Hermann Hesse

Hermann Hesse, foto Gret Widmann, 1927

Hermann Hesse (Calw (Duitsland), 2 juli 1877 – Montagnola (Zwitserland), 9 augustus 1962) was een Duitstalig Zwitserse schrijver.

Inhoud

1 Biografie
2 Werk
3 Prijzen
4 Bibliografie
- 4.1 Externe link

[bewerk] Biografie

Geboren in Calw, in het noorden van het Zwarte Woud, als kind van piëtistische ouders, die o.a. missionarissen in India zijn geweest, groeide Hesse op in een beschermde en intellectuele sfeer. In het ouderlijk huis werd hij al vroeg met de wereldliteratuur bekend, dankzij de uitgebreide bibliotheek van zijn beroemde en erudiete grootvader Hermann Gundert. Hier verrichtte Hesse zijn eerste studies naar o.a. het boeddhisme. Het resultaat zou later in het boek Siddharta te herkennen zijn.

Hesse was in zijn jeugd een moeilijk kind en bracht daardoor vele jaren op verschillende instituten door. Ook was hij gedurende een korte periode seminarist in het klooster Maulbronn. Hieruit vluchtte hij omdat hij "entweder Dichter oder gar nichts werden" wilde. Na enige moeizame puberteitsjaren werd hij leerling in enige antiquariaten/boekhandels. Het succes van zijn in 1904 verschenen boek Peter Camenzind stelde hem in staat zich volledig aan het schrijven te wijden. Daarvoor verhuisde hij naar het aan de Untersee (Bodenmeer) gelegen Gaienhofen. Hij huwde in 1904 met Mia Bernoulli en kreeg drie zonen, Bruno (1905), Heiner (1909) en Martin (1911). Het huwelijk werd in juni 1923 ontbonden. In januari 1924 trad Hesse in het huwelijk met Ruth Wenger (een Zwitserse), welk huwelijk op verzoek van Ruth in 1927 ontbonden werd. Begin 1931 ontmoette Hesse Ninon Dolbin (geb. Ausländer) uit Czernowitz, een kunsthistorica. Zij huwden in december 1931.

Hesse keerde zich in het geschrift "O Freunde, nicht diese Töne" (1914) tegen het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, maar meldde zich wel als vrijwilliger. In verband met zijn slechte ogen werd hij voor de krijgsdienst afgekeurd en te Bazel aangesteld op het bureau voor de Kriegsgefangenenfürsorge. Tot het einde van WO I zou hij duizenden pakketten met boeken samenstellen en naar Duitse krijgsgevangenen verzenden. In 1924 werd hij Zwitsers staatsburger en vestigde zich in Montagnola, Tessin, aan het Meer van Lugano. Al vanaf 1923 waarschuwde hij in geschriften voor het gevaar van het opkomende nazisme en fascisme en vanaf 1932 is zijn huis een rustplek en doorgangshuis voor talloze, door het nazi-regime vervolgde schrijvers. Thomas Mann en Bertolt Brecht zijn de eersten van een lange rij die in zijn huis opvang vonden en verder worden geholpen.

[bewerk] Werk

In het werk van Hermann Hesse, dat veelal autobiografisch is, komt steeds weer de confrontatie van de mens met zichzelf aan de orde. Deze dualiteit moet de mens in staat stellen "zich zelf te zijn". Veel van de boeken van Hesse gaan over persoonlijke ontwikkeling en groei.

Gedurende zijn leven heeft hij verschillende "Hesse-golven" meegemaakt. Ook na zijn overlijden was er een golf; in de jaren 1970-1980. Het werk van Hesse is in meer dan 60 talen vertaald en in 2005 is de oplage van al zijn boeken de 100 miljoen exemplaren overstegen. Nog steeds bestaat er grote belangstelling voor Hesses werk en maandelijks rollen er 30.000 Hesse-boeken van de persen van uitgeverij Suhrkamp.

Ook zijn er vele biografieën en studies over Hesse verschenen. Vrijwel al het werk van Hesse is ook in het Nederlands vertaald.

Hesse heeft in zijn leven ruim 45.000 brieven geschreven, waaronder vele aan zijn lezers. Veel van deze brieven zijn in de banden Gesammelte Briefe opgenomen en getuigen van zijn verantwoordelijkheid voor hetgeen hij met zijn boeken bij de lezers losmaakte.

