Ooievaar

Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Aves (Vogels)
Orde:	Ciconiiformes (Ooievaarachtigen)
Familie:	Ciconiidae (Ooievaars)
Geslacht:	Ciconia

Soort

Ciconia ciconia
(Linnaeus, 1758)

De ooievaar (Ciconia ciconia) is de bekendste vogel uit de familie van de ooievaarachtigen.

Inhoud

1 Kenmerken
2 Voedsel
3 Gedrag
4 Verspreiding en aantallen
5 Ooievaar in de Nederlandse traditie en taal
6 Afbeeldingen
7 Externe links

[bewerk] Kenmerken

De ooievaar of uiver is een grote, witte vogel met zwarte vleugelranden en rode poten en snavel. Een ooievaar wordt ongeveer 1.30 m groot. De mannelijke ooievaar weegt ongeveer 4,5 kg, een vrouwelijke ooievaar ongeveer 3,5 kg.

[bewerk] Voedsel

Ooievaars eten onder andere kikkers en zijn daarom vaak in de buurt van sloten te zien. Verder eten ooievaars graag muizen, jonge ratten, insecten en allerhande klein gedierte, de overgebleven delen van dit voedsel worden door braakballen weer uitgespuugd.

[bewerk] Gedrag

Ooievaars zijn trekvogels die grote afstanden af kunnen leggen. In Zuid-Afrika heeft de soort de neiging plotseling op te duiken in streken waar een insectenplaag optreedt. Ooievaars zijn sociale dieren, maar hebben ook veel tijd voor henzelf nodig.

[bewerk] Verspreiding en aantallen

De soort komt voor van Europa tot Zuid-Afrika. Nederland ligt aan de noordwestelijke rand van het verspreidingsgebied.

[bewerk] Aantallen, dieptepunt en terugkeer

In West-Europa was rond 1980 een dieptepunt bereikt in de ooievaarstand door verlies van geschikte habitat door ruilverkaveling en bejaging langs de trekroutes.

In 1969 werd in Nederland vanuit "het Liesveld" (Groot-Ammers) een succesvol fokprogramma gestart. Jongen werden vrijgelaten in buitenstations. In 2003 vlogen weer vooroorlogse aantallen ooievaars rond. Door een verminderd gebruik van pesticiden in land- en tuinbouw en door een herstel van het biotoop doen ook de "wilde" ooievaars het goed. In de Gelderse poort is het eerste succesvolle broedsel gevierd. Naast de gewone ooievaar wordt ook de zwarte ooievaar hier als dwaalgast gesignaleerd. De hoop is dat deze net als langs de Donau zich in de ooibossen zal vestigen.

De uitgezette ooievaars zijn gekozen uit groepen die de westelijke trek volgen, dat wil zeggen over Spanje naar West-Afrika. De oorspronkelijke Nederlandse ooievaars overwinterden in Zuid-Afrika, 12.000 km ofwel tweemaal zo ver en met veel meer gevaren op de tocht.

Andere ooievaarsstations in Nederland zijn Herwijnen (sinds 1979), Eernewoude en Zegveld sinds 1980, De Lokkerij (bij Havixhorst, Meppel), Haastrecht, Spanga, 't Zand in Gorssel, Ommeren, Alphen aan de Rijn, Alkmarijp en Rossum.

[bewerk] Voortplanting

Als twee ooievaars op hun nest zitten, verklaren ze elkaar hun "liefde" met spectaculair snavelgeklepper. Ooievaars blijven hun hele leven trouw aan hun partner.

[bewerk] Ooievaars en kinderen

Statistici hebben met verbazing geconstateerd dat de ooievaarstand en de geboortecijfers in deze streken sinds de Tweede Wereldoorlog een vrijwel identiek verloop volgen: eerst een neergang en vanaf 1980 weer enige toename. Sommigen voeren dat aan als voorbeeld van het feit dat correlatie niet altijd op causaliteit berust, hoewel er al eeuwen een andere verklaring in omloop is.

[bewerk] Ooievaar in de Nederlandse traditie en taal

De ooievaar is een opvallende vogel, die in de Nederlandse folklore en tradities een plaats heeft gekregen.

De ooievaar siert het wapen van Den Haag, maar ook dat van Ankeveen en 's-Graveland in Noord-Holland.
Benen als een ooievaar: hele lange benen
Pelargonium (= Ooievaarsbek) is een plantengeslacht waarvan het vruchtbeginsel van de uitgebloeide bloem er iets uitziet als een ooievaarsbek.
Met het DC-2 vliegtuig De uiver van de KLM vloog gezagvoerder Koene Dirk Parmentier in 1934 naar Australië.
Juffrouw Ooievaar was één van de personages in de Fabeltjeskrant.

Dat ooievaars geassocieerd worden met baby's komt waarschijnlijk doordat ze ook wel op schoorstenen hun nest bouwden.

Een ooievaartje halen betekent het diploma voor kraamverpleegster behalen. Op het bijbehorende insigne staat een ooievaar.
Ze verwachten de ooievaar: er is een baby op komst.
Er bestaat in Nederland en Vlaanderen een traditie een houten ooievaar in de voortuin te zetten wanneer er kind geboren is.