Help:Gebruik van de taxobox

___	H:GT

Op de Nederlandstalige Wikipedia wordt de taxobox, een tabel die een groep levende organismen behandelt, gebruikt om op een consistente manier taxonomische en beeldinformatie te presenteren. Een bijkomend voordeel is dat de informatie ook op anderstalige wikipedia's vaak een sterk gelijkend formaat gebruikt.

Deze handleiding legt uit hoe een taxobox ingevuld moet worden. Hierin zijn de voorkeuren verwerkt die in een algemene discussie op deze Wikipedia zijn uitgesproken. Er zijn op dit moment twee systemen in gebruik, een oud systeem dat van meerdere sjablonen gebruik maakt en een nieuw systeem dat maar één sjabloon nodig heeft (sjabloon:taxobox). De oude taxoboxindeling zoals die nog op veel pagina's gebruikt wordt staat beschreven in Help:Gebruik van de taxobox/oud.

Sinds september 2005 is op de Nederlandstalige Wikipedia het Sjabloon:Taxobox in gebruik. Op die pagina is ook een volldig voorbeeld te vinden. Een nieuwe taxobox kan (gedeeltelijk) worden ingevuld vanuit de volgende tekst:

{{Taxobox|type=
|naam=
|status=
|rl-id=
|fossiel=
|afbeelding=
|afbeeldingtekst=
|rijk=
|stam=
|klasse=
|orde=
|familie=
|geslacht=
|soort=
|taxon=
|w-naam=
|auteur=
|datum=
|haakjes=ja
|typesoort=
|rang=
|onderverdeling=
|afbeelding2=
|afbeelding2tekst=
|commons=
}}

• Bij |type= komt de naam van de hogere groep te staan waar het behandelde taxon bij hoort (bv. "plant" of "dier"; zie #Kleuren).
• Bij |naam= komt de Nederlandse of als die niet beschikbaar is de wetenschappelijke naam te staan. Die is over het algemeen gelijk aan de paginatitel. Deze parameter krijgt als hij niet wordt ingevuld dezelfde waarde als de paginatitel; als dat de gewenste waarde is kan deze parameter weggelaten worden.
• Bij |fossiel= kan het fossiele voorkomen van de groep worden gegeven, bv. "Mioceen tot heden".
• Bij |status= komt de beschermingsstatus te staan. Bij |rl-id= kan dan het nummer van de soort op de website van de Rode Lijst komen. Als een andere bron is gebruikt, kan daarvoor de parameter |statusbron= gebruikt worden.
• Bij |afbeelding= kan een afbeelding ingevuld worden.
• Bij |afbeeldingtekst= kan tekst over de afbeelding weergegeven worden.
• Bij |rijk=, |stam=, |klasse=, |orde=, |familie=, |geslacht=, |soort= kan het betreffende taxon uit de taxonomische indeling van het onderwerp van het artikel worden ingevuld. Ook andere taxa zoals ondergeslacht (|ondergeslacht=) en superorde (|superorde=) kunnen zo worden ingevoerd. Als dat gewenst is, kan de auteur en datum worden toegevoegd met |auteur rijk=, |auteur datum= enz.
• Bij |taxon= komt te staan over welk "soort" taxon het artikel gaat, bijvoorbeeld een soort, een geslacht of een familie. Als deze parameter niet wordt ingevuld komt er automatisch "Soort" te staan.
• Bij |w-naam= komt de wetenschappelijke naam te staan. Bij soorten, geslachten en ondersoorten moet die gecursiveerd worden. Deze parameter krijgt als hij niet wordt ingevuld als waarde de cursieve paginatitel (''{{PAGENAME}}''). Als dat de gewenste waarde is kan deze parameter weggelaten worden.
• Bij |auteur= komt de auteur van de naam, bijvoorbeeld Linnaeus.
• Bij |datum= komt het jaar de auteur de naam beschreef, bijvoorbeeld 1758. Dat wordt automatisch gelinkt.
• De parameter |haakjes=ja moet worden opgenomen als de auteur van de soort tussen haakjes geplaatst dient te worden (dat gebeurt als de oorspronkelijke auteur de soort in een ander geslacht plaatste dan het huidige).
• Bij |typesoort= komt de typesoort van bijvoorbeeld geslachten.
• Bij |rang= komt de "rang" die boven de |onderverdeling= komt te staan, bijvoorbeeld Soorten.
• Bij |onderverdeling= komt de onderverdeling in bijvoorbeeld soorten voor een geslacht, geslachten voor een familie, enzovoorts. Het verdient aanbeveling deze zo weinig mogelijk te gebruiken.
• Bij |afbeelding2= komt een verspreidingskaartje.
• Met |afbeelding2tekst= kan een bijschrift bij het verspreidingskaartje worden ingevoerd.
• Bij |commons= kan een link naar Commons worden ingevoerd; daarvoor moet de naam van de betreffende pagina op Commons worden ingevoerd.