In 1972 verfilmde Conrad Rooks Hesses boek Siddharta. Het boek De steppenwolf werd in 1974 door de Amerikaanse regisseur Fred Haines verfilmd. Om de twee jaar wordt er in zijn geboorteplaats Calw een meerdaagse Hermann Hesse-Kolloquium gehouden, met steeds een ander thema. Zowel in zijn geboorteplaats Calw, als in Gaienhofen aan het Bodenmeer (1904-1912) en in zijn laatste woonplaats Montagnola (1919-1962) zijn Hermann Hesse-musea ingericht.

Het Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek te Deventer, Het Klooster 12, beschikt sinds medio 2000, dankzij een schenking, over vrijwel de volledige collectie literatuur van en over Hermann Hesse. Deze collectie wordt nu beschikbaar gesteld voor onderzoek en studie. In het SAB bevindt zich eveneens het werk van Krishnamurti.

[bewerk] Prijzen

1905 - Wiener-Bauernfeld-Preis; (literatuurprijs van de Stadt Wien, voor: Peter Camenzind; Boccaccio en Franz von Assisi)
1928 - Mejstrik-Preis (Wiener Schiller-Stiftung)
1936 - Gottfried-Keller-Preis
1946 - Nobelprijs voor de Literatuur
1946 - Goethepreis der Stadt Frankfurt
1947 - Eredoctoraat van de Universiteit Bern
1950 - Wilhelm-Raabe-Preis
1954 - Orden pour le mérite; (opgenomen in de in 1842 door Koning Frederik Willem IV van Pruisen opgerichtte 'Orde' voor wetenschappen en kunsten)
1955 - Friedenspreis des Deutschen Buchhandels

[bewerk] Bibliografie

Proza

1899 Eine Stunde hinter Mitternacht
1901 Hinterlassene Schriften und Gedichte von Hermann Lauscher (uitgave: R. Reichel te Basel); (Ned. vert.: 1975 ‘De avonturen van Hermann Lauscher’ door: M. Coutinho)
1904 Peter Camenzind; (Ned. vert.: 1975 ‘Peter Camenzind’; door; Tom Graftdijk)
1904 Boccaccio; (uitgegeven door: Schuster & Loeffler, Berlin)
1904 Franz von Assisi; (uitgegeven door: Schuster & Loeffler, Berlin); (Ned. vert.: 2003 'Franciscus van Assisi'; door: Alfred Krans)
1906 Unterm Rad; (Ned. vert.: 1973 'Tussen de raderen'; door: M. en L. Coutinho)
1907 Diesseits (verhalenbundel); (Ned. vert.: 1974 'Een voetreis in de herfst'; door: Magaretha Ferguson). (Met de verhalen:
- De marmerzagerij
- Uit de kinderjaren
- Een voetreis in de herfst
- De gymnasiast
- Hooimaand
- Heerlijk is de jeugd
- De cycloon
- In de gouden zon)
1909 Nachbarn
1910 Gertrud; (Ned. vert.: 1972 ‘Gertrud’; door: Pé Hawinkels)
1912 Umwege; (verhalen)
1913 Aus Indien
1914 Rosshalde; (Ned. vert.: 1973 ‘Rosshalde’; door: Thérèse Cornips)
1914 --O Freunde, nicht diese Töne; (in Neuen Züricher Zeitung)
1915 Knulp, drei Gesichten aus dem Leben Knulps; (Ned. vert.: 1972 ‘Knulp. Drie episoden uit Knulps levensverhaal’, door: Pé Hawinkels)
1915 Am Weg; (verhalen)
1916 Schön ist die Jugend
1919 Demian Die Geschichte einer Jugend; (Ned. vert.: 1971 ‘Demian De geschiedenis van Emil Sinclair’s jeugd’; door: M. en L. Coutinho)
1919 Kleiner Garten; (belevenissen en gedichten)
1919 Zarathustras Wiederkehr
1920 Gedichte des Malers
1920 Klingsors letzter Sommer; (Ned. vert.: 1964 ‘Klingsor’s laatste zomer’; door: G. Huib A. Verstegen)
1920 Kinderseele
1920 Klein und Wagner; (Ned. vert.: 1964 ‘Klein en Wagner’; door: G. Huib A. Verstegen)
1920 Wanderung
1920 Blick ins Chaos; (drie opstellen)
1922 Siddhartha Eine indische Dichtung; (Ned. vert.: 1969 ‘Siddharta een Indiese vertelling’; door: A.M.H. Binkhuysen)
1923 Sinclairs Notizbuch
1925 Kurgast; (Ned. vert.: 1973 ‘Kuren’; door: Pé Hawinkels)
1927 Die Nürnberger Reise
1927 Der Steppenwolf; (Ned. vert.: 1964 'De steppenwolf'; door: Pieter Grashoff)
1930 Narziss und Goldmund; (Ned. vert.: 1970 'Narziss en Goldmund'; door: Pé Hawinkels)
1932 Die Morgenlandfahrt; (Ned. vert.: 1972 'Reis naar het Morgenland'; door: L. Coutinho)
1935 Fabulierbuch (21 verhalen); (Ned. vert.: 1977 'Fabuleuze vertellingen'; door: Theodoor Duquesnoy)
1936 Stunden im Garten. Eine Idylle; (gedicht in hexameter); (Ned. vert.: 1977 'Uren in de tuin. Een idylle'; door: Michael Valeton)
1937 Gedenkblätter
1933 Kleine Welt (verhalenbundel); (Ned. vert.: 1975 'De kleine wereld'; door: Hans van Haaren). (Met de verhalen:
- De verloving
- Walter Kömpff
- Ladidel
- Robert Aghion
- Emil Kolb
- De wereldhervormer)
1943 Das Glasperlenspiel; (geschreven in de jaren 1931 - 1943); (Ned. vert.: 1978 ' Het kralenspel'; door: Tine Ausma en Annemarie Houwink ten Cate)
1945 Traumfährte; (verhalen en sprookjes); (Ned. vert.: 1975 ‘Droomtochten’; door: Hans Hom)
1954 Piktors Verwandlung; (sprookje)
1955 Die Märchen (sprookjes); (Ned. vert.: 1972 ‘Sprookjes’; door: Pé Hawinkels). (Met de sprookjes:
- Augustus
- De dichter
- De droom van de fluit
- Merkwaardig bericht, afkomstig van een andere ster
- De harde weg
- Droomprogramma
- Faldoem
- Iris
- De gedaanteverandering van Piktor

