Economische crisis

Men spreekt van een economische crisis wanneer de conjunctuur verandert van een hoog- in een laagconjunctuur. De verschijnselen zijn:

• het overtreffen van de vraag door het aanbod
• het inzakken van het vertrouwen in de economische capaciteiten
• vrees voor een recessie.

Economische crises komen voor in alle economische stelsels en in elke economische orde. De gevolgen van een economische crisis kunnen in elk geval ernstig genoemd worden.

Bij een economische crisis functioneert de economie niet meer naar behoren en komt er meestal niet dan pas na een lange periode van aanpassing die veel ellende oplevert, waarbij het aanbod zakt tot op het peil waarop het aan de vraag voldoet. Als de kennis ontbreekt om de oorzaken van de economische crisis bloot te leggen en aldus adequaat in te grijpen, komt de economie in een neerwaartse spiraal terecht.

[bewerk] Individueel beleven

Voor een individu betekent een economische crisis dat toekomstverwachtingen bijgesteld moeten worden, het inkomen strenger gebudgetteerd moet worden en alle capaciteiten aangesproken moeten worden. Bovenal moet het vertrouwen in een betere toekomst niet verloren worden. Dat lukt beter in een collectief verband, vandaar dat netwerken in die periode meer aangesproken worden en de behoefte aan cultuur toeneemt. Helaas roept men vaak om een hogere macht of 'sterke man' om de crisis zo snel mogelijk op te lossen.

[bewerk] Ondernemersgedrag

Een onderneming zal de tering naar de nering zetten en allereerst het kostenniveau terugbrengen. Allerlei overbodig geachte activiteiten worden stilgelegd dan wel uitbesteed. Personeel zal strenger beoordeeld worden en aangezet tot hogere arbeidsproductiviteit. Ook ontslag moet gevreesd worden. De ondernemer zal meer inspanning leveren om zijn klanten te vinden waardoor de promotiegelden zullen vermeerderen. Er zal getracht worden nieuwe markten te vinden of uit te buiten; door middel van een uitgekiende marketing zal men de marktpenetratie vergroten en door een betere prijsstelling en productdiversificatie wil men de voorkeur van de klant behouden.

[bewerk] Overheidsingrijpen?

Hoe een overheid reageert hangt af van de macro-economische visie die wordt aangehangen.

1. Een overheid die het Keynesiaans model aanhangt zal proberen de markt aan te zwengelen door de aanbodsstructuur te versterken, de vraagzijde te ondersteunen, de waarde van de munt vrij te laten, de rentestand kunstmatig laag te houden en desnoods protectionistische maatregelen te treffen. Bekostigd wordt het e.e.a. door het uitschrijven van staatsleningen. Inmiddels is duidelijk geworden dat als dit beleid te lang voortgezet wordt er stagflatie ontstaat waarbij er enorme begrotingstekorten ontstaan, de vraag èn het aanbod stagneert terwijl de inflatie niet meer in de hand te houden is.
2. Monetaristen zullen proberen de geldhoeveelheid terug te dringen waardoor er niet alleen een bestedingsevenwicht zal ontstaan, maar bovendien de bestedingsinflatie, het begrotingstekort en de rentestand tot nul zullen dalen. Zelfs kan - bij een streng doorgevoerd beleid - inflatie omslaan in deflatie, er een begrotingsoverschot ontstaan en een negatieve rentestand voorkomen. Bij gebrek aan overheidsinvesteringen in de vitale sectoren van de economie - de openbare nutsbedrijven, het onderwijs, het openbaar bestuur, de infrastructuur en de samenlevingsopbouw zal echter de investeringsquote nauwelijks oplopen waardoor een sterk speculatieve en onbeheersbare economie zal ontstaan.
3. Een aanbodseconoom zal de overheid inspireren de aanbodzijde van de economie te versterken onder het motto dat de vraag vanzelf op gang komt als het aangeboden goed maar aantrekkelijk genoeg op de markt komt. De overheid zal de producenten zo min mogelijk een strobreed in de weg leggen en het investeringsklimaat verbeteren door het inperken van de rechten van de werknemers, het beperken van economische wetgeving en het stimuleren van de internationale handel door de gehele buitenlandse politiek op het - soms letterlijk - veroveren van markten in te richten. Deze vorm van politiek bedrijven leidt tot economisch imperialisme en kan alleen voor langere tijd volgehouden worden door een wereldmacht die weinig of geen politieke en economische concurrentie ontmoet. Anders leidt het onvermijdelijk tot een agressieve buiten- en binnenlandse politiek waarbij oorlogsvoering en vergaande repressie niet geschuwd zullen worden. Mislukt de politiek dan heeft deze overheid geen enkel draagvlak meer in de samenleving.
4. Een nachtwakersstaat zal een laissez-faire politiek voeren waarin de onzichtbare hand van de markt uiteindelijk alles op zal lossen. Deze overheid beperkt zich tot de zgn. kerntaken: openbare orde, rechtspleging, defensie, openbaar bestuur. Deze politiek zal leiden tot een groot wantrouwen tussen de economische actoren omdat een ieder alleen het eigen belang zal inzien. Het leidt tot grote sociale onrust waartegen hard ingegrepen zal worden. De ondernemers zullen hun productie richten op de behoeften van de happy few en de productie van massagoederen zal inzakken. De massale armoede zal uiteindelijk een revolutionaire atmosfeer scheppen waarbij het afwachten zal zijn wie de macht grijpt en weet te behouden.