Concorde (vliegtuig)

Concorde
Fabrikant	Aérospatiale/BAe
Lengte	61,66 m
Spanwijdte	25,6 m
Hoogte (vanaf de grond)	12,2 m
Diameter romp	2,88 m
Vleugeloppervlakte	358,25 m²
Max. aantal passagiers	128
Leeggewicht	78.700 kg
Max. startgewicht	185.000 kg
Max. brandstof	119.500 liter
Motoren	4 x Rolls-Royce/SNECMA Olympus 593 Mk. 610 turbojet
Max. stuwkracht motor met naverbrander	170 kN
Kruissnelheid	Mach 2 (2388 km/u)
Startsnelheid	~400 km/u
Landingssnelheid	~300 km/u
Typische kruishoogte	18.000 m
Max. reikwijdte	6600 km

Concorde van Air France

De Concorde was een supersonisch passagiersvliegtuig. Er zijn slechts 20 toestellen van gebouwd, waarvan 4 prototypes waren. Het vliegtuig vloog voor het eerst in 1969, het maakte zijn laatste vlucht op 24 oktober 2003.

Een Concorde kon tot op 18 kilometer hoogte vliegen en kon een snelheid bereiken van Mach 2,04; ruim tweemaal de snelheid van het geluid. Daardoor vloog het toestel in minder dan drie uur van Londen naar New York. De Concorde heeft op het traject New York – Londen een snelheidsrecord gevestigd van 1920 km/u. Dit gebeurde op 7 februari 1996 (bron: FAI).

[bewerk] Geschiedenis

De Concorde was een prestige-project van de Britse en Franse regeringen. De plannen voor het toestel werden al in 1955 gemaakt. De ontwikkeling ging gepaard met allerlei samenwerkingsproblemen tussen de Britten en de Fransen, die vaak op hoog politiek niveau moesten worden beslecht. Dat er twee productielijnen waren, een in Frankrijk en een in het Verenigd Koninkrijk, werkte ook niet erg mee. Dit zou echter wel enkele jaren later leiden tot het ontstaan van het internationale consortium Airbus. Door politieke en financiële tegenslagen maakte de Concorde zijn eerste vlucht pas op 2 maart 1969. Om 15.50 uur steeg het eerste Franse toestel op in Toulouse. Op 9 april volgde het eerste Britse toestel, vanaf het Britse vliegveld Filton. Op 1 oktober 1969 brak de Concorde voor het eerst door de geluidsbarrière, waarna het toestel op 4 november van dat jaar Mach-2 haalde.

De eerste transatlantische vlucht werd in september 1971 uitgevoerd, maar reguliere vluchten vonden pas in 1976 plaats. Op 21 januari 1976 vertrok een British Airways Concorde van Londen naar Bahrein, en vertrok een Air France Concorde van Parijs naar Rio de Janeiro. In feite was het toestel op dat moment al verouderd. Het is nooit echt rendabel geweest. Zelfs zakenreizigers vonden het tarief te hoog; een retourtje Londen-New York kostte € 11.000. In oktober 2003 werd daarom gestopt met de dagelijkse transatlantische vluchten. Dat betekende het einde van de Concorde, die was verslagen door de tragere maar veel goedkopere Boeing 747. Voor het in de lucht houden van 5 Concorde toestellen had Air France 200 mensen in dienst.

De Concorde was een van de zeer weinige passagiersvliegtuigen die straalmotoren met naverbranders bezat om de stuwkracht te vergroten.

Ook de deltavleugel was ongebruikelijk voor een passagiersvliegtuig. Omdat het toestel bij de landing gebruik maakt van vortexlift waarvoor een grote invalshoek nodig is is de neus van het toestel neerklapbaar om de piloot toch enig zicht op de landingsbaan te geven.

De landingen van de Concorde stuitten her en der op lokaal verzet, vanwege geluidsoverlast, luchtvervuiling, en vermeende veiligheidsrisico's. Economische belangen waren soms ook een reden om de Concorde tegen te werken. De Concorde is enkele malen op Schiphol geland.

[bewerk] Ramp in 2000

Op 25 juli 2000 kwamen 113 mensen om het leven bij een ramp met een Concorde van Air France. Het toestel steeg in Parijs op met een brandende motor, probeerde nog een noodlanding te maken, maar werd onbestuurbaar en stortte ruggelings neer op een bijgebouw van een hotel in het dorp Gonesse, even ten noordoosten van Parijs. De British Airways Concordes en de resterende vijf Air France Concordes werden direct na het ongeluk aan de grond gehouden. British Airways nam echter de beslissing, na het overwegen van de risico's, om een dag later alweer commerciële vluchten uit te voeren. Op 16 augustus 2000 werden ook de BA Concorde's door de luchtvaartautoriteiten aan de grond gehouden, door het intrekken van het Bewijs van Luchtwaardigheid.