Dichtbundels

1898 Romantische Lieder
1902 Gedichte
1911 Unterwegs
1915 Musik des Einsamen
1921 Ausgewählte Gedichte
1928 Krisis
1929 Trost der Nacht
1934 Vom Baum des Lebens
1937 Neue Gedichte
1941 Stufen; (Ned. vert.: 1978 ‘Een prooi van heimwee’; door: Genootschap "de Blauwe Bloem")
1942 Die Gedichte
1945 Der Blütenzweig
1952 Gesammelte Dichtungen; (6 banden; uitgegeven wegens de 75e verjaardag van de dichter Hesse)
1963 Die späten Gedichte
1977 Die Gedichte; (alle gedichten omvattende uitgave in twee banden; samengesteld door Volker Michels)

Overig werk

1926 Bilderbuch; (over zijn werk als kunstschilder; geïllustreerd)
1928 Betrachtungen. Ein Stück Tagebuch
1929 Eine Bibliothek der Weltliteratur
1946 Krieg und Frieden; (Beschouwingen over oorlog en politiek vanaf 1914)
1951 Späte Prosa und Briefe
1955 Beschwörungen. Späte Prosa
1957 Gesammelte Schriften
1962 Gedenkblätter
2002 De mooiste van Hesse (selectie gedichten in het Duits en Nederlands); (Ned. vert.: Koen Stassijns)

Door anderen samengesteld werk

Mein Glaube; (heruitgave met nawoord van Siegfried Unseld); (Ned. vert.: 1974 'Tussen oost en west wat ik geloof'; door: J.K. van den Brink)
Eigensinn (Autobiographische Schriften); (keuze en nawoord door Siegfried Unseld); (Ned. vert.: 1973 ‘Zinnig eigenzinnig’; door: Wouter Donath Tieges)
Lektüre für Minuten (uitspraken en aforismen uit boeken en brieven); (Ned. vert.: 1973 ‘Een golfje op de stroom’; door: M. Coutinho)
Lektüre für Minuten. Neue Folge (uitspraken uit zijn boeken en breven); (Ned. vert.: ‘Tegendraads’; door: Hans W. Bakx)
Kindheit und Jugend vor Neunzehnhundert. Hermann Hesse in Briefen und Lebenszeugnissen. 1877-1895

