Mysteriegodsdienst

Tot de mysteriegodsdiensten behoren onder andere in het Oude Griekenland de Mysteriën van Eleusis, de Dionysuscultus, Orphische Mysteriën, in Rome de Mithrascultus en in het Oude Egypte de Isiscultus. Deze religieuze stromingen in de Grieks-Romeinse oudheid hebben hun oorsprong in het Oosten en staan tegenover de aardsere Homerische godsdienst. Zij benadrukken het bovennatuurlijke, kennen begrippen als zonde, boete en reiniging en hebben het karakter van een geheime leer. Ze hebben invloed gehad op de filosofieën van Pythagoras, Plato en het neoplatonisme.

In het kader van de mysteriën werden rituelen voltrokken, meestal met het doel om de vroomheid van de ingewijden te bevorderen en de verhouding tussen de vereerde godheid en de gelovige opnieuw te bevestigen. Het was de ingewijden op straffe des doods verboden te spreken over de voltrokken cultushandelingen. Daardoor zijn er over de mysteriën geen bronnen, slechts vermoedens.

Grote delen van de Griekse en later de Romeinse bevolking waren aanhanger van mysteriecultussen. De oorspronkelijke Poleisreligie (dat wil zeggen, de fictieve afstamming van de Griekse goden) voldeed niet meer. In de mysteriegodsdiensten waren de vereerde goden niet van geboorte af aan goddelijk; ze hadden als een mens pijn en dood ondergaan en die dan overwonnen. Daardoor stonden ze dichter bij de mensen dan de goden van de oude Poleisreligie.

[bewerk] Literatuur

• Marion Giebel: Das Geheimnis der Mysterien, Düsseldorf 2003, ISBN 3491691060
• Mircea Eliade: Geschichte der religiösen Ideen, Freiburg 1978