Volgens het onderzoeksrapport dat later werd gepubliceerd, was de Concorde bij de start over een metalen beugel gereden (losgekomen motorophanging van een DC-10 die even ervoor was opgestegen) die op de startbaan lag. Hierdoor klapte een band van het landingsgestel en sloegen stukken van die band tegen de linkervleugel (tevens brandstoftank). Dit veroorzaakte een schokgolf, waardoor de brandstoftank scheurde. De lekkende brandstof begon te branden door vonken van de bekabeling van het landingsgestel die eveneens bij de klapband was beschadigd. Bovendien kwam brandstof via de luchtinlaat in de twee linker motoren terecht, die daardoor uitvielen. De brand zelf verwoestte in korte tijd de besturingsorganen van de linker vleugel. Door het verlies van stuwkracht en bestuurbaarheid was het toestel niet meer in de lucht te houden en stortte het binnen een minuut na het opstijgen neer.

[bewerk] Het einde (2003)

Landing bij de laatste vlucht

De ramp leidde tot lagere aantallen passagiers en hogere onderhoudskosten, en heeft zo bijgedragen aan de versnelde beëindiging van het Concorde-programma in 2003.
Op 31 mei 2003 voerde Air France de laatste Concorde-vlucht uit. Op 24 oktober 2003 was het de beurt aan British Airways om afscheid te nemen van de Concorde. De laatste commerciële vlucht werd uitgevoerd tussen Londen en New York. Met de retourvlucht naar Londen, die uitsluitend bestemd was voor genodigden, kwam (voorlopig) een einde aan het supersonisch tijdperk in de burgerluchtvaart, dat in totaal 28 jaar heeft geduurd.

Sinds eind 2000 staat een exemplaar van de Concorde opgesteld in het Duitse Auto & Technik Museum in Sinsheim, maar het eerste prototype (de 001) dat in maart 1969 als eerste vloog, staat opgesteld in het luchtvaartmuseum op het vliegveld van Le Bourget.

[bewerk] Tupolev Tu-144

Anders dan vaak wordt gedacht, was de Concorde niet het eerste passagiersvliegtuig dat een supersonische vlucht maakte. De Russen waren de Engelsen en de Fransen bijna vier maanden voor met hun Tupolev Tu-144. Omdat deze volgens de geruchten deels was nagebouwd van tekeningen die van de Fransen waren gestolen, werd de TU-144 vaak spottend Concordski genoemd.

Maar een nadere blik op de Tupolev 144 leert dat er toch wat verschillen zijn. De Tu-144 is eerst en vooral groter en sneller. Het belangrijkste verschil is dat de Tu-144 kleine vleugeltjes voorop de romp heeft (canards). Die zorgden ervoor dat de Tu-144 bij lagere snelheden kon landen. Tevens kan de Tu-144 door zijn 18 wielen tellende landingsgestel landen op onverharde banen. In het Auto & Technik Museum in Sinsheim staat (naast de Concorde) ook een Tupolev 144 opgesteld.

[bewerk] opvolger

In juni 2004 kondigden Frankrijk en Japan aan, samen een opvolger te gaan ontwikkelen voor de Concorde. Dit supersonische passagiersvliegtuig zou 300 zitplaatsen moeten krijgen, driemaal zoveel als de Concorde.

[bewerk] Externe links

Een Concorde-portal: http://www.concordesst.com (Engelstalig)
Een andere Concorde-site: http://www.concorde-jet.com (Engelstalig)
Concorde in het museum Sinsheim: http://www.technik-museum.de/concorde (Duits/Engels/Frans)
The Internet Movie Database over The Concorde: Airport '79, een bekende rampenfilm uit 1979 waarin een Concorde aan verschillende bedreigingen bloot staat: http://us.imdb.com/Title?0078740 (Engelstalig)
Eindrapport van de B.E.A. (Franse dienst voor veiligheid in de burgerluchtvaart) aangaande het ongeluk van 25 juli 2000: Franstalig en Engelstalig (PDF)

[bewerk] Bronvermelding

Bij het schrijven van de oorspronkelijke versie van dit artikel is gebruikgemaakt van de volgende bronnen:

Concorde was bij de eerste vlucht al verouderd, ondertitel: Profiel: Supersonisch passagiersvliegtuig (1976-2003), van Theo Stielstra in de Volkskrant van 11 april 2003.
Dossier Concorde van het Reformatorisch Dagblad; een verzameling artikelen van 26 juli 2000 tot 6 januari 2001, zoals aangetroffen op de website op 13 april 2003: http://oud.refdag.nl/txtdossiers/concorde.html