Echte hagedissen
| Echte hagedissen | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Muurhagedis ( Podarcis muralis) |
|||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
|
|||||||||||
| Familie | |||||||||||
| Lacertidae Oppel, 1811 |
De echte hagedissen (Lacertidae) vormen een familie van hagedissen. De soorten uit deze familie zijn verspreid over vrijwel geheel Europa en enkele soorten zijn zelfs bij het grote publiek bekend, zoals de muurhagedis, de zandhagedis, de hazelworm en de smaragdhagedis. Vrijwel alle echte hagedissen werden oorspronkelijk ingedeeld in het geslacht Lacerta, veel soorten hebben tegenwoordig een andere geslachtsnaam.
Inhoud |
[bewerk] Algemeen
Een aantal soorten leeft in andere werelddelen, zoals Azië, Afrika en het Midden-Oosten, maar oorspronkelijk komen alle bijna 100 soorten uit Europa. Echte hagedissen worden ook wel halsbandhagedissen genoemd, naar de coltrui-achtige plooi in de nek die goed te zien is als ze de nek draaien. De naam muurhagedissen werd vroeger ook wel gebruikt, omdat de muurhagedis (Podarcis muralis) de bekendste vertegenwoordiger is. Echter lang niet alle echte hagedissen klimmen graag op muren, de naam slaat wel op het geslacht Podarcis maar de meeste soorten zijn typische bodembewoners. Slechts enkele soorten leven in bomen, zoals die uit de geslachten Holaspis en Gastropholis.
De echte hagedissen staan verder bekend als 'kaal'; ze hebben geen grote stekels, hoorns, keelzakken of schietende tongen zoals kameleons. De eerste soorten werden al in de achtiende eeuw beschreven, toen veel tropische soorten hagedissen nog nooit door mensenogen waren gezien. De belangrijkste determinatiemethode is de positie van schubben op de kop, cloaca en femoraalporieën bij op de dijbenen.
[bewerk] Indeling
De echte hagedissen zijn al vele malen opnieuw ingedeeld, en veel soorten hebben tegenwoordig een andere naam dan een decenium geleden. Dat komt omdat onderzoek heeft uitgewezen dat sommige soorten binnen een geslacht dermate gelijke of juist afwijkende kenmerken vertoonden dat ze zijn ingedeeld bij een ander geslacht, meestal een nieuw geslacht. Niet zelden valt een afsplitsing samen met de variatie in geografische verspreiding van de verschillende soorten binnen een geslacht. Het bekendste voorbeeld is het geslacht Lacerta, waarvan in de jaren 80 het geslacht Podarcis van werd afgesplitst, en door de jaren heen steeds meer soorten tot een ander geslacht werden gerekend, zoals Iberolacerta in 1997.
Het oorspronkelijke geslacht Lacerta is tegenwoordig voor een groot deel uit elkaar getrokken en onderverdeeld in de volgende geslachten, die ook wel als 'ondergeslachten' worden beschouwd:
- Podarcis; 30 soorten; muurklimmende hagedissen. De anatomie is door deze klimgewoonten iets anders, maar uitwendig niet te zien.
- Darevskia; 20 soorten; eigenlijk een splitsing van Podarcis, sommige soorten zijn parthenogeen.
- Overig; (ong. 20 soorten); een aantal soorten zijn van geslachtsnaam veranderd zoals Apathya, Archaeolacerta, Omanosaura, Parvilacerta, Teira, Timon of Zootoca. Dit laatste geslacht betreft alleen de inheemse levendbarende hagedis, (Zootoca vivipara). Veel soorten lijken qua vorm op elkaar, echter niet allemaal bijvoorbeeld het geslacht Takydromus, waar de langstaarthagedis (Takydromus sexlineatus) onder valt, vanwege de extreem lange staart.
Andere soorten zijn al sinds lange tijd voorzien van een andere geslachtsnaam zodat deze vaak algemeen is aangenomen, voorbeelden zijn de kielhagedissen (Algyroides), de Canarische hagedissen (Gallotia), zandlopers (Psammodromus), de slangooghagedissen (Ophisops) en de franjeteenhagedissen (Acanthodactylus).
[bewerk] Classificatie
Onderstaande classificatie is afkomstig van de EMBL Reptile Database. Achter twee geslachten staan meerdere namen; deze worden als 'ondergeslachten' beschouwd. Niet voor alle geslachten en soorten zijn er Nederlandse namen, onderstaand zijn alleen de bekendere soorten weergegeven.
