Malcolm X
Malcolm X, geboren als Malcolm Little (Omaha, Nebraska, 19 mei 1925 - New York City, 21 februari 1965) was één van de Amerikaanse voormannen van de Nation of Islam, een religieuze en politieke beweging die suprematie van het zwarte ras predikt. Hij was oprichter van Muslim Mosque, Inc. en de Organization of Afro-American Unity. Op 21 februari 1965 werd hij vermoord.
Tijdens zijn leven ontwikkelde hij zich van een kleine crimineel tot een van de meest prominente militante zwarte nationalistische leiders van de VS die wereldwijde bekendheid verwierf als voorvechter van het panafrikanisme.
Zijn "achternaam" X is een verwijzing naar het verleden van de Afro-Amerikanen die als slaven naar Amerika kwamen. Velen kregen daarbij dezelfde achternaam als die van hun eigenaren. De X duidt pijnlijk op het verlies van naam en identiteit.
Inhoud |
[bewerk] Achtergrond van Malcolm
Malcolm werd geboren op 19 mei 1925 in Omaha, Nebraska als vierde kind van de totaal zeven nakomelingen van Earl en Louise Little. Zijn vader, een overtuigd baptistische voorganger en aanhanger van Marcus Garvey, werd vermoord door de Black Legion, een beweging die suprematie van het blanke ras verkondigde, in Lansing, Michigan in 1931.
Acht jaar later, in 1939, werd Louise Little opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis waar zij zesentwintig jaar verbleef tot Malcolm en zijn broers en zusters haar daar uit lieten ontslaan.
Malcolm verliet zijn middelbare school en na het verblijf in een aantal pleeggezinnen verhuisde hij naar Boston om bij zijn halfzuster te gaan wonen. In die tijd vond hij werk als schoenpoetser in een Lindy Hop nachtclub. In zijn autobiografie vertelt hij dat hij de schoenen van Duke Ellington en andere bekende zwarte muzikanten heeft mogen laten glimmen. Na enige tijd verhuist hij naar New York waar hij in de wijk Harlem in het criminele circuit belandt. Drugsdealen, gokken, prostitutie en berovingen bepalen zijn dagen voor een tijd. Om te voorkomen dat hij wordt opgeroepen om te dienen in het Amerikaanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog doet hij het tijdens de keuring voorkomen dat hij gek is.
[bewerk] Gevangenis
Op 12 januari 1946, op een leeftijd van 20 jaar, werd Malcolm veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht tot tien jaar wegens inbraak, vuurwapenbezit en diefstal. Op straat kreeg hij de bijnaam Red Detroit vanwege zijn rode haarkleur, die hij te danken had aan de lichte huidskleur van zijn moeder, die op haar beurt weer zo'n lichte huidskleur had omdat haar moeder was verkracht door een blanke. In de gevangenis kreeg hij van zijn medegevangen de bijnaam Satan omdat hij constant liep te vloeken.
In 1948 werd hij door een medegevange bekeerd tot de leerstellingen van de Nation of islam. De Nation of islam omschrijft zichzelf als een militante islamitische groep die stelt dat de meeste Afrikanen moslims waren voor ze gevangen en afgevoerd werden naar Amerika. Ze verkondigen dat alle Afro-amerikanen zich moeten bekeren om zo terug te keren naar hun gestolen erfgoed. De Nation of islam beschouwt zichzelf als een nationalitische groepering die streeft naar een onafhankelijke staat voor zwarten binnen de huidige Verenigde Staten.
Malcolm stort zich op de leerstellingen van Elijah Muhammad en verwerft zo veel kennis over de Nation of islam. Ella, zijn halfzuster, zorgt dat hij naar een gevangenis met een minder streng regime in Massachusetts wordt overgeplaatst. Hier blijft hij zich verder ontwikkelen door zelfstudie en begint hij een correspondentie met Elijah Muhammad, met wie hij later dagelijks schrijft.
