Linux

Tux de pinguïn is de mascotte van Linux

Linux is de algemeen gebruikte naam van een familie op Unix geënte besturingssystemen. Linux is vrije software en wordt onder de GPL verspreid: alle onderliggende broncode is door het publiek vrij te verkrijgen, vrij gebruiken, wijzigen, kopiëren en verspreiden. Dergelijke systemen, Linuxdistributies, zijn zowel gratis te verkrijgen als bij meerdere bedrijven te koop, dat laatste vaak met extra's zoals ondersteuning, handleidingen en extra (soms "niet-vrije") software.

Vanwege de wortels die het systeem heeft in het GNU-project, en omdat de meeste (maar niet alle) Linuxdistributies vitale onderdelen uit het GNU-besturingssysteem halen, geven sommige gebruikers en ontwikkelaars de voorkeur aan de naam GNU/Linux. Over de naamgeving is enige strijd gaande binnen de Linuxwereld; zie verderop. Degenen die GNU/Linux zeggen, reserveren de naam Linux alleen voor de Linuxkernel, het "hart" van het besturingssysteem. De meerderheid van de gebruikers noemt het volledige systeem echter simpelweg Linux.

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] GNU

In 1984 nam de Amerikaan Richard Stallman ontslag bij het Massachusetts Institute of Technology om zich te concentreren op de verwerkelijking van zijn grote droom: het ontwikkelen en vrij beschikbaar stellen van een compleet, op Unix gelijkend besturingssysteem. Met een groep vrijwilligers, uitmondend in de Free Software Foundation, ging Stallman aan de slag.

Na enkele jaren waren er veel goede en vrije hulp-, ontwikkelings- en toepassingsprogramma's beschikbaar onder de GNU-vlag. Deze onderdelen van het GNU-project, zoals de macro-verwerker m4, de compiler gcc (voor C en andere programmeertalen) en de teksteditor emacs, werden al snel populair op andere Unix-achtige systemen. Maar de kernel van het nieuwe systeem (die inmiddels bekend staat als de Hurd) was veel moeilijker te ontwerpen dan verwacht, en ontbrak nog.

[bewerk] Linux

Linus Torvalds, Fins informaticus, wordt beschouwd als verantwoordelijke voor het ontstaan van de linux kernel

In 1991 wilde de Fin Linus Torvalds, die op de universiteit kennis had gemaakt met Unix, ook een soortgelijk besturingssysteem hebben om thuis te gebruiken, maar omdat de commerciële pakketten te duur waren, was hij genoodzaakt Minix te gebruiken. Al snel voldeed dit besturingssysteem niet meer voor Linus, en besloot hij zijn eigen besturingssysteem te maken, gebaseerd op Unix. Zijn eerste versie was niet echt een bruikbaar besturingssysteem, maar meer een speeltje voor hackers en programmeurs. Al snel werden er andere hackers aangetrokken tot Linus' project en zo groeide Linux al snel uit tot een volledig productief besturingssysteem.

Linux is in feite niet het volledige besturingssysteem, maar alleen de kernel. De kernel zorgt ervoor dat software en hardware juist samenwerken. Linus heeft alleen de kernel gemaakt en heeft als software bestaande, gratis GNU-software gebruikt. De kernel werd aangepast zodat de GNU-software hierop kon werken. Daarom wordt het besturingssysteem ook wel GNU/Linux genoemd. In de loop der jaren is er echter steeds meer niet-GNU-software bijgekomen (zoals software onder de BSD-licentie) en is volgens sommigen de naam GNU/Linux minder van toepassing dan ze ooit was. Essentiële onderdelen als Bash, glibc, fileutils en gcc zijn echter nog steeds GNU. Het volledige systeem wordt echter in het algemeen kortweg Linux genoemd. Bovendien zijn er systemen (zoals vele embedded systemen) waar bovenop de Linuxkernel geen GNU-tools gebruikt worden, de naam GNU/Linux is dan helemaal niet van toepassing.

In 1992 en 1993 groeide Linux uit tot een volledig functionele kernel, en kreeg het ook steeds meer aandacht. Verschillende bedrijven begonnen eigen distributies te ontwikkelen. In 1994 kwamen de eerste nummers uit van het tijdschrift Linux Journal magazine.

Sinds versie 1.0 van de Linuxkernel in 1994 is uitgekomen, is de kernel sterk verbeterd en stabieler geworden. Ondertussen wordt door vele bedrijven Linux boven Windows verkozen. Met name in de servermarkt heeft Linux een significante positie veroverd^[1], maar ook voor embedded toepassingen (zoals in mobiele telefoons) is het populair en vier van de vijf snelste computers ter wereld draaien Linux. Grootste Linux-gebruiker is Google.

