Latin

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Lo latin qu'ei ua lenga anciana deu grop indoeuropèu, deu sosgrop italic com l'òsc, l'ombrian... A l'origina, ne's parlava pas qu'au parçan de Laci, a l'entorn de Roma. La conquista romana d'Itàlia, puish de las regions riberesas deu bacin mediterranèu e, au nòrd, dinc a Ren e Danubi, qu'estó l'encausa de l'espandiment extraordinari deu latin. S'en Orient, lo grègo conservè la plaça de lenga oficiau e de la cultura aquesida arron las conquistas d'Alexandre, en Occident qu'assumí lo medish ròtle, penetrant Gàllia, Espanha, Illíria, Africa e Dàcia peu biaish de l'administracion imperiau, de la difusion de la cultura dominanta dens los elèits provinciaus, deus camps de legionaris e deu comèrci.

Arron la caduda de l'Empèri roman, qui avó lòc en 476, lo latin qu'evoluí de faiçon diferenta dens cada grana region d'Occident, segon las costumas lingüisticas deus pòbles dejà en plaça (substrat) o deus invadidors (superestrat), e pòc a pòc que'n gessín lengas navèras, emparentadas mes diferentas, qui forman lo grop de las lengas romanicas. Aqueth grop de lengas que compren l'occitan, lo catalan, lo francés, lo castelhan o espanhòu, l'italian, lo portugués, lo galèc, lo sarde, lo romanés, lo romanch, lo ladin, lo friolan e lo francoprovençau o arpitan.