Zbigniew Cybulski
Z Wikipedii
Zbigniew Cybulski (ur. 3 listopada 1927 w Kniażach k.Stanisławowa, zginął tragicznie 8 stycznia 1967 we Wrocławiu) - polski aktor teatralny i filmowy, powszechnie określany mianem aktora kultowego. Ze względu na karierę jak i sposób życia czerpany ze wzorców zachodnich określano go "polskim Jamesem Deanem".
W 1953 ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie, po czym rozpoczął pracę w gdańskich teatrach (Wybrzeże, tam debiut u Leona Schillera w sztuce Intryga i miłość).
W Gdańsku był także współzałożycielem (wraz z Bogumiłem Kobielą) i dyrektorem artystycznym słynnego teatrzyku studenckiego Bim-Bom. W Sopocie zaś współtworzył, grał i reżyserował w eksperymentalnym Teatrze Rozmów. Od lat 60. w teatrach warszawskich - najpierw Wagabunda, potem Ateneum, gdzie z powodzeniem grał m.in. w takich sztukach jak Kapelusz pełen deszczu, Dwoje na huśtawce czy Pierwszy dzień wolności.
Popularność przyniosły mu kreacje filmowe, zwłaszcza tak znane, jak te z filmów Popiół i diament, Ósmy dzień tygodnia, Rękopis znaleziony w Saragossie oraz role w spektaklach Teatru Telewizji, m.in. Murowane alibi Coliba Robertsona, reż. Janusza Morgensterna, Podwórko Andrzeja Jarockiego, Romans prowincjonalny Kornela Filipowicza czy Zatrzaśnij ostatnie drzwi wg Trumana Capote'a.
Prowadził nonkonformistyczne życie na krawędzi, na jakie tylko pozwalały polskie realia tamtych lat. Ubierał się zazwyczaj w obcisłe skóry i nosił modnie zaczesane włosy. Sprawiał wrażenie osoby szalonej, łamiącej wszelkie konwenanse, aczkolwiek zawsze przy tym bardzo eleganckiej. Zawsze wydawał się gdzieś śpieszyć i nie zwracał uwagi na nic, co go nie interesowało, m.in. nigdy nie wsiadał do pociągu, lecz zawsze czekał do ostatniej chwili, by wskoczyć w biegu. Pomimo takiego "młodocianego szaleństwa" twierdzono, iż wszystko, z czym miał do czynienia, nabierało swoistego wdzięku. Ta postawa przypominała bardzo postawę amerykańskiego aktora i amanta Jamesa Deana, uważanego za kreatora wizerunku "buntownika bez powodu" "żyjącego na krawędzi".
Wracając z planu zdjęciowego filmu Morderca zostawia ślad zginął tragicznie 8 stycznia 1967 roku pod kołami warszawskiego ekspressu, do którego próbował wskoczyć na 3. peronie wrocławskiego dworca kolejowego (dziś w tym miejscu znajduje się tablica pamiątkowa, którą odsłonił 8 stycznia 1997 reżyser Andrzej Wajda). Aktor został pochowany na cmentarzu katolickim przy ulicy Henryka Sienkiewicza w centrum Katowic.
Wyrazistość kreowanych postaci, charakterystyczny ubiór i gra, a także przedwczesna śmierć przyczyniły się do powstania wokół jego osoby pewnego mitu czy legendy, nadając mu rangę postaci kultowej w polskim kinie powojennym. Pośmiertnie w 1996 roku uhonorowany został Super Złotą Kaczką magazynu „Film” dla najlepszego aktora w historii polskiego kina, a w zorganizowanym przez tygodnik „Polityka” konkursie na najwybitniejszego aktora przypadło mu 4. miejsce.
Poprzez rodzinę matki spokrewniony był z Wojciechem Jaruzelskim.
[edytuj] Filmografia
- 1954 - Kariera (pasażer autobusu)
- 1954 - Pokolenie (Kostka)
- 1955 - Trzy starty (Leśniak)
- 1956 - Koniec nocy (Romek)
- 1956 - Tajemnica dzikiego szybu (górnik)
- 1957 - Wraki (Rafał Grabień)
- 1958 - Krzyż Walecznych (Więcek)
- 1958 - Ósmy dzień tygodnia (Piotr)
- 1958 - Popiół i diament (Maciek Chełmicki)
- 1959 - Pociąg (Staszek)
- 1960 - Do widzenia, do jutra (Jacek); także autor scenariusza
- 1960 - Niewinni czarodzieje (Edmund)
- 1960 - Rozstanie (znany aktor)
- 1961 - Le thé à la menthe (Herbata i mięta) (film krótkometrażowy) (człowiek w kawiarni)
- 1962 - Jak być kochaną (Wiktor Rawicz)
- 1962 - La Poupée (Lalka)
- 1962 - L'amour à vingt ans (Miłość dwudziestolatków) (Zbyszek)
- 1963 - Ich dzień powszedni (Andrzej)
- 1963 - Milczenie (Roman)
- 1963 - Rozwodów nie będzie (Gruszka)
- 1963 - Zbrodniarz i panna (kapitan Ziętek)
- 1964 - Att alska (Kochać) (Fredrik)
- 1964 - Giuseppe w Warszawie (Staszek)
- 1964 - Pingwin (Łukasz)
- 1964 - Rękopis znaleziony w Saragossie (Alfons van Worden)
- 1965 - Jutro Meksyk (trener Jańczak)
- 1965 - Salto (Kowalski/Malinowski)
- 1965 - Sam pośród miasta (Konrad)
- 1966 - Cała naprzód (Janek)
- 1966 - Iluzja (TV, film krótkometrażowy)
- 1966 - Mistrz (TV) (reżyser)
- 1966 - Przedświąteczny wieczór (kolega Zapały)
- 1966 - Szyfry (Maciek)
- 1967 - Jowita (trener Księżak)
- 1967 - Morderca zostawia ślad (Rodecki), niedokończony
