Max Euwe

Machgielis ('Max') Euwe (Amsterdam, 20 mei 1901 – Amsterdam, 26 november 1981) was de eerste Nederlandse wereldkampioen schaken.

Max Euwe heeft zich bijzonder verdienstelijk gemaakt voor de schaaksport en was president van de FIDE tijdens de match Spassky-Fischer. Tevens was hij een verwoed schaakschrijver: hij schreef talloze leerboeken, waaronder de internationaal bekende Theorie der Schaakopeningen en de 'losbladige'.

[bewerk] Biografie

[bewerk] 1901-1934

Toen Euwe vier jaar oud was, leerden zijn ouders hem schaken. Vanaf ongeveer 1919 was hij één van de sterkste schakers van Nederland. Euwe studeerde in Amsterdam wiskunde vanaf 1918. De studie heeft hij korte tijd onderbroken om meer tijd aan het schaken te kunnen besteden.

In november 1923 haalde Euwe toch zijn doctoraal in de wiskunde (cum laude). Hij werd wiskundeleraar. Aanvankelijk was Euwe waarnemer, daarna was hij gedurende twee jaar in Rotterdam wiskundeleraar aan een HBS, en vervolgens wiskundeleraar aan een meisjeslyceum in Amsterdam. In 1926 promoveerde hij bij L.E.J. Brouwer, opnieuw cum laude, op een proefschrift met de titel Differentiaalvarianten van twee covariante-vectorvelden met vier veranderlijken. In 1929 publiceerde hij een speltheoretische verhandeling over schaken vanuit een intuitionistisch perspectief. De titel was Mengentheoretische Betrachtungen über das Schachspiel.

Donner - Euwe 1950 NationaalArchief fotocollectie

Euwe was van 1921 tot 1935 ononderbroken Nederlands schaakkampioen, en heeft ook bijzonder veel voor het Nederlandse schaken gedaan. In 1928 werd hij in Den Haag voor het eerst wereldkampioen door het Amateur Wereldkampioenschap Schaken te winnen. In 1930 en 1934 was Max Euwe winnaar van het grote schaaktoernooi te Hastings.

[bewerk] Euwe wordt wereldkampioen

In 1935 deed hij mee met het wereldkampioenschap schaken en won op 15 december 1935 na 80 dagen, 30 partijen en 13 steden van de regerend wereldkampioen Alexander Aljechin. De beroemdste partij uit deze tweekamp is de 26e, die bekend staat als de Parel van Zandvoort.

Euwe speelt simultaan NationaalArchief fotocollectie

De wereldtitel van Euwe maakte nationaal veel enthousiasme voor het schaken los. Vele Nederlandse schaakclubs hebben als oprichtingsjaar 1935.

Euwe verloor de titel in 1937 weer aan Aljechin. Er zijn overigens schakers die na analyse van de partijen tot de conclusie zijn gekomen dat hij in 1935 eigenlijk minder sterk was dan Aljechin, en in 1937 eigenlijk juist beter speelde.

[bewerk] Euwe als schrijver

Euwe stond bekend als een schaker met een grote en gedegen openingskennis. Hij heeft vele schaakboeken geschreven, waaronder een serie over de opening, de serie Praktische Schaaklessen en het boek Oordeel en Plan. Deze boeken zijn op grote schaal vertaald. Misschien wel het bekendste boek bij leken is echter Oom Jan leert zijn neefje schaken, dat voor zeer velen de eerste kennismaking met het spel is geweest.

[bewerk] Hoogleraar

Hij werkte daarnaast veel aan zijn lichamelijke conditie en was amateurbokser. Na 1950 wijdde Euwe zich weer meer aan de wiskunde en de opkomende informatica. In 1964 werd hij benoemd tot buitengewoon hoogleraar in de methodologie van de automatische informatieverwerking aan de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam en tot gewoon hoogleraar aan de Katholieke Hogeschool te Tilburg.

[bewerk] Latere leven: president FIDE

Van 1970 tot 1980 was Euwe president van de wereldschaakbond FIDE. Hij had een belangrijke rol bij de totstandkoming van de match om de wereldtitel Spassky - Fischer in 1972 te Reykjavik.

Euwe overleed op 80-jarige leeftijd te Amsterdam. Hij was gehuwd met Carolina Elisabeth Bergman. Uit dit huwelijk werden 3 dochters geboren, onder wie Caroline Euwe.

[bewerk] Herinneringstekens

Max Euweplein

Standbeeld Max Euwe

Naar Max Euwe is een prijs genoemd - de Euwe-ring. In 2001 verscheen een blokje van twee postzegels met een beeltenis van Euwe. Naast Nederlandse postzegels zijn er ook postzegels met zijn beeltenis in Mongolië, Joegoslavië verschenen. In 1982 werd te Amsterdam het Max Euwe Centrum opgericht. Naar Euwe is in Amsterdam ook een plein genoemd. Op 7 mei 2004 werd op dit plein een standbeeld van Euwe onthuld. Het is vervaardigd door beeldend kunstenares José Fijnaut en is een initiatief van de ondernemersvereniging Max Euweplein.

[bewerk] Simbase

In de schaakdatabank Simbase staan 1697 partijen (peildatum maart 2004) die door Max Euwe gespeeld zijn: hij won 694 partijen, hij verloor 459 partijen en er werden 544 partijen remise. Zijn winstpercentage is 56.