Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij

Het traject van de ZLSM, aangegeven in blauw

De Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM) exploiteert een stoomtreindienst over de spoorlijn tussen Kerkrade en Schin op Geul. Het gedeelte tussen Kerkrade en Simpelveld is onderdeel van de Miljoenenlijn.

De ZLSM rijdt voorts tussen Simpelveld en Vetschau (Duitsland). Op dit tweede traject wordt er met een railbus (Schienenbus) gereden. Het baanvak Schin op Geul – Simpelveld – Vetschau is onderdeel van de vroegere verbinding Maastricht – Aachen Hbf.

[bewerk] Geschiedenis van de spoorlijn(en)

De lijn waarover de ZLSM rijdt bestaat uit verschillende delen: Schin op Geul – Simpelveld – Vetschau is onderdeel van de lijn Aken – Maastricht (geopend in 1853), Simpelveld – Domaniale Mijn (geopend in 1872) en Spekholzerheide (voorheen station Kerkrade West) – Kerkrade (geopend in 1934 als onderdeel van de Miljoenenlijn). Tussen Kerkrade en Schaesberg/Landgraaf maakte de ZLSM ook enkele jaren gebruik van het in 1934 geopende deel van de Miljoenenlijn dat toen nog door de Nederlandse Spoorwegen geëxploiteerd werd en tussen Schaesberg/Landgraaf en Heerlen van de spoorlijn (Maastricht/Sittard –) Heerlen – Herzogenrath – Aken (Duitsland). Nadat Veolia de exploitatie van de heuvellandlijn in december 2006 overnam, was er geen plaats meer voor de treinen van de ZLSM op het baanvak naar Heerlen en dienen deze treinen daarom weer te eindigen in Kerkrade Centrum.

[bewerk] Miljoenenlijn

De kern van de ZLSM-lijn wordt gevormd door de eigenlijke Miljoenenlijn waarvan de aanleg begon in 1925 ten behoeve van het kolenvervoer van de steenkoolmijnen. De verantwoordelijke uitvoerder van het werk was Corstiaan van Herpen, medewerker van het Spoorwegbouwbedrijf te Utrecht, een dochtermaatschappij van de Nederlandsche Spoorwegen. Bij de aanleg van de lijn werd 3,5 miljoen kubieke meter grond verzet. De spoorlijn kwam gereed in 1934.

De naam is ontleend aan de geschatte kosten per kilometer; het 12,5 km lange traject heeft destijds ongeveer 12,5 miljoen gulden gekost. De Miljoenenlijn werd dus in eerste instantie gebruikt voor vervoer van grondstoffen voor de steenkoolmijnen en voor het vervoer van mijnwerkers. Het eerste openbare reizigersvervoer begon in 1949, toen de lijn officieel geopend werd, 24 jaar na de start van de aanleg. Op 1 augustus 1954 reed het eerste dieseltreinstel met de bijnaam Blauwe Engel.

Het einde van Schin op Geul-aansluiting

[bewerk] Sluiting

Op 28 mei 1988 werd het baanvak Kerkrade-Centrum – Simpelveld gesloten. Later, na de opheffing van de spoorwegverbinding Maastricht – Simpelveld – Aken in 1992, werd het baanvak Schin op Geul – Simpelveld – Bocholtz-Grens, alsmede Simpelveld – Kerkrade-Centrum door de Nederlandse Spoorwegen verkocht aan de ZLSM nadat eerst nog de verbinding met het geëlektrificeerde hoofdspoor in Schin op Geul (Sog-aansluiting, zie afbeelding links) is opgebroken.

Vanaf hier wordt het traject sinds 1995 gebruikt als museumlijn door de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij voor de exploitatie van de stoomtreindienst. Het feit dat een klein gedeelte (900 meter) van dit traject over Heerlens grondgebied loopt heeft voor een aanzienlijke vertraging in de ontwikkeling gezorgd.

[bewerk] Kerkrade-Centrum – Schaesberg/Landgraaf

De aanleg van dit baanvak startte ook in 1925 en kwam ook in 1934 gereed. Personenvervoer over dit baanvak startte op 12 mei 1949. Dit lijngedeelte werd in 1988 geëlektrificeerd en is nog in gebruik bij de NS.

Tot 2004 had de stoomtrein van de ZLSM Kerkrade-Centrum als eindstation. Sindsdien rijdt de toeristische trein over dit baanvak door naar Heerlen.

[bewerk] Geschiedenis van de ZLSM

Een korte historie van deze museumorganisatie: in de jaren zestig van de 20e eeuw begint de regering in Den Haag met haar eerste bezuinigingen en pogingen tot opheffing van de onrendabele spoorlijn tussen Kerkrade en Schin op Geul. Deze treinverbinding werd te weinig door reizigers gebruikt. Na vele jaren van discussies en financiële injecties werd de knoop doorgehakt en op 29 mei 1988 de onrendabele treindienst van Kerkrade over Simpelveld naar Schin op Geul definitief opgeheven.

Met het oog op deze sluiting werd op 24 maart 1988 de ZLSM opgericht. Het doel van deze organisatie is het behoud van dit traject en de exploitatie van de toeristische stoomtreindienst, uitgevoerd met historisch materieel.

Vier jaar later, op zaterdag 30 mei 1992, kwam er ook een einde aan de reguliere treindienst tussen Maastricht en Aken en stopt de NS-dieseltrein voor het laatst in Simpelveld.

Station Simpelveld met oude mijnlocomotief voor ondergronds transport. Op de achtergrond ex-NMBS-rijtuigen.

In 1995 startte de stoomtreindienst van de ZLSM tussen Schin op Geul en Kerkrade Centrum. Later is men ook gaan rijden naar Vetschau en Heerlen (2004). Het depot is gevestigd bij het station van Simpelveld.

[bewerk] Materieel

Voor de stoomtreindienst werden stoomlocomotieven gekocht van de Zweedse Spoorwegen (SJ). De rijtuigen komen van de Belgische Spoorwegen (NMBS). Voor de dienst naar Vetschau is een railbus van de Duitse Spoorwegen (DB) verworven. Van de Nederlandse Spoorwegen (NS) is een treinstel Plan X (voorheen Blauwe Engel) overgenomen (nog niet rijvaardig),