QAPF-diagram

Een QAPF-diagram of Streckeisen-diagram is een diagram dat is samengesteld uit twee tegenoverliggende driehoeken en gebruikt wordt om stollingsgesteenten in te delen, gebaseerd op de mineraal-samenstelling. Het acroniem QAPF staat voor de mineraalgroepen (Engels: Quartz-Alkali feldspar-Plagioclase-Feldspathoid, Nederlands: kwarts-kaliveldspaat-plagioklaas-veldspaatvervanger). De Q, A, P en F percentages zijn genormaliseerd zodat hun som altijd 100% geeft.

Inhoud

1 Gebruik
2 Samenstellingen
- 2.1 Mineralen
- 2.2 Belangrijkste gesteenten
3 Literatuur
4 Bronnen
5 Externe link
6 Zie ook

[bewerk] Gebruik

QAPF-diagrammen worden doorgaans gebruikt om dieptegesteenten te classificeren, maar worden ook gebruikt bij de indeling van uitvloeiingsgesteenten, wanneer de mineralogische samenstellingen bepaald zijn. In die gevallen waar de mineralogische samenstelling niet in voldoende detail bepaald kan worden, wordt een TAS-diagram (Total-Alkali-Silica) gebruikt. In ultramafische gesteenten, waar mafische mineralen meer dan 90% van het gesteente vormen, zoals in peridotieten en pyroxenieten, wordt het QAPF-diagram ook niet gebruikt. Omdat bij veldobservaties de exacte mineralogische samenstelling niet is te bepalen, worden er vereenvoudigde indelingen gebruikt (figuur 3 en 4), die afgeleid zijn van de meer nauwkeurige laboratoriumindelingen (figuur 1 en 2).

De diagrammen zijn samengesteld door A. L. Streckeisen, in opdracht van de International Union of Geological Sciences (IUGS), in de jaren 70 van de twintigste eeuw om een voor alle geologen eenduidige indeling in stollingsgesteenten te kunnen gebruiken.

De vier eindleden (algemene samenstelling) van het diagram en de gesteentetypen die ze gezamenlijk vormen zijn:

[bewerk] Samenstellingen

[bewerk] Mineralen

Q - Kwarts - SiO₂
A - Kaliveldspaat - (Na,K)AlSi₃O₈
P - Plagioklaas - (Na,Ca)_1-2Al_1-2Si_2-3O₈
F - Veldspaatvervanger - (Na,K,Ca)_xAl_ySiO₄

[bewerk] Belangrijkste gesteenten

dieptegesteenten ->

uitvloeiingsgesteenten

Figuur 1. Indeling zoals die gebruikt wordt bij dieptegesteenten (Engels: plutonic rocks).

Figuur 3. Vereenvoudigde indeling voor dieptegesteenten.

Figuur 2. Indeling zoals die gebruikt wordt bij uitvloeiingsgesteenten (Engels: volcanic rocks).

Figuur 4. Vereenvoudigde indeling voor uitvloeiingsgesteenten.

[bewerk] Literatuur

[bewerk] Bronnen

Bron(nen):

Streckeisen, A. L., Classification and Nomenclature of Plutonic Rocks. Recommendations of the IUGS Subcommission on the Systematics of Igneous Rocks, 1974. Geologische Rundschau. Internationale Zeitschrift für Geologie. Stuttgart. Vol.63, p.773-785.
Streckeisen, A. L., IUGS Subcommission on the Systematics of Igneous Rocks. Classification and Nomenclature of Volcanic Rocks, Lamprophyres, Carbonatites and Melilite Rocks. Recommendations and Suggestions, 1978. Neues Jahrbuch für Mineralogie, Abhandlungen, Vol. 141, 1-14.