Parameters die niet zijn ingevuld kunnen worden weggelaten. Als de parameter |naam= niet is ingevuld komt hij standaard op {{PAGENAME}}, |taxon= wordt [[Soort]], en |w-naam= komt op ''{{PAGENAME}}''.

Andere taxa kunnen eenvoudig in de taxobox worden gezet door de Nederlandse naam van het taxon, bv. |onderfamilie= toe te voegen. De auteur van deze groepen kan toegevoegd worden met |auteur onderfamilie= en |datum onderfamilie=.

[bewerk] Speciale groepen

Voor veel groepen bestaan speciale taxoboxen (bijvoorbeeld {{taxobox vogel}}, {{taxobox dicotyl}} en {{taxobox zoogdier}}). Die sjablonen bestaan uit het sjabloon {{taxobox}} met enkele parameters ingevuld, waardoor automatisch bijvoorbeeld al |klasse=[[Zoogdieren|Mammalia]] (Zoogdieren) wordt ingevuld in {{taxobox zoogdier}}. Ook de parameter |type= wordt dan al ingevuld.

Voor planten, schimmels, algen en prokaryoten kunnen alle wetenschappelijke namen (dus namen in alle rangen) cursief gezet worden.

Voor planten, schimmels en algen is er een lijst met standaardafkortingen voor de namen van auteurs (te raadplegen op IPNI]). Van sommige auteurs is een pagina beschikbaar op wikipedia, waarnaar gelinkt kan worden.

[bewerk] Taxonomische bronnen

Voor de meeste groepen organismen zijn nog geen autoriteitsbronnen afgesproken. Uitzonderingen hierop vormen:

• de 23e druk van de Heukels, gebaseerd op APG II (2003). Voor niet in Nederland voorkomende bedektzadigen zie de APG II publikatie ((HTML) | (PDF)) of de Angiosperm Phylogeny Website
• The EMBL Reptile Database voor Reptielen
• Index fungorum voor Schimmels

[bewerk] Kleuren

De kleur van de taxobox is afhankelijk van het rijk waar de behandelde soort toe behoort. Daarvoor moet onder |type= de naam in de tweede kolom van onderstaande tabel worden ingevuld (bijvoorbeeld |type=dier, type=plant, type=Archaea).

[bewerk] Voorbeelden

Kalmoes
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: Eenzaadlobbigen Orde: Acorales Familie: Acoraceae (Kalmoesfamilie) Geslacht: Acorus
soort
Acorus calamus L. (1753)

{{Taxobox|type=plant
|naam= Kalmoes
|afbeelding= Acorus calamus1.jpg 
|afbeeldingstekst= 
|rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten)
|stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
|klasse= ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten)
|clade1= [[Bedektzadigen]]
|clade2= [[Eenzaadlobbigen]]
|orde= ''[[Acorales]]''
|familie= ''[[Acoraceae]]'' (Kalmoesfamilie)
|geslacht= ''[[Acorus]]''
|taxon=[[soort (biologie)|soort]]
|w-naam= ''Acorus calamus''
|auteur= [[Carolus Linnaeus|L.]]
|datum= 1753 }}

Dit is een taxobox volgens de 23e druk van de Heukels (2005), die op zijn beurt gebaseerd is op het APG II systeem (2003). In APG II worden boven de rang van orde een aantal groepen onderscheiden die geen formele wetenschappelijke naam hebben. Het cursiveren van wetenschappelijke namen in alle rangen (conform de ICBN) benadrukt het verschil tussen de beide categoriën namen.