Familie Lacertidae
- Onderfamilie Gallotiinae
- Geslacht Gallotia
- Soort Reuzenhagedis van Hierro (Gallotia simonyi)
- Geslacht Psammodromus
- Soort Algerijnse zandloper (Psammodromus algirus)
- Soort Spaanse zandloper (Psammodromus hispanicus)
- Geslacht Gallotia
- Onderfamilie Lacertinae
- Geslacht Acanthodactylus
- Geslacht Adolfus
- Geslacht Algyroides
- Soort Tyrreense kielhagedis (Algyroides fitzingeri)
- Soort Spaanse kielhagedis (Algyroides marchi)
- Soort Peloponnesoskielhagedis (Algyroides moreoticus)
- Soort Blauwkeelkielhagedis (Algyroides nigropunctatus)
- Geslacht Australolacerta
- Geslacht Darevskia
- Soort Darevskia armeniaca
- Soort Weidehagedis (Darevskia praticola)
- Geslacht Eremias, (inclusief Ommateremias, Pareremias, Rhabderemias, Scapteira]])
- Geslacht Gastropholis
- Soort Stekelstaarthagedis (Gastropholis echinata)
- Geslacht Heliobolus
- Geslacht Holaspis
- Geslacht Iberolacerta
- Soort Kroatische berghagedis (Iberolacerta horvathi)
- Soort Iberische berghagedis (Iberolacerta monticola)
- Geslacht Ichnotropis
- Geslacht Lacerta (inclusief Apathya, Archaeolacerta)
- Soort Zandhagedis (Lacerta agilis)
- Soort Tyrreense berghagedis (Lacerta bedriagae)
- Soort Libanese berghagedis (Lacerta fraasii)
- Soort Griekse berghagedis (Lacerta graeca)
- Soort Mosor berghagedis (Lacerta mosorensis)
- Soort Spitskophagedis (Lacerta oxycephala)
- Soort Weidehagedis (Lacerta praticola)
- Soort Spaanse smaragdhagedis (Lacerta schreiberi)
- Soort Reuzen smaragdhagedis (Lacerta trilineata)
- Soort Troodoshagedis (Lacerta laevis troodica)
- Soort Smaragdhagedis (Lacerta viridis)
- Geslacht Latastia
- Geslacht Meroles
- Geslacht Mesalina
- Geslacht Nucras
- Soort Nucras caesicaudata
- Geslacht Omanosaura
- Geslacht Ophisops
- Soort Slangooghagedis (Ophisops elegans)
- Geslacht Parvilacerta
- Geslacht Pedioplanis
- Geslacht Philochortus
- Geslacht Podarcis
- Soort Iberische muurhagedis (Podarcis bocagei)
- Soort Egeïsche muurhagedis (Podarcis erhardii)
- Soort Maltese muurhagedis (Podarcis filfolensis)
- Soort Spaanse muurhagedis (Podarcis hispanica)
- Soort Balearenhagedis (Podarcis lilfordi)
- Soort Karsthagedis (Podarcis melisellensis)
- Soort Milos muurhagedis (Podarcis milensis)
- Soort Muurhagedis (Podarcis muralis)
- Soort Peloponnesos-hagedis (Podarcis peloponnesiaca)
- Soort Pityusenhagedis (Podarcis pityusensis)
- Soort Ruïnehagedis (Podarcis siculus)
- Soort Taurische muurhagedis (Podarcis tauricus)
- Soort Siciliaanse muurhagedis (Podarcis wagleriana)
- Geslacht Poromera
- Geslacht Pseuderemias
- Geslacht Takydromus
- Soort Langstaarthagedis (Takydromus sexlineatus)
- Soort Takydromus tachydromoides (geen Nederlandse naam)
- Geslacht Teira
- Soort Brilhagedis (Teira perspicillata)
- Geslacht Timon
- Soort Parelhagedis (Timon lepidus)
- Geslacht Tropidosaura
- Soort Essex's kielhagedis (Tropidosaura essexi)
- Geslacht Zootoca (1 soort)
- Soort Levendbarende hagedis (Zootoca vivipara)
| {{{afb_links}}} | Families van Hagedissen | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Aardleguanen - Agamen - Anniellidae - Anolissen - Corytophanidae - Crotaphytidae - Dibamidae - Dove varanen - Echte hagedissen - Gekko's - Gordelstaarthagedissen - Gymnophthalmidae - Hazelwormen - Hoplocercidae - Kameleons - Kielstaartleguanen - Knobbelhagedissen - Korsthagedissen - Leiosauridae - Leguanen - Madagaskarleguanen - Maskerleguanen - Nachthagedissen - Pygopodidae - Schildhagedissen - Skinken - Stekelleguanen - Teiidae - Varanen |
