Museum Buurtspoorweg

Museum Buurtspoorweg (MBS)

Land	Nederland
Actief vanaf-tot	1967-heden
Hoofdvestiging	Haaksbergen
Aandeelhouders
Traject(en)	Haaksbergen-Boekelo
Totaal km	10 km
Website http://www.museumbuurtspoorweg.nl/

Loc 2 "Cockerill" tussen Boekelo en Zoutindustrie

De Stichting Museum Buurtspoorweg (MBS) exploiteert een museumspoorlijn tussen Haaksbergen en Boekelo (gemeente Enschede). De stichting werd op 21 februari 1967 opgericht en verkreeg op 23 juni 1989 als eerste spoorwegmaatschappij naast de Nederlandse Spoorwegen, een vervoersconcessie voor het baanvak Haaksbergen – Boekelo.

[bewerk] Geschiedenis

Loc SS 657 op station Boekelo

Nadat de Ahaus-Enscheder Eisenbahn, voorloper van de nog steeds bestaande Ahaus-Alstätter Eisenbahn (AAE), in september 1966 het reizigersvervoer tussen Ahaus en Alstätte (Duitsland) staakte, verwierf het Comité Vrienden van het Trammuseum een motorrijtuig van de AEE. Deze CVTM was opgericht in 1964 en had haar depot aan het Nederlandse uiteinde van de spoorlijn van de AEE, in Enschede-Zuid. In latere jaren werd ander materieel verworven en op 10 mei 1969 vond de eerste open dag plaats, waarbij ritten op het traject Enschede-Zuid – Broekheurne Grens werden gemaakt.

Toen de lijn in 1970 door de NS- werd opgebroken, verplaatsten de activiteiten van de MBS zich naar de spoorlijn Enschede-Noord – Boekelo – Haaksbergen, onderdeel van het oude GOLS-spoornet. Vanaf augustus 1971 werden regelmatige ritten gemaakt. De in 1973 aangelegde Rijksweg 35 doorkruiste de spoorlijn tussen Boekelo en Enschede, met als gevolg dat de MBS-spoorlijn afgescheiden werd van het landelijke spoorwegnet.

In de jaren die volgden werden vele projecten voltooid, zoals de aanleg van een draaischijf (afkomstig uit Goor), onderhoudsdepot, locloods, kruisingspoor bij de halte Zoutindustrie, kruisingspoor in Boekelo, aanleg van een waterkolom te Haaksbergen en aanleg van een opstelspoor in het buurtschap Stepelo. Dit alles maakte dat de MBS uitgroeide van een trein met één stoomloc tot een compleet spoorwegmuseum.

In de jaren '90 werden plannen voor de (her-)aanleg van de spoorlijn tussen Boekelo en Hengelo gemaakt. Deze stuitten echter op problemen van financiële aard en kwamen daarmee in de ijskast terecht.

[bewerk] Materieel

[bewerk] Stoomlocomotieven

Nr.	Naam	Bouwjaar	Snelheid	As-indeling	Opmerkingen
2	Cockerill (voorheen "Sas van Gent")	1926	30	B	Heeft een verticaal opgestelde ketel
3	T3 (voorheen "Boekelo")	1896	45	C	Lijkt op de oude NS-serie 7600
4	Harpstedt	1925	60	C	Sinds 1982 "Nederlands groen" i.p.v. "Duits zwart"
5	ELNA (voorheen "Gulik")	1927	65	1C	Ontworpen als standaardloc voor kleine spoorwegmaatschappijen
6	Magda	1926	30	B	Zusje van de "La Meuse" van de SHM, welke voorheen ook in bezit van de MBS was
SS 657	De Kikker (voorheen "Breda")	1901	45	B	ontworpen en gebouwd in Nederland (Machinefabriek Breda)
NS-7853	Navizence	1910	45	C	14 oktober 2005 weer in gebruik genomen