De naam van de auteur is afgekort volgens de standaardlijst en gelinkt naar de pagina over de auteur. Merk op dat de taxobox automatisch het jaartal formatteert zoals voor botanische namen gebruikelijk is (dus anders dan voor dieren).

De parameter "haakjes=ja" werkt niet voor planten: haakjes om de auteur van het basionym moeten handmatig aangebracht worden.

Dit voorbeeld (Vandeleuria) maakt gebruik van {{Taxobox zoogdier}}; het is een geslacht van de knaagdieren.

Vandeleuria Fossiel voorkomen: Laat-Plioceen tot heden
Langstaartige Indische boommuis (Vandeleuria oleracea)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Rodentia (Knaagdieren) Familie: Muridae (Muisachtigen) Onderfamilie: Murinae (Muizen en ratten van de Oude Wereld)
Geslacht
Gebruik van de taxobox Gray, 1842
Typesoort
Mus oleraceus Bennett, 1832

{{Taxobox zoogdier|naam=''Vandeleuria''
|fossiel=Laat-[[Plioceen]] tot heden
|afbeelding=Longtailedtreemouse sal.jpg
|afbeeldingtekst=[[Langstaartige Indische boommuis]] (''Vandeleuria oleracea'')
|orde=[[Knaagdieren|Rodentia]] (Knaagdieren)
|familie=[[Muridae]] (Muisachtigen)
|onderfamilie=[[Muizen en ratten van de Oude Wereld|Murinae]] (Muizen en ratten van de Oude Wereld)
|taxon=[[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
|auteur=[[John Edward Gray|Gray]]
|datum=1842
|typesoort=''[[Vandeleuria oleracea|Mus oleraceus]]'' [[Bennett]], [[1832]]
}}

Merk op dat de parameter |w-naam= niet is ingevuld, zodat de waarde "Gebruik van de taxobox" wordt weergegeven in plaats van "Vandeleuria". In deze taxobox zijn ook de parameters |fossiel=, |afbeeldingtekst=, |auteur=, |datum= en |typesoort= ingevuld.
Het laatste voorbeeld, Acerodon celebensis, demonstreert de werking van de parameters |status=, |rl-id= en |haakjes=ja.

{{Taxobox zoogdier|naam=''Acerodon celebensis''
|status=Gevoelig
|rl-id=137
|orde=[[Vleermuizen|Chiroptera]] (Vleermuizen)
|familie=[[Vleerhonden|Pteropodidae]] (Vleerhonden)
|geslacht=''[[Acerodon]]''
|auteur=[[Wilhelm Peters|Peters]]
|datum=1867
|haakjes=ja}}

De status wordt onder de naam (bovenin de taxobox) weergegeven; de [1] rechtsboven geeft een link naar de pagina van de soort op de site van de Rode Lijst van de IUCN. De parameter |haakjes=ja zet haakjes om de auteur en de datum heen (bij planten geeft dit een iets ander resultaat, omdat de conventies hiervoor bij planten en dieren verschillen).

[bewerk] Geschiedenis

Tot augustus 2004 werden er verschillende taxoboxen gebruikt op basis van HTML- en wiki-syntax. Voorbeelden daarvan zijn vaak nog te vinden in de geschiedenis van pagina's. Van toen af begon de discussie op Gebruiker:Pethan/Taxobox, Gebruiker:Pethan/Taxobox Conclusies en Gebruiker:Pethan/Taxobox stemming over het uiterlijk van taxoboxen. Het resultaat waren de taxoboxen zoals die hierboven staan. Vanaf september 2005 is ook het Sjabloon:Taxobox in gebruik. In november 2005 werd dat sjabloon verder verbeterd op basis van nieuwe mogelijkheden van de software, zodat er nu veel meer in kan worden gedaan. Sindsdien zijn er nog enkele veranderingen aan het taxoboxsjabloon doorgevoerd.

[bewerk] Zie ook

• Wikipedia:Beschermingstatus van dieren