mariaparochie (gedeeltelijk). De gemeente Almelo maakt deel uit van het kaderwetgebied Regio Twente. Sommige Almeloërs spreken Twents, een Nedersaksisch dialect.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis en architectuur
Het op zandgrond gelegen Almelo ontstond in de Middeleeuwen als nederzetting op de plek waar een landweg een beek kruiste die toen de Aa heette. Op die plaats stond het voor het eerst in 1236 genoemde en nog steeds bestaande Huis Almelo. Uit oude documenten blijkt dat de nederzetting in ieder geval in 1420 al stadsrechten had. De stad had een gracht, maar geen muur, en is dan ook nooit van militair belang geweest. Huize Almelo bestaat waarschijnlijk al sinds de 12e eeuw en is tot op de dag van vandaag in handen van de familie Van Rechteren Limpurg. De familie had eeuwen verschillende rechten in de stad Almelo, waaronder het recht om recht te spreken. Vandaag de dag houdt de graaf zich bezig met restauratie van oude panden in de binnenstad en het onderhouden van bossen die eigendom van de familie zijn.
Tussen 1818 en 1914 was de gemeente Almelo opgesplitst in de gemeenten Stad Almelo en Ambt Almelo.
In de 17e en 18e eeuw kwam de huisweverij steeds meer op. De entree in Almelo van de eerste stoommachine, in 1830, veroorzaakte een overgang naar fabrieksmatige productie. De textielindustrie werd ook bevorderd door de aanleg van het Overijssels Kanaal (in 1855) en de spoorlijn van Almelo naar Salzbergen, in 1865. Rond 1900 waren er dan ook vele zeer rijke families in Almelo en uit die tijd dateren veel landhuizen en villa's in diverse stijlen zoals Jugendstil, expressionisme en neorenaissance.
Vanaf de jaren 1960 kreeg de Almelose textielindustrie het door de goedkopere buitenlandse concurrentie erg moeilijk, wat tot massale bedrijfssluitingen leidde. Ook vandaag de dag nog zijn de effecten hiervan in de werkloosheidscijfers zichtbaar. Veel textielfabrieken zijn afgebroken, maar sommige markante gebouwen zijn behouden gebleven. Van de villa's die textielbaronnen lieten bouwen is Bellinckhof aan de Wierdensestraat wel de mooiste. Gebouwd door de familie Ten Cate in de jaren '20 van de vorige eeuw is het eveneens één van de grootste textielhuizen in Twente. Het huis en park zijn niet toegankelijk maar beide zijn van grote schoonheid. Het ontwerp is van architect Karel Muller. De eetkamer is betimmerd met mahoniehout, de hal heeft een zwartgeaderde witte marmeren vloer en de zaal is van groene betimmering voorzien met rose zijde en behangen met familieportretten van de Ten Cate's. De huidige familietelg is, net als de graaf, actief in stadsbehoud en helpt naast zijn eigen park het Egbert ten Cate Plantsoen en het Beeklustpark in Almelo onderhouden.
Ook zijn er in Almelo architectonisch interessante kerken. De Grote Kerk dateert uit 1733. Reeds in 1236 is sprake van een burghtkapel in Almelo. De torenspits werd in de 18e eeuw geplaatst op verzoek van gravin Sophia Juliana von Castell Rüdenhausen. Opvallend is de Latijnse inscriptie boven de hoofdingang uit het jaar 1738. Lang hebben voor de toegangsweg naar de kerk twee van Bentheimer zandsteen gemaakte pilaren gestaan met de wapenschilden van Van Rechteren Limpurg en Almelo. Deze zijn in 1884 verplaatst naar de oprijlaan van het kasteel. Deze oprijlaan, de Gravenallee, is drie kilometer lang en eindigt bij het Kanaal Almelo-Nordhorn. Halverwege is een tolhuis en kan een rondwandeling gemaakt worden door de bossen, waarin zich ook de grafkelder van Van Rechteren Limpurg bevindt.
Verder is er het vanaf 1914 gebouwde tuindorp De Riet. Deze wijk is voor het merendeel tussen de twee wereldoorlogen in gebouwd en bestaat uit goed onderhouden, kleine huisjes die in een zeer kenmerkende bouwstijl zijn gebouwd. Een deel is in handen van de twee woningbouwstichtingen. De wijk heeft tegenwoordig een eigen treinstation.
[bewerk] Infrastructuur
[bewerk] Autowegen
Ten zuiden van Almelo begint de snelweg A35, die naar de A1 leidt. Deze weg wordt binnenkort doorgetrokken richting Wierden / Nijverdal.
