Urenco
Urenco is een Brits/Duits/Nederlands consortium dat zogeheten verrijkt uranium produceert door middel van ultracentrifugetechniek. De naam staat voor Uranium enrichment corporation (Uranium verrijkings bedrijf). Het bedrijf is opgericht in 1971, en bouwt voort op onderzoek uit de Tweede Wereldoorlog van de Duitse nazi Wilhelm Groth en de Nederlander Jacob Kistemaker.
Inhoud |
[bewerk] Organisatiestructuur
Urenco is in handen van drie houdstermaatschappijen - uit elk van de betrokken landen één - die ieder eenderde deel bezitten, en heeft in vier bij Urenco betrokken landen een verrijkingsfabriek: in Almelo, Capenhurst, Gronau en Eunice (VS).
De Duitse houdstermaatschappij is Urenco GmbH, en de Britse is Urenco Capenhurst Ltd.. Daarnaast bestaat nog een verkoopkantoor in de Verenigde Staten: Urenco Inc., gevestigd te Washington D.C.. Het hoofdkantoor van Urenco staat in het Britse Marlow, en in het Duitse Jülich is een onderzoekscentrum gevestigd.
[bewerk] Nederland
De Nederlandse houdstermaatschappij is Ultra Centrifuge Nederland (UCN). Deze is deels in handen van de overheid. Verder bezitten DSM, Philips, Shell, en Stork een deel. In de Urenco-vestiging in Almelo wordt sinds 1976 uranium verrijkt. Daarnaast worden er de voor het productieproces van Urenco benodigde ultracentrifuges gebouwd. Urenco Stable Isotopes gebruikt ultracentrifuges ook om stabiele isotopen van andere elementen dan uranium te scheiden. Deze in een bepaalde isotoop zeer zuivere elementen kunnen elders radioactief worden gemaakt om te worden toegepast in de radiofarmacie of medische therapieën, maar ook als stabiel element worden gebruikt in halfgeleiders, lasersystemen of andere industriële toepassingen. Urenco Nederland is een van de weinige ondernemingen in de wereld die deze stabiele isotopen produceert. Tevens was Urenco vertegenwoordigd in de lucht- en ruimtevaart als Urenco Aerospace. Sinds eind 2005 is dit deel zelfstandig actief onder de naam Aeronamic. In 2003 is Enrichment Technology Company Limited ETC opgericht met Urenco als volledige eigenaar en in juli 2006 is ETC een onafhankelijk bedrijf geworden, een Joint Venture tussen Urenco en Areva. ETC ontwikkelt en produceert centrifuges en verschaft het ontwerp voor uraniumverrijkingsfabrieken evenals het project management services voor de constructie van dergelijke fabrieken. De vestiging van UCN ging gepaard met groot maatschappelijk verzet. Er werden diverse demonstraties tegen UCN gehouden. Tijdens de demonstratie in 1978 kwamen 50.000 tegenstanders van kernenergie naar Almelo.
[bewerk] Bedrijfsspionage
Via Stork FDO is bij de Nederlandse vestiging in Almelo in de jaren zeventig gespioneerd door de Pakistaanse natuurkundige Abdul Qadir Khan. (hij was zelf niet werkzaam bij Urenco) Als gevolg hiervan staat in het Pakistaanse Kahuta een verrijkingsfabriek voor uranium die werkt met van het Urenco-ontwerp nagebouwde ultracentrifuges. Vanuit Pakistan is de techniek verder verspreid, waarschijnlijk naar Iran, Libië, en Noord-Korea.
In de jaren zeventig is veelvuldig gedemonstreerd tegen de rol die Urenco speelde bij de verspreiding van kernwapens. Onder het motto "Geen vrede met kernenergie" werd jaarlijks met Pasen een grote fakkeloptocht gehouden. Urenco was ook herhaaldelijk het doelwit van blokkadeacties en terreinbezettingen door de groepering BAN (Breek Atoomketen Nederland).
