Communistische Partij van de Sovjet-Unie
|
Sovjetrepublieken  voormalige Sovjet-Unie |
|
Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) was de benaming van de Sovjet-Russische communistische partij van 1922 tot 1991. Heette van 1917 tot 1918 de Bolsjewistische Partij (Bolsjewieken). Van 1918 tot 1922, toen de Sovjet-Unie nog niet bestond, heette de voorganger van de CPSU de Russische Communistische Partij en hadden de afzonderlijke landen die later opgingen in de Sovjet-Unie ook afzonderlijke communistische partijen. Na de vorming van de USSR (1922) besloot men dat er één centrale partij moest komen met afzonderlijke afdelingen voor de republieken. Op die manier ontstond de CPSU. Tot 1990 was de CPSU de enige in de Sovjet-Unie bestaande en toegestane politieke partij.
De CPSU bestond uit autonome partijafdelingen, die de naam droegen van de betreffende regio's, ASSR's en SSR's.
Inhoud |
[bewerk] Opbouw van de CPSU
De opbouw van de CPSU was als volgt:
- De partijleden kozen een Partijcongres
- Het partijcongres koos de leden van het Centraal Comité (bestuur)
- Omdat het Centraal Comité slechts enkele malen per jaar bijeen kwam, koos men een Politburo (Politiek Bureau) als dagelijks bestuur (tussen 1952 en 1964 presidium geheten) en het Secretariaat.
[bewerk] Partijcongres
Zie Partijcongres van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Het vijfjaarlijkse Partijcongres is in theorie het hoogste orgaan van de CPSU. De afgevaardigden die naar een partijcongres werden gestuurd werden op getrapte wijze gekozen. Tijdens een partijcongres kozen de leden het Centraal Comité.
In juli 1990 vond het laatste partijcongres plaats.
[bewerk] Centraal Comité
Zie Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Om de partij te besturen tussen de partijcongressen in koos men tijdens het partijcongres het Centraal Comité. Het Centraal Comité dat in 1986 tijdens het 27ste Partijcongres werd gekozen bestond uit 307 leden[1][2] met stemrecht en 107 leden zonder stemrecht (de zgn. kandidaat-leden). Omdat het Centraal Comité maar twee keer per jaar bijeen kwam - soms vaker, bijvoorbeeld om een nieuwe secretaris-generaal te kiezen - werd het Politburo (Politiek Bureau) gekozen. Secretarissen van het Centraal Comité waren meestal lid van het Politburo.
[bewerk] Politburo
Zie Politburo van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Het Politburo, afkorting van Politiek Bureau, werd gekozen door het Centraal Comité om de partij tussen de sessies van dit orgaan te besturen. In theorie moest het Politburo verantwoording afleggen aan het Centraal Comité, ook was het Politburo ondergeschikt aan het Centraal Comité. In praktijk maakte het Politburo de dienst uit in zowel de partij als in de USSR. Het Politburo bestond uit zowel stemhebbende en niet stemhebbende (kandidaat-)leden.
In de tijd van Michail Gorbatsjov (1985-1991) vergaderde het Politburo iedere week op donderdag[3]. De inhoud van de vergaderingen bleef grotendeels geheim, maar vanaf de jaren '80 verschenen er korte verslagen van zittingen van het Politburo in de pers. Hoewel het niet was vastgelegd in de partijstatuten wie de vergaderingen van het Politburo leidde, was het duidelijk dat zij werden voorgezeten door de secretaris-generaal.
Het Politburo bestond meestal uit 15 à 25 leden.
[bewerk] Secretariaat
Zie Secretariaat van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Het Secretariaat werd net als het Politburo door het Centraal Comité gekozen en ging over de centrale administratie van de partij. Het Secretariaat ging over de lidmaatschappen en kon leden royeren.
Om lid te worden van de CPSU moest je je goed laten onderrichten in de leer van het marxisme-leninisme. Daarna volgde een proefperiode (kandidaat-lidmaatschap), was men waardig bevonden dan werd men als lid opgenomen in de partij. Lokale partijsecretarissen moesten het Secretariaat op de hoogte houden van economische vorderingen in hun gebied. Leden die lid waren van zowel het Politburo als het Secretariaat behoorden tot de machtigste partijleden. Hoofd van het Secretariaat was de secretaris-generaal, de leider van de CPSU.