[bewerk] Spoorwegen
Sinds 18 oktober 1865 heeft Almelo een station aan het beginpunt van de spoorlijn Almelo-Salzbergen, aangelegd door de Spoorwegmaatschappij Almelo-Salzbergen (AS). Op 1 januari 1881 werd door de Staatsspoorwegen de enkelsporige lijn Zwolle-Almelo geopend. Per 1 september 1888 bracht de Koninklijke Nederlandsche Locaalspoorweg-Maatschappij een enkelsporige verbinding met Deventer tot stand, tot Wierden op een gemeenschappelijk baanlichaam met Zwolle-Almelo. Hiermee was de verbinding met Amsterdam een feit. Tenslotte nam de NOLS op 1 oktober 1906 de lijn Mariënberg-Almelo in dienst. Naast het hoofdstation heeft Almelo een halte (Station Almelo de Riet) aan de spoorlijn richting Hengelo naar Salzbergen en beschikken de industrieterreinen Dollegoor en Bedrijvenpark Twente over spooraansluitingen. Tevens zijn er plannen om een station te bouwen op de verbinding Almelo-Marienberg, dat Almelo Bedrijvenpark Twente zal gaan heten.
[bewerk] Waterwegen
Rond en door Almelo lopen meerdere beken en kanalen, waaronder het Twentekanaal, het Overijssels Kanaal, het kanaal Almelo-Nordhorn, de Almelose Aa en de Loolee.
[bewerk] Kantoor en industrieterreinen
- Dollegoor
- Bedrijvenpark Twente
[bewerk] Onderwijs
- Pius X College Almelo
- Openbare Scholen Gemeenschap Erasmus
- Christelijke Scholen Gemeenschap het Noordik
- St.Canisius
[bewerk] Overheid en bedrijven
Almelo heeft een Arrondissementsrechtbank en een Huis van Bewaring. Bolletje, met name bekend van haar beschuiten, vindt zijn oorsprong in de stad. Verder heeft Philips er een vestiging, net als Urenco, dat verrijkt uranium voor kerncentrales produceert. De textiel, de oorsprong van de industrie in Almelo (en Twente) raakt meer en meer op de achtergrond.
[bewerk] Politiek
Het College van Burgemeester en Wethouders van Almelo bestaat uit:
- Burgemeester: M.A.J. Knip (VVD)
- Wethouders:
- A. Sjoers (CDA)
- R.J.M. van Broekhoven (CDA)
- B. Kuiper (PvdA)
- J.M.M. Kuik-Verweg (PvdA)
- T.J. Schouten (PvdA)
- Gemeentesecretaris: H.F.X. Geerdink
- Raadsgriffier: J.L. Hoeflak
De gemeenteraad telt 35 zetels en bestaat uit:
- PvdA (13 zetels)
- CDA (8 zetels)
- VVD (4 zetels)
- SP (3 zetels)
- GroenLinks (2 zetels)
- ALA (1 zetel)
- AOV (1 zetel)
- ChristenUnie (1 zetel)
- D66 (1 zetel)
- Leefbaar Almelo (1 zetel)
[bewerk] Twenteborg Ziekenhuis (ZGT)
In Almelo is een modern algemeen ziekenhuis met circa 650 bedden en zeer goede voorzieningen. Er werken ruim 1800 medewerkers en bijna 110 specialisten. Vrijwel alle medische specialismen zijn aanwezig. Verder verzorgt Twenteborg opleidingen voor negen specialismen. Het ziekenhuis ontwikkelt zich tot een medisch geïntegreerd bedrijf, waarbij innovatie voorop staat. Op enkele terreinen geniet deze ontwikkeling regionale en landelijke belangstelling, zoals bijvoorbeeld de diabetische voet, vaatchirurgie en geriatrie. Dit zijn de speerpunten in de zorg. Op 28 september 2006 was hier een brand in een operatiekamer.
De Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) is een algemeen ziekenhuis en is in 1998 ontstaan uit een fusie tussen Twenteborg Ziekenhuis in Almelo en Streekziekenhuis Midden-Twente in Hengelo. Beide ziekenhuizen vervullen een streekfunctie en maken deel uit van samenwerkingsverbanden met de eerstelijnszorg (zorg door de huisartsen), thuiszorgorganisaties en verpleeghuizen. De ZGT levert vanuit twee locaties hoogwaardige medisch-specialistische behandeling en diagnostiek. Dit in een verzorgingsgebied met circa 300.000 inwoners.
[bewerk] Overige informatie
Bekende Almeloërs zijn onder anderen cabaretier Herman Finkers, astronaut Wubbo Ockels, tennisster Kea Bouman, zangeres Ilse de Lange, presentatrice Daphne Bunskoek, fluitiste Berdien Stenberg, presentator Tom Egbers, muziekkenner en Idols-jurylid Henk Jan Smits, politicus Bert Bakker, presentatrice Mari Carmen Oudendijk, presentatrice Cunera van Selm, actrice Kyra Macco en miss-world Azra Akın.
