Sandro Botticelli
Alessandro Filipepi, beter bekend als Sandro Botticelli (Florence, rond 1445 - ald., 17 mei 1510) was een Italiaans kunstschilder.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Zoals met vele Italiaanse kunstenaars uit zijn tijd het geval is, wordt zijn leven beschreven in het beroemde boek Le Vite van de 16e eeuwse Giorgio Vasari. Zijn bijnaam kreeg hij vanwege zijn broer, die zo dik was dat hij Botticelli oftewel "het vaatje" werd genoemd.
Botticelli werd geboren in de rione genaamd Ognissanti in Florence. Hij zou kort in de leer geweest zijn bij een andere broer dan "het vaatje", een goudsmid. Bij wie hij daarna in de leer ging is onduidelijk; het vermoeden bestaat dat dit bij Fra Filippo Lippi was, maar ook Andrea del Verrocchio wordt wel genoemd in dit verband. In het laatste geval zou Botticelli Leonardo da Vinci als medeleerling hebben gehad.
In 1470 opende hij zijn eigen studio.
In 1481 en 1482 verbleef hij in Rome, waar hij fresco's schilderde, in de Sixtijnse Kapel, net als toen onder meer Cosimo Rosselli en Perugino deden. (Michelangelo werkte er pas jaren later.) Omdat er daar maar drie fresco's van zijn hand zijn wordt vermoed dat de opdrachtgevers ze niet waardeerden.
[bewerk] Leerlingen
Filippino Lippi, zoon van de bovengenoemde Lippi, was een van zijn leerlingen. Omdat het gevarieerd is, is het werk van Botticelli in het algemeen moeilijk te dateren. Van sommige werken is zelfs niet duidelijk of hij ze aan het begin of aan het einde van zijn carrière heeft gemaakt.
[bewerk] Werken
[bewerk] La Fortezza en zijn werk in de Sixtijnse kapel
Rond 1470 schilderde Botticelli het allegorische en realistische La Fortezza ("De standvastigheid"), één van de zeven Deugden. De andere zes werden gemaakt door de gebroeders Antonio en Piero Pollaiuolo. Alle zeven bevinden zich nu in het Uffizi-museum in Florence.
In een werk uit 1475, dat de aanbidding van Jezus door de drie koningen uitbeeldt, beeldde Botticelli zichzelf af.
[bewerk] Grote werken
Twee zeer beroemde werken zijn:
- La Primavera (rond 1478)
- De geboorte van Venus (rond 1485)
Vermoedelijk werden deze twee schilderijen gemaakt in opdracht van leden van de familie De Medici, die in de quattrocento (de 15e eeuw) Florence domineerden en de schone kunsten en de klassieke filosofie zeer genereus ondersteunden.
In Botticelli's tijd was Lorenzo de' Medici de baas in Florence, maar van de precieze relatie tussen hem en zijn familie enerzijds en Botticelli anderzijds is weinig bekend. In het humanistische milieu rond deze familie had men een ruime blik op religie, zodat een heidense voorstelling zoals de Geboorte van Venus kon doorgaan voor een verwijzing naar de "goddelijke liefde".
[bewerk] La Primavera
La Primavera ("De Lente") is een allegorie op het begin van de lente en toont negen figuren, onder wie de godin Venus, haar geliefde, Hermes, en de lentegodin Flora. Het schilderij is waarschijnlijk gemaakt voor de bruiloft van een neef van Lorenzo de' Medici en heeft vervolgens in zijn slaapkamer gehangen. Daarna is het honderden jaren in de vergetelheid geraakt, om pas halverwege de 19e eeuw door het grote publiek ontdekt te worden. Sindsdien spreekt het schilderij tot de verbeelding, vooral omdat niet helemaal duidelijk is wat de schilder ermee bedoelde. Zo speelt zich aan de rechterkant mogelijk seksueel geweld af en staat het figuur links (Mercurius) mogelijk voor homoseksualiteit. Immers: hij plukt vruchten (die lust symboliseren), maar keert zich af van de vrouwen rechts van hem. Die vrouwen, waarvan er één (met verlangen?) naar Mercurius kijkt, zijn sinds de Romeinse tijd de eerste vrouwen die sensueel worden afgebeeld, hetgeen ervoor zorgt dat het schilderij als een keerpunt in de kunstgeschiedenis wordt gezien. Zeer opmerkelijk aan het schilderij zijn de bloemen: er zijn meer dan vijfhonderd verschillende soorten afgebeeld, vaak tot in het kleinste detail. Deze bloemen bloeien overigens niet allemaal in de lente; wat dat betreft heeft Botticelli enige artistieke vrijheid genomen.
[bewerk] De Geboorte van Venus
De Geboorte van Venus beeldt ondanks de naam waaronder het bekend werd niet de eigenlijke geboorte af van Venus (uit zeeschuim), maar haar aankomst, op een grote drijvende schelp, op het eiland Cythera. Een van de Italiaanse euromunten toont een detail van dit werk, namelijk het hoofd van de godin. Beide werken hangen in het Uffizi en zijn wellicht geïnspireerd door het werk van de 15e eeuwse dichter Angelo Poliziano. Deze schilderijen zijn een duidelijk voorbeeld van Botticelli's meest gewaardeerde stijl, die zich kenmerkt door helderheid, scherpe contouren en sierlijke vormen.
[bewerk] De latere werken van Botticelli
Aan het einde van de 15e eeuw kwam de stad echter onder de invloed van de fanatieke boeteprediker Girolamo Savonarola. Botticelli stond op zich tweeslachtig tegenover Savonarola, maar psychisch had de crisis een erg negatieve invloed op hem. Gedurende de laatste twintig jaar van de 15e eeuw maakten hij en zijn medewerkers niettemin grote aantallen Madonna's, die in die vrome tijd zeer goed verkochten en Botticelli erg veel geld opleverden.
Uit 1500 of 1501 dateert zijn onconventionele Geboorte van Christus, dat geïnspireerd schijnt te zijn door Savonarola's gedachtegoed. Rond die tijd kwam Botticelli's gemoedstoestand tot uitdrukking in het reactionair en maniëristisch worden van zijn stijl. Ten opzichte van de vernieuwingen van Da Vinci en Michelangelo gold Botticelli rond 1500 als zo ouderwets dat zijn populariteit eronder leed. Er is dan ook weinig bekend van de tien jaar tot zijn dood in 1510. Vermoedelijk maakte hij toen minder geslaagde werken zoals een aantal Pietàs.
[bewerk] Schilderstijl
De werken van Sandro Botticelli behoren tot de Vroege Renaissance van de Renaissance schilderkunst.
[bewerk] Musea
De schilderijen van Sandro Botticelli zijn in diverse musea onder andere in:
- Metropolitan Museum of Art in New York City
- Louvre in Parijs
- Hermitage in St Petersburg
- National Gallery in Londen
- National Gallery of Art in Washington D.C.
- Uffizi-museum in Florence
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Sandro Botticelli van Wikimedia Commons. |
