Postzegel
Een postzegel is een klein stukje papier (tegenwoordig meestal gegomd of zelfklevend), met een bepaalde waarde. Door een postzegel op een brief te plakken, wordt aangetoond dat de afzender porto heeft betaald voor het versturen van de post.
Toen de postzegel nog niet was uitgevonden, moest de ontvanger van post voor de zending betalen. Dit gaf problemen als de geadresseerde de brief niet wilde hebben, of als hij verhuisd was. Dan bleef de postbode met de post zitten, zonder dat de kosten voor bezorging konden worden geïnd.
De Engelsman Rowland Hill bedacht in 1837 het systeem om niet de ontvanger maar de afzender van een brief de kosten voor het vervoer te laten betalen. Om te bewijzen dat hij had betaald, moest de afzender op het postkantoor een bewijs van betaling kopen. Dit bewijs van betaling is wat we nu kennen als een postzegel. Als die postzegel op een brief was geplakt, was de afzender "vrij van belasting".
In 1835, twee jaar voor het idee van Rowland, stelde de Joegoslaaf Lovrenc Košir aan de minister in Wenen voor opplakbare postrechtstempels te laten vervaardigen. Deze zouden dan aan de adreskant of de achterkant van een brief kunnen worden aangebracht, in plaats van een lakstempel. Slovenië heeft een zegel aan Košir gewijd.
Inhoud |
[bewerk] Eerste postzegel ter wereld
Het idee van Rowland Hill werd door de Engelse koningin Victoria goedgekeurd. Op 6 mei 1840 werd de allereerste postzegel ter wereld op een brief geplakt. De postzegel toont het portret van Koningin Victoria en de woorden postage en one penny. Postage betekent post en one penny was het tarief dat voor een gewone brief moest worden betaald. Omdat de postzegel met zwarte inkt was gedrukt, wordt deze eerste postzegel wel de "penny black" (zwarte penny) genoemd. Op deze eerste postzegel wordt geen landsnaam vermeld. Dat vond men toen niet nodig, want men ging er van uit dat iedereen op de wereld koningin Victoria kende. Omdat het Verenigd Koninkrijk als eerste land postzegels uitgaf, heeft dit land later het recht verkregen om geen landsnaam te vermelden, in tegenstelling tot alle andere landen die postzegels uitgeven en die zijn aangesloten bij de Wereldpostunie (Universal Postal Union, UPU).
[bewerk] Eerste postzegel van België
De eerste Belgische postzegel verscheen in 1849.
Een inspecteur van de Belgische Posterijen werd in 1840 naar het Verenigd Koninkrijk gestuurd om het Engelse systeem te onderzoeken. In 1847 werd een wet aangenomen die het gebruik van postzegels regelde. De eerste Belgische postzegels verschenen in 1849. Ze werden gedrukt in Brussel, van platen die waren gemaakt door graveur Jacob Wiener, en toonden koning Leopold I, naar een portret van de Brusselse schilder Charles Baugniet.
Het papier was handgeschept en voorzien van een watermerk, en de zegels waren ongetand. De tarieven waren 10 centimes en 20 centimes. Een paar maanden daarna is de tweede reeks zegels uitgekomen. Deze uitgave verschilt van de eerste qua achtergrond (gebladerte). Verder werd er ook een 40 centimes toegevoegd voor post naar Frankrijk, Groot-Brittannië, Luxemburg en Zwitserland. Deze 40 cent is de op een na duurste zegel van de klassieke Belgische zegels en is makkelijk herkenbaar door het watermerk L in kader. De duurste klassiek zegel is de nummer 37, een zegel van 5 BEF, uitgegeven in 1878.
[bewerk] Eerste postzegel van Nederland
De eerste Nederlandse postzegel verscheen op 1 januari 1852.
In 1848 had het Hoofd der Posterijen een rapport opgesteld over het gebruik van postzegels. De invoering van de postzegel werd nog tijdens behandelen van de Postwet door de Tweede Kamer geregeld. Vanaf 1 januari 1852 konden in Nederland postzegels worden gebruikt. De eerste Nederlandse postzegel toont koning Willem III en profile, met de tariefaanduiding en het woord Postzegel. Het ontwerp was van de Amsterdamse kunstenaar Johan Wilhelm Kaiser. Naar zijn ontwerp werden drie platen vervaardigd - voor elk tarief één. De graveur was Jacob Wiener, die ook de platen voor de eerste Belgische postzegels had gemaakt. De postzegels werden gedrukt bij de Koninklijke Nederlandse Munt (voorheen 's Rijks Munt) te Utrecht, op handgeschept papier. Ze waren ongetand. De tarieven waren: 5, 10, en 15 cent.
[bewerk] Huidige tijd
Al geruime tijd worden met wisselend succes voor de verkoop van postzegels ook muntautomaten gebruikt. Sinds het verschijnen van de frankeermachine en het systeem van port betaald, is het gebruik van postzegels door bedrijven sterk verminderd. In sommige landen is het voor klanten mogelijk zelf hun postzegels te ontwerpen - dit is onder andere het geval in Nederland, België en Finland. De postzegels zijn niet meer voorzien van een gomlaag, maar zijn een soort stickers geworden.
Het verzamelen van postzegels is een veel voorkomende hobby en staat bekend als filatelie.
[bewerk] Kinderpostzegels
Stichting Kinderpostzegels Nederland is een kinderhulporganisatie met als motto: 'voor kinderen door kinderen'. Er zijn kinderpostzegels sinds 1924. Kinderen van de basisschool van groep 7 en groep 8 verkopen jaarlijks de kinderpostzegels. De aktie heeft ieder jaar een ander thema. De kinderpostzegel is ietsje duurder dan dat de postzegel normaal gesproken zou zijn. Het extra betaalde geld gaat naar een goed doel voor kinderen. Dit bedrag is op de postzegel na de plus weergegeven. Als er bijvoorbeeld 39 + 15 (cent) op de postzegel staat, dan betaalt men 15 cent extra voor het goede doel.