Na zijn voorwaardelijke vrijlating op 7 augustus 1952 kocht hij een koffer, een bril en een horloge waar hij later over zei deze in zijn latere leven het meest te hebben gebruikt.
[bewerk] Nation of Islam
In 1952 ontmoette Malcolm na vele briefwisselingen vanuit de gevangenis Elijah Muhammad in Chicago. In die periode verving hij zijn achternaam door de bekende X, als verzet tegen zijn slavennaam, Little. Later zou hij nog de moslimnaam El-Hajj Malik El-Shabazz aannemen.
Door zijn grote betrokkenheid bij de organisatie kwam hij ertoe verschillende Temples in het land te openen en er als voorganger de dienst te leiden. Door zijn vermogen om vurige en inspirerende toespraken te houden werd hij al snel beschouwd als de tweede man van de Nation of islam.
In 1958 trouwde hij met Betty Jean Sanders in Lansing, Michigan. Met haar kreeg hij zes dochters, Attilah, geboren in 1958, Qubilah geboren in 1960, Ilyasah geboren in 1962, Amiliah geboren in 1964 en de tweeling Malaak en Malikah, geboren na Malcolm's dood in 1965.
Rond 1963 ontstonden er spanningen binnen de Nation of islam, de populariteit van Malcolm wekte afgunst van Elijah Muhammad en andere voormannen van de organisatie.
In 1964 begon Malcolm te werken aan zijn autobiografie in samenwerking met Alex Haley. Ook kondigde hij aan zich af te keren van de Nation of islam en richtte de Muslim Mosque, Inc. op. In deze periode bleef hij nog trouw aan de leerstellingen van de Nation of islam. In april van dat jaar hield hij zijn beroemde Ballot or the Bullet speech.
Malcolm kwam in contact met verschillende orthodoxe moslims, die hem aanmoedigden zich te verdiepen in hun manier van geloven. Al snel bekeerde hij zich tot de orthodoxe islam, wat leidde tot het maken van de Hadj. In Mekka kwam hij tot inkeer omtrent zijn idee van zwarte suprematie en vrijwillige segregatie uit de Amerikaanse samenleving. De Islam predikt namelijk raciale gelijkheid. In Mekka ontmoette Malcolm X vele blanke moslims.
[bewerk] Malcolms dood
Op 14 februari 1965 werd zijn huis met een brandbom bestookt. Malcolm en zijn familie overleefden deze aanslag, waarvan nooit duidelijk is geworden wie er verantwoordelijk voor was.
Een week later, op 21 februari, in Manhattan's Audubon Ballroom, was Malcolm net begonnen met een speech toen er een strubbeling ontstond in de groep toehoorders van 400 personen. Toen Malcolms lijfwachten het probeerden te sussen, kwam een Afro-Amerikaanse man naar voren gerend en schoot Malcolm in de borst met een geweer. Twee andere mannen volgden de eerste en vuurden met pistolen op Malcolm. Woedende toeschouwers grepen de moordenaars en voorkwamen dat ze vluchtten.
De drie arrestanten waren leden van de Nation of islam, Talmadge Hayer, Norman 3X Butler, and Thomas 15X Johnson. Alle drie werden ze veroordeeld wegens moord in maart 1966.
In een FBI-memo, dat tijdens het onderzoek naar COINTELPRO naar voren kwam, werd de verantwoordelijkheid opgeëist door de FBI voor het ontstaan van het geschil tussen de Nation of islam en Malcolm dat leidde tot zijn dood. De exacte rol van de FBI is nooit duidelijk geworden, hoewel duidelijk werd dat minstens een van zijn lijfwachten een undercover agent was van NYPD die rapporteerde aan de FBI.
Sommige onafhankelijke onderzoekers met veel kennis van de details van de zaak hebben de huidige leider van de Nation of islam, Louis Farrakhan, beschuldigd van een rol in de moord. Farrakhan zelf ontkent nog steeds betrokkenheid.
