Portugal

Portugal er eit land på Den iberiske halvøya sørvest i Europa. Portugal grensar til Spania og har kyst mot Atlanterhavet. Øyane Madeira og Azorane høyrer òg til Portugal. Landet har ei fortid som kolonimakt og herska mellom anna over Brasil og Mosambik, men har òg sjølv opplevd ytre påverkingar frå ulike folkeslag, som keltarar, fønikarar, romarar, visigotarar og maurarar.

Kart over Portugal
Trykk for større utgåve.

[endre] Geografi

Elva Tejo deler landet i to. Nord for elva er det mest skogdekka høgland, medan landskapet sør for elva er lågt og bølgande. Klimaet nord i Portugal er fuktig og mildt på grunn av Atlanterhavet. Sør i landet er det varmare, tørrar, og med milde vintrar.

Det vestlegaste punktet i Europa, Kapp Rocha, ligg i Portugal.

Dei største portugisiske byane er Lisboa, Porto, Coimbra, Braga, Faro, Portimão, Évora, Leiria, Beja, Vizeu, Guarda, Guimarães og Bragança. Folk bur hovudsakleg langs kysten.

[endre] Klima

Portugal utgjer den vestlege delen av Den iberiske halvøya, og møter ofte lågtrykk frå Atlanterhavet om vinteren. Det meste av nedbøren fell i Portugal og ikkje mykje går vidare til Spania i aust. Fjellområda i den nordlege halvdelen av Portugal forsterkar denne effekten. Enkelte av dei nordlege vêrstasjonane får like mykje nedbør om vinteren som veskysten av Irland og Skottland, med snø i høgda. Lågtrykka streifer vanlegvis berre innom dei sørlegare områda, som Faro og Beja, og her regnar det gjerne berre eit par gonger i veka om vinteren. Vintertemperaturane langs kysten er omlag som langs kysten av Spania, men i fjella er det vesentleg kaldare.

Sommarane har som regel fint vêr, medan Atlanterhavet av og til fører med seg litt fukt over land. Temperaturane når vanlegvis 24-30ºC på ettermiddagen langs kysten, medan det er litt lågare temperaturar i fjellområda. I den søraustlege delen av Portugal kan det derimot bli svært varmt, og Riodades målte ein gong 50ºC. Dei nordlege områda kan få ei og anna regnbyge om sommaren, medan det stort sett er tørt lenger sør. Temperaturane er òg behagelege om våren og hausten, og nedbøren held seg på eit minimum frå mai til november. Lisboa har ein normal årsnedbør på 708 mm, og berre 17 mm av dette kjem i perioden juni-august. Porto, som ligg lenger nord på kysten, får derimot 1150 mm i året, medan Faro berre får 521 mm (7 mm frå juni til august).

[endre] Historie

Frå mellomalderen til 1900-åra var Portugal eit monarki, men i 1908 blei kongen og kronprinsen i landet drepne i eit attentat, og to år etter blei landet utropt til republikk. Mellom 1910 og 1925 hadde landet 40 ulike regjeringar og 18 revolusjonar eller kuppforsøk. António Salazar tok makta ved eit militærkupp i 1926 og innførte eit diktatur som varte til 1974. Det blei styrta i Nellikrevolusjonen og demokratiske reformar tok til.

[endre] Økonomi

Portugal eksporterer mellom anna tekstil, som klede og fottøy, elektriske produkt, vin og fiskeprodukt. Det er verdas største eksportør av kork. Gruvedrift er ein viktig industri og produserer mellom anna svovelkis, kaolin, sink og wolfram. Turisme er i stadig aukande grad ein viktig næringsveg.