Troilus and Cressida

Troilus and Cressida is een toneelstuk van William Shakespeare.

Het is vermoedelijk kort na de voltooiing van Hamlet geschreven. Men vermoedt dat het stuk – dat gepubliceerd werd in 1609 - dateert van 1602. Het werk werd gepubliceerd in op een kwartpapierformaat, en ingedeeld in twee edities.

Men weet niet zeker of het toneelstuk ook opgevoerd is in de theaters van toen, daar de twee edities elkaar op dit punt tegenspreken. De eerste editie verklaart op de titelpagina dat het stuk kortelings nog is opgevoerd, terwijl er in de tweede editie staat dat het om een totaal nieuw stuk gaat, dat nog nooit werd opgevoerd.

Het toneelstuk blijkt moeilijk in een bepaald genre te klasseren. Terwijl de gepubliceerde editie het onderbrengt als een historisch stuk, staat het echter in de First Folio als tragedie geklasseerd. De verwarring is totaal wanneer ook nog eens blijkt dat in de originele persdruk van de first folio de bladzijden ongenummerd zijn. Shakespeare-geleerden geloven dat het toneelstuk op een later tijdstip is ingevoegd, waar er nog plaats was in de first folio. Het stuk is niet wat men een conventionele tragedie zou noemen – de hoofdpersonages sterven niet - maar het heeft wel een triest einde, met de dood van een nobele Trojaan Hector, en het einde van de liefdesrelatie tussen Troïlus en Cressida.

[bewerk] Publicatie

Op 7 februari 1603 werd Troilus and Cressida ingeschreven in het register van de Stationers Company door drukkerverkoper James Roberts. Hij verklaarde dat het al was opgevoerd door toneelgroep Lord Chamberlain's Men - tevens het toneelhuis waar Shakespeare bijna heel zijn carrière als acteur en toneelschrijver werkte. Na de inschrijving in het register volgde er nog geen onmiddellijke publicatie. Het zou tot 1609 duren voor de eerste publicatie werd gedrukt. (Dat gebeurde naar aanleiding van Richard Bonian en Henry Walley die het toneelstuk opnieuw registreerden in januari 1609).

Sommige Shakespeare-geleerden als de Deense Georg Brandes, specialist van de late 19de eeuw, hebben geprobeerd deze contradictie tussen de eerste editie en het vervolg in de tweede editie van het toneelstuk weg te werken. Brandes verklaarde dat het stuk gemaakt is gedurende de periode 1600-1602, maar dat het kort voor zijn eerste druk (1609) sterk aangepast is geweest. Troilus and Cressida is van ongeveer hetzelfde soort als King Lear, Coriolanus en Timon of Athens, toneelstukken die Shakespeare aan het schrijven was in de periode 1605-1608. In die zin is de originele versie van het toneelstuk meer een romantische komedie van het type dat Shakespeare schreef rond 1600, zoals As You Like It en Twelfth Night. De latere aanpassing van het stuk maakt het geheel wat donkerder en tragischer.

[bewerk] Korte inhoud

Het stuk speelt zich af gedurende de Trojaanse Oorlog en kent twee verschillende verhaallijnen. Troïlus, een prins van Troje, maakt Cressida het hof. Hij verklaart dan aan Cressida zijn eeuwige liefde, maar Cressida wordt omgeruild bij de Grieken voor een Trojaanse krijgsgevangene. In een poging om Cressida te bezoeken, ziet Troïlus zijn liefje Cressida wat te vrijpostig omgaan met Diomedes. Gekwetst door wat hij gezien heeft in het kamp, komt hij boos tot het besluit dat Cressida, wel een prostituee moet zijn, en verbreekt het contact met haar.

De tweede verhaallijn is dat Nestor en Ulysses allerlei plannen smeden om de trotse Achilles te overtuigen aan de kant van de Grieken te vechten. Het toneelstuk eindigt met een reeks gevechten, schermutselingen, tussen de twee kanten, en de dood van Hector

[bewerk] Lijst van Personages

Troje

Aeneas, een commandant
Andromache, Hectors vrouw
Antenor, commandant
Calchas, een Trojaanse priester die zich aansluit bij de Grieken
Cressida, Calchas dochter
Pandarus, Cressida's oom
Priamus, Koning van Troje
Priamus' kinderen Cassandra, Hector, Troïlus, Paris, Deiphobus, Helenus en Margarelon

Grieken

Achilles
Ajax
Diomedes
Helen, vrouw van Menelaus, leeft bij Paris
Menelaus, Koning van de Grieken en leider van de Griekse invasie
Nestor, wijs en welbespraakt
Thersites, een lelijk en agressief persoon van de lagere klasse.
Patroclus, vriend van Achilles
Ulysses (Odysseus)

[bewerk] Bronnen

Het verhaal van Troilus and Cressida, is een middeleeuwse fabel, die geen basis heeft in de Griekse mythologie; Shakespeare gebruikte vele bronnen voor dit toneelstuk, in het bijzonder Geoffrey Chaucers versie van het verhaal Troilus and Criseyde. Het verhaal van de overtuiging om Achilles in de strijd te krijgen, is afkomstig van Homerus' Ilias (misschien in de vertaling van George Chapman), en van vele verschillende Renaissance- en middeleeuwse vertellingen.