[bewerk] Diesellocomotieven

Nr.	Fabrikant	Bouwjaar	Snelheid	As-indeling	Opmerkingen
10	O&K Berlin	1935	30	B	Afkomstig van de KSW te Nijverdal
NS-451	Werkspoor Amsterdam	1956	30	C	Gebouwd door buurtgoederenvervoer in Friesland en het Westland
12	O&K Berlin	1920	30	B	Afkomstig van de Twentsche Stoombleekerij te Goor, bijnaam "Het Rij-ijzer"
13	O&K Berlin	1954	30	B	Afkomstig van NV IJsselcentrale (Centrale Harculo) te Zwolle, draagt de naam "Harculo"
NS-144	Werkspoor Amsterdam	1932	30	B	"Sik I", afkomstig van de CSM in Breda
NS-125	Werkspoor Amsterdam	1931	30	B	"Sik I", afkomstig van de IJsselcentrale te Hengelo
NS-293	Wpc Zwolle	1938	30	B	"Sik II", afkomstig van Pakhuismeesteren (het huidige Paktank)
NS-259	Werkspoor Amsterdam	1936	30	B	"Sik II", in bruikleen van de firma Strukton
NS-368	Werkspoor Amsterdam	1951	30	B	"Sik II", voorzien van kraan
NS-242	Werkspoor Amsterdam	1935	30	B	"Sik II", voorzien van kraan

[bewerk] Motorrijtuig

Nr.	Fabrikant	Bouwjaar	Snelheid	Motor	Opmerkingen
M20	Wismar	1936	56	Ford, benzine	Motorrijtuig, wordt op dit moment gerestaureerd

Voorts is er nog een rijke collectie rijtuigen en goederenwagens.

[bewerk] Spoorlijn

De spoorlijn van de MBS ligt tussen Haaksbergen en Boekelo en is zeven kilometer lang. Hierna een opschrijving van de spoorlijn, aan de hand van de originele kilometerpaaltjes.

KM 22,576
Locomotievenloods met kolenbunker, draaischijf en waterkolom.
KM 22,726 Haaksbergen (Hbg)
Het station in Haaksbergen dateert uit 1884 en werd in de jaren daarna uitgebreid tot de huidige situatie. Gesloten voor reizigersvervoer op 3 oktober 1937 en voor goederenvervoer op 28 mei 1972. In Haaksbergen waren diverse aaansluitingen voor fabrieken. Sinds 15 augustus 1985 is het gebouw in handen van de MBS. Het emplacement werd door de MBS opnieuw ingericht.
KM 25,272 Laantje van Jordaan
Dit deel van het traject ligt in het bos en is genoemd naar textielfabrikant Jordaan, die hier zijn huis had.
KM 25,865 Aaansluiting Stepelo
Bij de kruizing met de Geukerdijk werd in 2001 een opstelspoor gerealiseerd voor het vervoer van goederen.
KM 26,423
Stalen brug over de Hagmolenbeek met 4,0 m spanwijdte.
KM 27,177
Voormalige spooraaansluiting Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie (van 1918 tot 1958. De fabriek werd in 1958 verplaatst naar Hengelo.
KM 27,753 Zoutindustrie (Zid)
Halte met kruizingspoor, geopend op 1 september 1918 als overweghalte voor arbeiders van de fabriek. Later omgedoopt in Boekelo Bad (Bkd), tegenwoordig heeft de halte weer haar oude naam terug. Vanaf Zid tot Bko staan telegraafpalen langs de spoorlijn.
KM 28,155
Stalen brug over een waterleiding met 4,0 m spanwijdte.
KM 28,497
Stalen brug over een waterleiding met 2,0 m spanwijdte.
KM 28,860
Stalen brug over de Boekelerbeek met 10,0 m spanwijdte.
KM 29,148
Stalen brug over een waterleiding met 1,5 m spanwijdte.
KM 29,475 Boekelo (Bko)
Het station is niet in eigendom van de MBS. Gesloten voor reizigersvervoer op 3 oktober 1937, voor goederen op 28 mei 1972. De MBS bouwde hier in 1986 een rijtuigenloods en een draaischijf (afkomstig uit Arnhem). De loods werd in 2002 vervangen door een stenenloods. Boekelo had van 1888 tot 2002 een spooraaansluiting voor de Boekeloosche Stoomblekerij, later Texoprint.
KM 30,028
Stalen brug over de Teesinkbeek met een spanwijdte van 2,0 m.