[bewerk] Basisonderdelen

Er is een verschil tussen het besturingssysteem en de kernel. De basisonderdelen van een Linux-systeem, zoals basistoepassingen, bibliotheken, compilers en hulpprogramma's, zijn POSIX-standaarden. Vaak zijn dit GNU-implementaties, maar ook alternatieven zoals Busybox en uClibc zijn mogelijk. Van de kernel bestaan vele versies die volgens een bepaald systeem genummerd worden. Meer informatie daarover staat onder Linuxkernel.

Daarnaast wordt tegenwoordig een grafische gebruikersinterface, draaiend onder het X Window-systeem, als essentieel gezien. Er zijn verscheidene van deze met elkaar concurrerende grafische omgevingen, waarvan de populairste GNOME (van het GNU-project) en KDE zijn; veel distributies bevatten beide. Onlangs zijn deze omgevingen voorzichtig toenadering tot elkaar gaan zoeken en wordt de samenwerking tussen de onder deze omgevingen draaiende programma's langzaam verbeterd.

[bewerk] Distributies

'Zie ook het hoofdartikel Linuxdistributie voor uitgebreide info en een overzicht'

Om Linux te kunnen installeren op een gewone thuiscomputer of server, verspreidt men zogenaamde distributies. Zo'n distributie bestaat uit een verzameling basistoepassingen, bibliotheken en een Linuxkernel, vergezeld van een set installatieprogramma's, het X Window-systeem en meestal een hoop extra programmatuur. Zulke distro's zijn vaak toegespitst op een bepaald toepassingsdoel. Veel distributies zijn samengesteld door commerciële bedrijven die bij aanschaf ook helpdeskondersteuning en handleidingen meeleveren. Enkele distributies zijn:

[bewerk] Gebruikersgroepen

Linuxgebruikers verenigen zich in GUG's, GLUG's en LUG's, respectievelijk GNU Users Group, GNU/Linux Users Group en Linux Users Group.

[bewerk] Toepassing

Linux werd historisch gezien voornamelijk gebruikt als serversysteem voor bedrijven. Op desktopgebied heeft Linux nog geen sterke positie weten te winnen. De voornaamste reden hiervoor is dat de meeste computers met een vooraf geinstalleerde versie van het Windows besturingssysteem verkocht worden. Hierdoor is Windows het vertrouwde besturingssysteem voor de meeste eindgebruikers. Het reeds aanwezige besturingssysteem waarvoor men betaalde bij aankoop zelf vervangen of laten vervangen door een Linux-distrubutie die afwijkt van de vertrouwde gebruikerservaring is een stap die slechts weinige eindgebruikers zetten.

Op servergebied heeft Linux een uitstekende positie. De Apache-webserver is bijvoorbeeld marktleider op het gebied van webservers en is gemaakt voor gebruik onder Linux. Iedereen die het internet gebruikt is bijna per definitie bezig met Linux: Google, maar ook XS4all, veel websites van overheden en grote bedrijven werken onder Linux.

De installatie en verwijdering van software wordt in de meeste distributies afgehandeld door speciaal voor dit doeleinde ontwikkelde software. Dit stelt een gebruiker in staat om een keuze te maken uit duizenden pakketten die specifiek voor de betreffende distributie geconfigureerd zijn.

Omwille van de lage kosten, hoge configureerbaarheid en beschikbaarheid op diverse platformen, wordt Linux ook meer en meer gebruikt op embedded systemen; men spreekt dan van embedded Linux. Mogelijke toepassingen zijn te vinden binnen set-top boxen voor televisie, mobiele telefoons en handheld devices zoals PDA's. Linux wordt zo een concurrent van het gesloten Symbian OS voor mobiele telefoons, en een alternatief voor de dominante Windows CE en PalmOS op handheld devices. Voorbeelden zijn de populaire TiVo digitale videorecorder en netwerkhardware die gebruik maakt van de geavanceerde netwerkmogelijkheden van Linux.

Ook op supercomputers wordt Linux steeds meer populair. Op de TOP500 lijst van supercomputers van november 2005, draaiden de twee snelste computers op Linux. 371 van de 500 machines draaiden Linux, 7 ervan uit de top-10.

[bewerk] Voetnoten

↑ Volgens een onderzoek van IDC uit 2002 vormde Linux 25% van de besturingssystemen voor nieuwe servers Artikel Telegraph

[bewerk] Zie ook

[bewerk] Externe links

(en) The Linux Documentation Project Verzamelpunt van alle (voornamelijk engelstalige) documentatie over Linux
(en) DistroWatch Verzamelpunt voor alle Linuxdistributies
nl.linux.org Centrale site met uitgebreide info
Linupedia Een Nederlandstalige Linux-wiki

Categorieën: Linux | Unix | Besturingssysteem | Vrije software | Vrij besturingssysteem