Spyker (voormalig automerk)

Spyker was het merk van een Nederlandse automobielfabriek die begin 20e eeuw internationaal doorbrak, maar in 1926 werd opgeheven. De merknaam is in 1999 gekocht en onder de naam worden thans exclusieve sportwagens gebouwd, zie Spyker Cars.

Inhoud 1 Spyker-Trompenburg 2 Belangrijke modellen 3 Belangrijke medewerkers 4 Trivia 5 Links 6 Bronnen

[bewerk] Spyker-Trompenburg

Spyker werd in 1880 gesticht door de Hilversumse smeden Hendrik-Jan en Jacobus Spijker. Aanvankelijk bouwden de broers koetsen. Ze waren hiermee zeer succesvol en verplaatsten hun bedrijf in 1886 naar Amsterdam. De Rijtuigenfabriek Gebr. Spijker bouwde hier van 1887 tot eind 1898 de Gouden Koets, een geschenk van het Nederlandse volk voor de inhuldiging van koningin Wilhelmina.

In datzelfde jaar kochten de gebroeders Spijker een auto van de Duitse firma Benz, en een jaar later besloten ze de Benz in licentie te gaan assembleren onder de naam Spijker-Benz. Hiervoor werd aan de Amsteldijk een nieuwe fabriek gebouwd, op de plaats van de vroegere hofstede Trompenburg van Cornelis Tromp, die in 1928 was gesloopt. De naam van het bedrijf werd Industrieële Maatschappij Trompenburg.

In 1903 werd het merk Spijker veranderd in het meer internationaal ogende Spyker. In datzelfde jaar bouwde Spyker een auto die zowel de eerste zescilinder als de eerste permanent vierwielaangedreven auto ter wereld was. Deze auto bestaat nog, en is te zien in het Nationaal Automobiel Museum te Raamsdonksveer. In 1907 finishte een Spyker als tweede in een rally van Peking naar Parijs. In datzelfde jaar kwam Hendrik-Jan Spijker echter om bij een scheepsramp, waarna Jacobus Spijker zich uit het bedrijf terugtrok. De Industrieële Maatschappij Trompenburg ging in 1908 failliet, maar het bedrijf maakte een doorstart.

In 1915 werd het bedrijf weer verkocht. Er kwam een nieuwe directeur, de vlieger Henri Wijnmalen, die Trompenburg tot 1922 zou leiden. Het motto werd Nulla tenaci invia est via ("Voor de volhouder is geen weg onbegaanbaar"), en als logo werd een combinatie van een spaakwiel en een vliegtuigpropeller gekozen. Doordat de Eerste Wereldoorlog was uitgebroken was de vraag naar auto's ingezakt. Onder de naam Spyker werden nu ook vliegtuigen gebouwd. Diverse typen werden geleverd aan de Luchtvaartafdeeling en de Marine Luchtvaartdienst. In totaal werden tussen 1914 en 1918 bijna 100 gevechtsvliegtuigen en 200 vliegtuigmotoren geproduceerd.

Op 6 juli 1922 ging Trompenburg opnieuw failliet. Later dat jaar volgde een tweede doorstart. Het bedrijf kon echter in de concurrentie door Amerikaanse fabrikanten niet goed meekomen, en de verkoop van het laatste topmodel, de Spyker C4, viel erg tegen. De Spyker C4 was overigens uitgerust met een zes cilinder Maybach motor, en verwierf faam in Groot-Brittannië als de 'Rolls-Royce van het continent'. Deze auto vestigde in 1922 ook nog een 24-uurs snelheidsrecord met een gemiddelde van 119 km/uur.

In 1925 werd de productie gestaakt, en op 26 mei 1926 viel het doek definitief; de inventaris werd geveild. Het bedrijf had in totaal zo'n 1500 auto's geproduceerd en meer dan 100 patenten op haar naam.

De gebouwen aan de Amsteldijk werden in augustus 1993 gesloopt. Een deel van het hekwerk bevindt zich op het Trompenburgplein in het Nationaal Automobiel Museum. Hier zijn ook diverse Spykers te zien, waaronder een tweezitter uit 1912 waarop De Oude Schicht van Marten Toonder's held Olivier B. Bommel is geïnspireerd.

Naast auto's werden er ook vrachtauto's en bussen geproduceerd.

De rechten voor de naam Spyker werden opgekocht en gebruikt voor Spyker Cars

[bewerk] Belangrijke modellen

• Spyker 60HP
• Spyker C4

[bewerk] Belangrijke medewerkers

• Hendrik-Jan Spijker
• Jacobus Spijker
• Henri Wijnmalen
• Frits Koolhoven
• Joseph Valentin Laviolette

[bewerk] Trivia

• De Spyker 60HP uit 1903 was de eerste auto ter wereld die remmen en aandrijving op alle vier de wielen had. Tevens was het de eerste auto ter wereld met een zes-cilinder motor.
• In 1907 reed een Spyker als één van slechts drie auto's de zware wegwedstrijd Peking-Parijs uit.
• Spyker was lange tijd hofleverancier voor het Koninklijk huis van Nederland. De eerste "koninklijke" Spyker werd aangeschaft in 1911.
• In de film Genevieve uit 1953, speelt een Spyker 14/18HP een rol naast een Darracq (Genevieve)

[bewerk] Links

• artikel over autofabriek Trompenburg

Bron(nen):

Spyker; een Nederlands Fabrikaat (1998) Spyker 1898-1926 (1998)

Historische Nederlandse automerken

Akkermans | Albers-Apollo | Altena | Amal-special | Anderheggen | Ankel | Antilope | Arnhemsche Machinefabriek | Arno | Ataf-Porata | Autolette | Auto-Palace | AVH | Baas | Bakker | Bambino | Barkey | Belcar | Bermuda Buggy | BGF | Bird's Buggy | Bisacar | Burgers | Bij 't Vuur | Citeria | Cygnus | DAF | Empire | Entrop | Eysink | Gatso | Gazelle | Gelria | Groninger Motor-rijtuigen Fabriek | Gruno | H.A.M. | Hansan | Hanssen | Havas | Hinde | Luchjenbroers | Max | Neerlandia | Netam | Omnia | Rizovari | Ruiter | Ruska | Simplex | Spyker