Het verhaal was zeer populair onder dramaturgen in de vroege jaren 1600. Shakespeare kan mogelijk geïnspireerd zijn door toneelstukken van die tijd. Thomas Haywoods stuk The Iron Age heeft ook als onderwerp de Trojaanse Oorlog en het verhaal van Troilus en Cressida, het is echter niet zeker of zijn toneelstuk of dat van Shakespeare eerst geschreven is. Ook Thomas Dekker en Henry Chettle hebben een toneelstuk geschreven met de naam Troilus and Cressida, rond dezelfde periode dat Shakespeare zijn stuk schreef.

[bewerk] Reputatie van Het Toneelstuk

Troilus and Cressida wordt door sommigen beschouwd als een van Shakespeares probleemstukken, vooral het teleurstellende laatste bedrijf. Andere beschouwen het als een experimenteel stuk, dat probeert te breken met de conventionele regels van het genre en beschouwen de personages gelijkaardig aan de personages in Hamlet. Johann von Goethe noemde het werk Shakespeares verbeelding op zijn best.

Troilus and Cressida is nooit populair geweest op het podium, het is niet bekend of er tussen 1734 en 1898 ooit een opvoering is geweest. Tijdens de Engelse Restauratie werd het zelfs veroordeeld als een hoop rotzooi door John Dryden en hij herschreef het toneelstuk. Het werd ook veroordeeld door de Victoriaanse samenleving, omwille van de expliciete seksuele referenties in het toneelstuk. Het werd niet opgevoerd in zijn originele vorm tot in de vroege 20ste eeuw, sindsdien is het populairder geworden, door de cynische visie op de immoraliteit en desillusie van mensen, zeker na de Eerste Wereldoorlog. De populariteit bereikte zijn hoogtepunt in de jaren 1960, toen de publieke onvrede over de Vietnamoorlog toenam. De thema's in het toneelstuk: een lange periode van oorlog, het verbreken van een publieke eed, en het immorele gedrag tussen Cressida en de Grieken, komt sterk overeen met een onvrede bij de bevolking, en dat leidde tot de vele opvoeringen van dit toneelstuk, omdat het stuk de kloof tussen ideaal en realiteit in de schijnwerpers plaatst.

[bewerk] Kritische noot

[bewerk] Seks/oorlog

Misschien niet zo verassend, daar de eerste verhaallijn draait rond seksuele relaties tijdens de oorlog (en de hele oorlog draait om het feit, wie het recht heeft om met Helena te slapen). Het geslacht en de slag zijn constant verbonden aan elkaar in het toneelstuk. Bijvoorbeeld een gefrustreerde Troïlus klaagt bij het begin:I cannot fight upon this argument/It is too starved a subject for my sword -sword of zwaard, is bij dezen een fallussymbool, ook verschijnt het woord unarmed (onbewapend) vaak met betrekking tot het verlies van erectie: wanneer Troilus op het punt staat seks te hebben met Cressida, vreest hij dat de ervaring hem zo in extase zal voeren dat hij zegt: I shall lose distinction in my joys;/As doth a battle, when they charge on heaps/The enemy flying. Deze vergelijking maakt seks bijna liefdeloos, een brutale activiteit.

Vanaf het begin van het toneelstuk worden de verwachtingen van het publiek constant tegengewerkt. Ondanks de proloog die de nadruk legt op militarisme, opent het stuk met het uitstellen, en Troilus die oproept om hem te ontwapenen. Hoewel het toneelstuk Troilus and Cressida heet, komt Cressida weinig op het toneel. Ondanks dat het toneelstuk zich afspeelt tijdens de Trojaanse Oorlog, zijn er bijna geen vechtscènes gedurende de eerste vier bedrijven. Enkel politiek gemanoeuvreer en kleine ruzies. De Griekse en Trojaanse helden zijn duidelijk verschillend van hun afbeeldingen in de Homerische heldendichten. Na de komische woordspelingen van de eerste vier bedrijven, verwacht men niet een ruw vijfde bedrijf. Deze ervaring van het publiek wordt weerspiegeld door het merendeel van de personages. Agamemnon probeert het om zijn ontgoochelde generaals op te wekken door hen te vertellen dat de verwachtingen altijd worden tegengewerkt: The ample proposition that hope makes/In all designs./Fails in the promis'd largeness.

	De werken van William Shakespeare
Tragedies:	Romeo and Juliet \| Macbeth \| King Lear \| Hamlet \| Othello \| Titus Andronicus \| Julius Caesar \| Antony and Cleopatra \| Coriolanus \| Troilus and Cressida \| Timon of Athens
Komedies:	A Midsummer Night's Dream \| All's Well That Ends Well \| As You Like It \| Cardenio (verloren gegaan) \| Cymbeline \| Love's Labour's Lost \| Love's Labour's Won (verloren gegaan) \| Measure for Measure \| The Merchant of Venice \| The Merry Wives of Windsor \| Much Ado About Nothing \| Pericles, Prince of Tyre \| The Taming of the Shrew \| The Comedy of Errors \| The Tempest \| Twelfth Night \| The Two Gentlemen of Verona \| The Two Noble Kinsmen \| The Winter's Tale
Historische stukken:	King John \| Edward III (aan Shakespeare toegeschreven) \| Richard II \| Henry IV, part 1 \| Henry IV, part 2 \| Henry V \| Henry VI, part 1 \| Henry VI, part 2 \| Henry VI, part 3 \| Richard III \| Henry VIII
Andere werken:	Sonnetten \| Venus en Adonis \| The Rape of Lucrece \| The Passionate Pilgrim \| The Phoenix and the Turtle \| A Lover's Complaint