Sylt

Coördinaten:
54°54'12" N, 8°19'59" O

Sylt

Basisgegevens
Locatie	Noordzee
Eilandengroep	Waddeneilanden
Coördinaten
Land	Duitsland
Hoofdplaats
Oppervlakte	99 km²
Omtrek
Inwonertal	ca. 21.000
Landgebruik
Overig
1.List -- 2. Kampen -- 3. Braderup -- 4. Wenningstedt -- 5. Munkmarsch -- 6. Keitum -- 7. Westerland -- 8. Morsum -- 9. Archsum -- 10. Rantumer Becken -- 11. Rantum -- 12. Hörnum

Sylt (Deens: Sild, Noord-Fries: Söl') is het grootste Noord-Friese waddeneiland. Het ligt in het noorden van de Waddenzee, vlak bij de Deense grens. Sylt hoort bij de Kreis Noord-Friesland in de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. In de loop van de eeuwen is het eiland door erosie doorlopend in afmeting afgenomen. Dit proces is hier, net als op de meeste andere waddeneilanden, nog steeds aan de gang hoewel dit door het aanleggen van dijken tegenwoordig veel minder snel gaat. Toch wordt bijvoorbeeld het Rote Kliff bij het dorp Kampen ieder jaar ongeveer een meter kleiner.

[bewerk] Algemene gegevens

99 km² groot
35 kilometer lang
maximaal 13 kilometer breed
hoogste punt: 52 meter boven de zeespiegel bij Geest
ca. 21.000 inwoners (2001)

[bewerk] Bevolking

Sylt vormt het noordelijkste deel van het Friese woongebied. De bevolking is tijdens de eerste Noord-Friese kolonisatiegolf in de 8e en 9e eeuw uit (waarschijnlijk Oost-)Friesland gekomen. In de 20e eeuw heeft het toerisme het aanzien van het eiland sterk veranderd. Toerisme en tweedehuizenbezit hebben de onroerendgoedprijzen op Sylt sterk opgedreven, waardoor veel Friese huishoudens werden gedwongen op de vastewal goedkopere huisvesting te zoeken. De nieuwe bewoners zijn vooral Duitsers.

[bewerk] Taal

De taal met de langste traditie op Sylt is het Fries. De dialecten van Sylt, Föhr (Feer), Amrum (Oomram) en Helgoland vormen met elkaar een aparte dialectgroep in Noord-Friesland, die afwijkt van het Fries van het vasteland. Het Söl'ring, zoals het Sylter Fries wordt genoemd, onderscheidt zich van de andere Noord-Friese dialecten door het grote aantal Deense leenwoorden. Er zijn nog enkele honderden sprekers van het Sylter Fries, die echter voor een groot deel op de vastewal wonen. Rond Westerland wordt in veel gezinnen Nedersaksisch gesproken. In het noorden en zuiden van het waddeneiland wordt vrijwel alleen het Hoogduits gebruikt. Ook het Deens, vanouds het Jutlandse dialect, heeft er een aantal sprekers.

[bewerk] Geschiedenis

Eeuwen geleden was Sylt deel van het vasteland van Jutland, het tegenwoordige Denemarken en Sleeswijk-Holstein.
In de 8e of 9e eeuw werd het gekoloniseerd door de Friezen, waarschijnlijk uit Oost-Friesland.
In 1386 werd Sylt verdeeld onder de Hertog van Sleeswijk en het koninkrijk Denemarken.
In 1435 werd Sylt, met uitzondering van List en omgeving, een deel van het hertogdom Sleeswijk.
In de 17e en 18e eeuw zorgden walvisvangst en oestervangst voor welvaart. Het volksfeest Biikebrennen, dat wordt gevierd op 21 februari, zou daar nog aan herinneren.
Rijke kapiteins bouwden in de 19e eeuw kenmerkende huizen in Keitum, toen de hoofdplaats op het eiland.
In het midden van de 19e eeuw begint het toerisme op gang te komen en wordt Keitum de belangrijkste plaats.
In de Eerste Wereldoorlog wordt Sylt bezet door een (Duits) infanterieregiment maar er vinden geen krijgshandelingen plaats.
In 1927 wordt de Hindenburgdamm geopend. Deze 11 km lange dam, genoemd naar president Paul von Hindenburg verbindt het eiland met het vaste land door middel van een spoorlijn (geen weg). Auto's worden met autotransporttreinen naar het eiland vervoerd.
In 1938 wordt het Rantumer Becken ingedijkt.
In de Tweede Wereldoorlog worden vele bunkers op het eiland aangelegd. Er worden 10.000 manschappen van het Duitse leger gestationeerd. In de laatste oorlogsdagen wordt het eiland door de geallieerden bezet via de Hindenburgdamm. De Duitsers geven zich zonder gevecht over.

[bewerk] Plaatsen

Sylt

List - Heeft ongeveer 2500 inwoners. De Ellenbogen is het noordelijkste punt van Duitsland.
Kampen - is bekend vanwege het Rote Kliff.
Hörnum - is het zuidelijkste dorp van Sylt.
Rantum - in 1936 werd het Rantumer Becken door middel van een 5 km lange dijk van de waddenzee afgesloten om zodoende een vliegveld te kunnen maken. Later bleek het hiervoor ongeschikt en werd het gebruikt als afwatering voor Westerland. Sinds 1962 is het een beschermd natuurgebied met meer dan 50 vogelsoorten.
Wenningstedt - vlakbij ligt het Weißes Kliff en het prehistorische steengraf Denghoog, een toegankelijk familiegraf uit het derde millennium voor Christus dat bedekt is door een heuvel en gemaakt is van grote platte stenen.
Braderup - De Braderuper Heide werd begin 20e eeuw een beschermd natuurgebied.
Westerland - Nadat tijdens de Allerheiligenvloed van 1 november 1436 het dorp Eidum volledig werd verwoest stichtten de overlevenden het dorp Westerland (Fries: Weesterlön). Dit nieuwe dorp wordt in 1462 voor het eerst in oorkonden genoemd. In 1905 krijgt het stadsrechten en in 1949 wordt het erkend als Heilbad. Op 1 januari 2000 had het ongeveer 9200 inwoners. Hier ligt tevens het vliegveld.
Sylt-Ost - Grootste gemeenschap op het schiereiland Nösse met ongeveer 5500 inwoners (2003). Het bevat de buurtschappen Tinnum, Munkmarsch, Archsum en Morsum met Keitum als bestuurlijk centrum.
Tinnum - De Tinnumburg is een cirkelvormige wal met een doorsnee van 120 meter en een hoogte van 8 meter. Het werd rond de eerste eeuw voor Christus gebouwd, vermoedelijk als heidense plaats van verering. In het dorp bevindt zich het woonhuis van de Sylter landvoogden, gebouwd in 1649.
Keitum - Bij de St. Severin-kerk, gebouwd rond 1200, werd in 1450 een tweede toren gebouwd die dienst deed als merkteken voor zeevaarders en als gevangenis. Vlakbij is het Grünes Kliff.
Munkmarsch
Archsum
Morsum - De St. Martin-kerk is gebouwd rond 1200. Aan de Morsum-Kliff (ook wel Buntes Kliff genoemd, 21 meter hoog en 1800 meter lang) kan de geologische geschiedenis van de regio gedurende de laatste 5 miljoen jaar worden afgelezen. Sinds 1923 is het een beschermd natuurgebied.