Iwano-Frankiwsk
Z Wikipedii
Współrzędne: 48°55'00" N 024°42'00" E
| Iwano-Frankiwsk Iвaнo-Фpaнкiвcьк |
|||
|
|||
| Państwo | Ukraina | ||
| obwód | iwanofrankiwski | ||
| Powierzchnia | 83,73 km² | ||
| Położenie | 48°55' N 24°42' E |
||
| Wysokość | 249 m n.p.m. | ||
| Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
218 400 2752 os./km² |
||
| Nr kierunkowy | +38 (8)342 | ||
| Kod pocztowy | 76000 | ||
| Miasta partnerskie | Rzeszów, Rybnik | ||
Położenie na mapie |
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Iwano-Frankiwsk (ukr. Івано-Франківськ, pol. Stanisławów, ros. Ивано-Франковск, Iwano-Frankowsk; do 1962 ukr. Станіславів, Stanisławiw) - miasto obwodowe w zachodniej Ukrainie, 204,2 tys. mieszkańców (2004), prawa miejskie od 1662.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] I Rzeczpospolita
Miasto zostało założone w 1662 r. na miejscu wsi Zabłotowo przez Andrzeja Potockiego, który nadał mu nazwę Stanisławów na cześć swego ojca Stanisława Rewery Potockiego. Pierwotnie pomyślany jako twierdza do obrony Rzeczypospolitej przed najazdami Tatarów.
W kolejnych latach dzięki życzliwości Potockiego swoich kościołów doczekali się również katoliccy Ormianie, oraz własnej cerkwi i szkoły wyznawcy prawosławni. W 1669 Potocki założył w mieście szkołę tzw. kolonię akademicką po auspicjami Akademii Krakowskiej, którą później przejęli jezuici. Od 1672 roku czyli od upadku Kamieńca Podolskiego, forteca stanisławowska wraz z pobliskim Haliczem przejęła na siebie ciężar obrony południowo wschodnich granic Rzeczypospolitej. Turcy już w roku 1676 oblegali mury Stanisławowa , który obronił się, ale kosztem ogromnych zniszczeń, stąd decyzja sejmu warszawskiego z roku 1677 o zwolnieniu go z podatków. W latach 1679-1682 pod kierunkiem Karola Bonowego odnowiono i umocniono fortyfikacje.
Stanisławów na sejmikach halickich bywa nazywany głową całego Pokucia. Rozbudowany w epoce baroku, nazywany był czasami "małym Lwowem". Stanowił również ważny ośrodek kultury ormiańskiej w Polsce. W tamtejszym kościele ormiańskim znajdował się do 1945 cudowny obraz Matki Boskiej Łaskawej (po wojnie przewieziony do Gdańska).
[edytuj] Zabór austriacki
Po rozbiorach Stanisławów znalazł się w granicach Austrii (w ramach Królestwa Galicji i Lodomerii), od 1804 Cesarstwa Austriackiego, a od 1867 r. Austro-Węgier.
[edytuj] II Rzeczpospolita
W 1919 r. był przedmiotem walk między Polską a ludnością ukraińską. W okresie II Rzeczypospolitej pełnił rolę stolicy województwa stanisławowskiego. W 1931 liczył 198 359 mieszkańców, z tego Polaków: 120 214 (60,6%), Ukraińców 49 032 (24,7%), Żydów 26 996 (13,6%).
[edytuj] II wojna światowa
W 1939 r. Stanisławów został zajęty przez ZSRS i włączony do Ukraińskiej SRS. W czasie okupacji hitlerowskiej (lipiec 1941-lipiec 1944) gestapo dokonało masowych aresztowań kilkuset przedstawicieli polskiej inteligencji Stanisławowa oraz masowego mordu 800 Polaków w pobliskim Czarnym Lesie (20 sierpnia 1941) . W latach 1941-1943 w mieście znajdowało się getto żydowskie, którego więźniów wywieziono następnie do ośrodka zagłady Belzec w Bełżcu.
[edytuj] XX wiek
Od 1945 ponownie w granicach Ukraińskiej SRS. W 1962, podczas obchodów 300-lecia miasta, jego nazwa została zmieniona na Iwano-Frankiwsk, na cześć wybitnego ukraińskiego pisarza Iwana Franko. Na początku lat 90. XX wieku miasto stanowiło silny ośrodek ukraińskiego ruchu niepodległościowego.
[edytuj] Zabytki
- Ratusz z kramami z 1871 r.
- Kościół dekanalny z 1700 r. z grobami Potockich
- Kościół i klaszor pojezuicki z 1715 r. - obecnie katedra unicka
- Kolegium jezuitów, w którym kształcił się Franciszek Karpiński
- Kościół ormiański (XVIII w., z otoczonym kultem obrazem Matki Bożej, obecnie w Gdańsku)
- Kościół i klasztor Trynitarzy (XVIII w.)
- Kościół Chrystusa Króla z 1927 r. Obecnie jedyna świątynia rzymskokatolicka na terenie miasta (ul. Wowczyniecka, 92).
- Synagoga
- Zamek Potockich (XVII-XVIII w.)
- Pomnik Adama Mickiewicza (XX w.)
[edytuj] Gospodarka
Rozwinięty przemysł lekki: włókienniczy, maszynowy, metalowy, obróbki drewna, chemiczny, meblarski, cementowy, środków transportu, obuwniczy, spożywczy. Port lotniczy.
[edytuj] Osoby związane ze Stanisławowem
- Jurij Andruchowycz (1960 - ukraiński pisarz
- Arthur F. Burns (1904-1987) - ekonomista i dyplomata amerykański,
- Zbigniew Cybulski (1927-1967) - aktor
- Albin Dunajewski (1817-1894) - katolicki duchowny
- Feliks Falk (ur. 1941) - reżyser
- Manfred H. Lachs (1914-1993) - dziennikarz
- Michail Prusak - gubernator obwodu nowogrodzkiego
- Stanisław Sosabowski (1892-1967) - generał WP
- Alfred Johann Theophil Jansa von Tannenau (1884-1963) - austriacki wojskowy
- Theodor Zöckler - duchowny ewangelicki
- Mieczysław Szczęsny Rybczyński (1873-1937) - profesor, minister-kierownik robót publicznych
- Witold Erazm Rybczyński (1881-1949) - fizyk, matematyk, wykładowca Politechniki Lwowskiej
- Daniel Passent (1938) - dziennikarz
[edytuj] Pobliskie miejscowości
- Bohorodczany
- Halicz
- Kałusz
- Ottynia
- Potok Złoty
- Tłumacz
- Tysmienica
 Ratusz |
 Kolegiata |
 Katedra grecko-katolicka |
 Kościół ormiański |
 Dworzec kolejowy |