1974 Ausgewählte Briefe. Erweiterte Ausgabe; (Zusammengestellt von Hermann Hesse und Ninon Hesse)
1977 Briefe an Freunde. Rundbriefe 1946-1962; (samengesteld door Volker Michels)
1977 Politik des Gewissens. Die politischen Schriften 1914-1962 (twee banden)
1977 Hermann Hesse als Maler. 44 Aquarelle ausgewählt von Bruno Hesse und Sandor Kuthy. Mit texten von Hermann Hesse
1983 Italien/Stimmungsbilder aus Oberitalien; (Ned. vert.: 2001 'Italië - Reisimpressies' (1901-1913); door: Tineke van der Zel)
1990 Mit der Reife wird man immer jünger; (Ned. vert.: 2001 'De kunst van het ouder worden - Overpeinzingen en gedichten over het ouder worden'; door: Evert van Leerdam) (samengesteld door Volker Michels)
1995 Liebesgeschichten ; (Ned. vert.: 1996 'De liefdesverhalen'; door: W. Hansen)
2000 Die Antwort bist Du Selbst. Briefe an junge Menschen
2002 Wer lieben kann, ist glücklich; (Ned. vert.: 2005 'Het geluk van de liefde'; door: Evert van Leerdam) (bijeengebracht door Volker Michels)

Varia

1977 Farbe ist leben; (een verzameling aquarellen van Hesse, in kleur)
Sprechplatte
- Hermann Hesse liest Gedichte. Im Nebel. Vergänglichkeit. Stufen. Über das Glück. In Sand Geschrieben. Mittag im September. Alle Tode. Herbstregen in Tessin
1980 Hermann Hesse liest. Über das Wort ‘Brot’; Über das Alter; Zwisschen Sommer und Herbst; (tekstverwijzing op hoes. Volker Michels)
Lieder nach Gedichten von Hermann Hesse
- Othmar Schoeck (1886-1957), Zwitsers componist
  - 1. Liederzyklus opus 44 (Fortsetzung, 4)
  - 2. Im Nebel
- Gottfried von Einem (1918-1996), Oostenrijks componist
  - Liederzyklus "Leb wohl, Frau Welt" opus 43 (7); (opname 1977, Deutsche Grammophon 2530 877; Dietrich Fischer-Dieskau, Bariton. Karl Engel, Piano)

Werken over Hermann Hesse (beknopt)

Hugo Ball Hermann Hesse. Sein Leben und sein Werk. Suhrkamp Taschenbuch. 385 (1927) Uitgave t.g.v. Hesse's 50e verjaardag.
Fritz Bötger Hermann Hesse. Leben. Werk. Zeit. Verlag der Nation. Berlin DDR
Ralph Freedman Hermann Hesse. Pilgrim of crisis. A biography. Abacus edition. Sphere Books Ltd. (1981)
Gisela Kleine Ninon und Hermann Hesse. Leben als Dialog. Jan Thorbecke Verlag GmbH
Eike Middel Hermann Hesse. Die Bilderwelt seines Leben. Roderberg-Verlag GmbH. Taschenbuch. Band 37
Joseph Mileck Hermann Hesse. Dichter, Sucher, Bekenner. Biographie. Origineel: Hermann Hesse. Life and art. C. Bertelsmann Verlag. (1979)
Paul Rathgeber Hermann Hesse-Stätten in Calw. Ein kurzer Führer. Auszug aus dem Führer durch das Hermann Hesse-Museum der Stadt Calw. Marbacher Magazin 54/1990. Stadtverwaltung Calw
Miguel Serrano De hermetische cirkel - Jung en Hesse. Lemniscaat. (1975)
Bernhard Zeller Hermann Hesse. In woord en beeld. Oorspr. titel: Hermann Hesse in Selbstzeugnisen und Bilddokumenten. De Arbeiderspers. Grote ABC nr. 206.
Theodore Ziolkowski Der Schrifsteller Hermann Hesse. Wertung und Neubewertung. Suhrkamp Verlag
Alois Prinz De bekoring van het begin. Het leven van Hermann Hesse. Oorspr. titel: Und jedem Anfang wohnt ein Zauber inne. Uitgeverij Aspekt 2002.