Robert Conquest
Z Wikipedii
George Robert Ackworth Conquest (ur. 15 lipca 1917) w Malvern,Worcestershire - historyk brytyjski, sowietolog.
Studiował na Winchester College, Uniwersytecie w Grenoble i w Magdalen College (Oxford University) , gdzie uzyskał dyplom z filozofii, politologii i ekonomii i wreszcie doktorat z historii ZSRR.
Podobnie jak George Orwell i z podobnych motywów ( antyfaszystowska retoryka hasła Frontu Ludowego ) epizodycznie (1937) należał do partii komunistycznej Wielkiej Brytanii. Po wybuchu II wojny światowej zaciągnął się na ochotnika do wojska ( wbrew ówczesnemu stanowisku Kominternu po pakcie Ribbentrop- Mołotow wzywającego do akcji antywojennej ). Został oficerem wywiadu brytyjskiego. W przeciwieństwie do piątki z Cambridge ( Kim Philby, Guy Burgess, Anthony Blunt , Donald Maclean,John Cairncross ) nigdy nie postawiono mu zarzutu współpracy z wywiadem sowieckim. Podobnie jak George Orwell stał się demaskatorem mechanizmów systemu totalitarnego. Przyczyniły się również do tego osobiste obserwacje z czasu pobytu w Bułgarii, gdzie w końcu 1944 został brytyjskim oficerem łącznikowym przy armii bułgarskiej (która przystąpiła do koalicji antyhitlerowskiej pod komendą sowiecką) , a następnie ( do 1948 ) attache prasowym ambasady brytyjskiej w Sofii. Był tam świadkiem procesu sowietyzacji Bułgarii i podporządkowania kraju Moskwie . Do roku 1956 urzędnik brytyjskiego Foreign Office zajmującym się antykomunistycznym PR.
W roku 1981 Conquest przeniósł się do Kalifornii, gdzie objął stanowisko w Instytucie Hoovera na Uniwersytecie Stanforda. Współpracuje też m in. z Instytutem Badań Ukraińskich Uniwersytetu Harvarda , jest adiunktem w Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych w Waszyngtonie. W Kalifornii mieszka do dziś, zachowując brytyjskie obywatelstwo.
Dziełem życia Conquesta jest bez wątpienia opublikowany w roku 1968 Wielki Terror - pierwsza i do dziś klasyczna w historiografii światowej monografia lat 1934 -1939 w ZSRR - okresu wielkiej czystki , budowy przez Józefa Stalina w pełni totalitarnego państwa sowieckiego drogą masowego terroru i likwidacji dotychczasowej bolszewickiej elity władzy ( starych bolszewików ). Monografia oparta była wyłącznie o dostępne w roku 1968 źródła drukowane : zarówno oficjalne materiały sowieckie z okresu stalinowskiego, jak i ujawnione w epoce Chruszczowa materiały WKP(b) i NKWD, a także opublikowane na Zachodzie pamiętniki świadków, którym udało się opuścić ZSRR ( Aleksander Weissberg-Cybulski , Boris Bażanow , Aleksander Orłow , Walter Kriwicki, Gustaw Herling-Grudziński i in.). Conquest w Wielkim Terrorze konsekwentnie opisywał wydarzenia lat trzydziestych w ZSRR jako logiczną konsekwencję ustrojową jednopartyjnej dyktatury, opartej o tajną policję - narzuconej Rosji w latach 1917 -1921 przez bolszewików pod przywództwem Lenina. W konsekwencji zachowanie szeregu zachodnioeuropejskich intelektualistów (jak: George Bernard Shaw , Jean Paul Sartre, Walter Duranty, Theodore Dreiser, Romain Rolland , czy inni ) deklarujących fascynację sowieckim komunizmem i określających stalinizm jako wypaczenia idei prawdziwego, leninowskiego komunizmu było przez Conquesta definiowane słowami samego Lenina jako postawa użytecznych idiotów.
Ujawnienie w czasach gorbaczowowskiej glasnosti , a zwłaszcza wkrótce po upadku ZSRR w r. 1991 znacznej części archiwów sowieckich potwierdziło ustalenia Conquesta , jedynie je uściślając. Stąd uzupełnione wydanie Wielkiego Terroru z roku 1990 ( podstawa wydania polskiego z r. 1997) było symbolicznym zwycięstwem Conquesta nad krytykami, zarzucającymi mu stronniczość wizji historycznej.
Uzupełnieniem Wielkiego Terroru jest The Harvest of Sorrow (1986) - obszerna monografia historii ZSRR w latach 1928- 1933 - okresu przymusowej kolektywizacji rolnictwa i sprowokowanej w latach 1932-33 klęski głodu na Ukrainie i w południowej Rosji , który pochłonął życie co najmniej ośmiu ( wg słów samego Stalina ) milionów ludzi, zagłodzonych z premedytacją dla sterroryzowania ludności wsi (Wielki Głód 1932-1933). Terror okresu kolektywizacji był preludium do wydarzeń wielkiej czystki lat 1934-39. Obie monografie stanowią wyczerpującą syntezę historii ZSRR i partii bolszewickiej w latach trzydziestych XX w.
Oprócz dwóch fundamentalnych, panoramicznych prac o okresie 1928-1939 w ZSRR Conquest jest również autorem biografii Lenina(1972) , Stalina (1991), wielu monografii dotyczących poszczególnych zagadnień dziejów ZSRR ( system obozów koncentracyjnych, tajna policja NKWD , zabójstwo Kirowa, deportacje narodów, system prawa sowieckiego, sytuacja religii w ZSRR itd.).
W listopadzie 2005 Conquest został nagrodzony przez George'a Busha Prezydenckim Medalem Wolności.
Jest autorem kilku tomików poetyckich . Przetłumaczył na język angielski Pruskie noce Aleksandra Sołżenicyna . Autor słynnego zdania Gdy w Anglii słyszysz kogoś o czwartej nad rano pod drzwiami - to jest to mleczarz .
[edytuj] Bibliografia - najważniejsze pozycje
- Power and Politics in the USSR (1960)
- Nation Killers. The Soviet Deportation of Nationalities (1960), ISBN 0333105753
- Religion in the USSR (1968)
- The Great Terror (1968), wydanie uzupełnione: The Great Terror : A Reassessment (1990) ISBN 0195055802 ; wydanie polskie : Wielki Terror (1997), ISBN 8390206390
- Lenin (1972), ISBN 0006326161
- Inside Stalin's Secret Police: NKWD Politics, 1936-1939 (1985),ISBN 0817982418
- Kolyma : The Arctic Death Camps (1978), ISBN 0670414999
- The Harvest of Sorrow : Soviet Collectivization an the Terror- Famine (1986), ISBN 0195040546
- Stalin and the Kirov Murder (1989) , ISBN 0195055799 ; wydanie polskie: Stalin i zabójstwo Kirowa (1989)
- Stalin : Breaker of Nations (1991),ISBN 0297811940 ; wydanie polskie : Stalin (1996)
- Reflections on a Ravaged Century (1999) ISBN 0393048187 ; wydanie polskie: Uwagi o spustoszonym stuleciu (2002)