Willem Duin (zanger van onder andere "Ik zie een ster" met Maggie MacNeal) heeft ook jarenlang in Almelo gewoond, net als dance DJ Sander Kleinenberg.
Finkers deed over zijn woonplaats de beroemde uitspraak: Een stoplicht springt op rood, een ander weer op groen, in Almelo is altijd wat te doen. Sindsdien is er op cultureel gebied aardig wat in positieve zin veranderd in Almelo. Een aantal voorbeelden hiervan zijn de Almelose Bibliotheek, het theaterhotel, Preston Palace (hotel en vermaak in het voormalige ziekenhuis) en het oude, voormalige Sint Elisabeth ziekenhuis dat dienst doet als huisvesting van de Almelose Muziekschool en Hof 88, een cultureel centrum. In Hof 88 worden theatervoorstellingen, muziekuitvoeringen en film getoond. Sinds de herfst 2004 is de bioscoop aan de Grotestraat gesloten, de nieuwe bioscoop wordt pas in 2007 opgeleverd.
De Turkse stad Denizli is partnerstad van Almelo. 7,8% van de inwoners van Almelo is van Turkse afkomst.
Qua topsport staat Almelo ook op de kaart. Bij het voetbal is Heracles Almelo in 2005 gepromoveerd naar de Eredivisie. De stad heeft ook een aantal topsportevenementen binnen haar grenzen. De Cogas Energie Volleyball Classic, het White Diamonds Toernooi, Profronde Almelo en de Almelose Ruiterdagen behoren tot de grootste evenementen in hun tak van sport.
De plaatselijke Scoutingverenigingen H.J.B. Llanos (volledige naam: H.J.B. Almelo Llanos Groep) en H.J.B. Wateregge (volledige naam: H.J.B. Almelo Wateregge Groep) zijn aftakkingen van de in 1911 opgerichte Hollandsche Jongerenbond (HJB), één van de oudste Scoutinggroepen in Nederland. De Tubanten, de J.F. Kennedygroep, Het Twentse Ros en BE de Blauwe Reigers zijn overige Scoutinggroepen in Almelo.
[bewerk] Geboren in Almelo
- Brian van Loo (2 april 1975), voetballer (doelman)
- Kea Bouman (23 november 1903 - 17 november 1998), tennisster
- Cor Galis (22 november 1910 - 20 mei 1997), 'de stem der VPRO'
- Cor Hilbrink (8 juli 1918 - 11 juni 1973), ondernemer, verzetsstrijder en sportbestuurder
- Wubbo Ockels (28 maart 1946), astronaut
- Herman Finkers (9 december 1954), cabaretier
- Wilfried Finkers (18 mei 1957), cabaretier
- Berdien Stenberg (30 juli 1957), dwarsfluitiste
- Tom Egbers (18 oktober 1957), sport-presentator
- Bert Bakker (7 August 1958), D66-politicus
- Henkjan Smits (9 oktober 1961), jurylid Idols
- Cunera van Selm (23 april 1964), sport-presentatrice
- Eddy Zoëy (25 maart 1967), tv-presentator
- Mari Carmen Oudendijk (30 april 1968), tv-presentatrice
- Daphne Bunskoek (22 november 1973), tv-presentatrice en actrice
- Michiel Veenstra (6 maart 1976), radio-dj op 3FM
- Ilse DeLange (13 mei 1977), zangeres
- Arnold Bruggink (24 juli 1977), voetballer
- Azra Akin (8 december 1981), model en Miss World 2002
- Mark Looms (24 maart 1981), voetballer
[bewerk] Trivia
- Het wapen van de Gemeente Almelo wordt ook wel 'De dree drupkes' genoemd. (drupke - wybertje)
[bewerk] Externe links
Coördinaten:
52°52'N, 6°40'O
|
|
 |
|---|---|
| Stad & dorpen: Almelo | Aadorp | Bornerbroek | Mariaparochie | |
| Voormalige gemeenten: Ambt Almelo | Stad Almelo | |
| Heerlijkheden: Huize Almelo | Bellinckhof | |
|
|
|
|---|---|
|
Almelo | Borne | Dalfsen | Deventer | Dinkelland | Enschede | Haaksbergen | Hardenberg | Hellendoorn | Hengelo | Hof van Twente | Kampen | Losser | Oldenzaal | Olst-Wijhe | Ommen | Raalte | Rijssen-Holten | Staphorst | Steenwijkerland | Tubbergen | Twenterand | Wierden | Zwartewaterland | Zwolle |
|
| Steden en dorpen - Voormalige gemeenten | Nederland - Provincies - Gemeenten | |