[bewerk] Secretaris-Generaal
Zie Secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De secretaris-generaal van de CPSU was het hoofd van het Secretariaat en tevens lid van het Politburo. Omdat hij de zittingen van Politburo voorzat was hij partijleider en, omdat het Politburo het beleid van het land bepaalde, tevens de facto leider van de USSR.
In de praktijk was de secretaris-generaal van CPSU dus de belangrijkste man van USSR.
[bewerk] Orgburo
Zie Orgburo van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Het Orgburo, afkorting van Organisatorisch Bureau, bestond van 1919 tot 1952 en gold als sub-comité van het Politburo. Het Orgburo werd gekozen door het Centraal Comité en ging over de partijorganisatie. Veel Orgburoleden waren tevens lid van het Politburo en de bevoegdheden van Orgburo en Politburo overlapten elkaar. Een secretaris van het Centraal Comité van de CPSU hield supervisie over het Orgburo. In 1952, tijdens het 19de partijcongres, werd het Orgburo opgeheven en haar bevoegdheden overgedragen aan het vergrote Secretariaat.
[bewerk] Andere partijorganen
De Centrale Controle Commissie onderzocht schendingen van partijdiscipline en verwerkte royementen. De Centrale Controle Commissie keek het werk na van partijleden op verantwoordelijke economische posten.
De Centrale Auditorscommissie controleerde de boekhouding van de CPSU. De Centrale Auditorscommissie werd gekozen door het partijcongres. Lidmaatschap van de Centrale Auditorscommissie stond gelijk aan kandidaat-lidmaatschap van het Centraal Comité. De Centrale Auditorscommissie kende ook een presidium (Bureau) voor de dagelijkse gang van zaken.
[bewerk] Partijorganisatie op lager niveau
De laagste vorm van partijorganisatie was de partijcel (партийная ячейка) of primaire partijorganisatie (первичная партийная организация). Er bestond al een partijcel als er twee of meerdere partijleden vergaderden, in theorie bestond zij uit meerdere leden die een straat of installatie (plant) vertegenwoordigden. Het bestuur van een partijcel bestond uit een partijbureau (партийное бюро, партбюро) geleid door een bureau secretaris (секретарь партбюро). De partijorganisatie van een collectieve boerderij (Kolchoz), staatsboerderij (sovchoz) en fabrieksniveau werden partijcomités of partkoms (партком) genoemd onderleiding van een partkom secretaris (секретарь парткома).
Op het niveau van een rayon werden partijcomités raikom (райком) genoemd, op oblast-niveau obkom (обком), vroeger, tot 1929, gubkom (губком) genoemd (naar de bstuurlijke eenheid goebernija) en gorkom (горком) op stedelijk niveau.
Op hoger niveau kent men provinciale en regionale partijcomités voor de provincies en regio's en partijbesturen van autonome (ASSR) en volwaardige (SSR) deelrepublieken, die weer bestaan uit een Centraal Comité en Politburo.
[bewerk] Geschiedenis van de CPSU
Zie Geschiedenis van de CPSU voor het hoofdartikel over dit onderwerp.[bewerk] Leiders van de CPSU:
- Vladimir Lenin – 1917 - 1924 (voorzitter Centraal Comité)
- Leon Trotski – 1924 - 1928
- Jozef Stalin – 1924 - 1953 (secretaris Centraal Comité sinds 1922)
- Nikita Chroesjtsjov – 1953 - 1964 (eerste secretaris)
- Leonid Brezjnev – 1964 - 1982 (eerste secretaris tot 1966, daarna secretaris-generaal)
- Joeri Andropov – 1982 - 1984
- Konstantin Tsjernenko – 1984 - 1985
- Michail Gorbatsjov – 1985 - 1991
- Volodymyr Ivasjko - 1991
In augustus 1991 verloor de CPSU haar monopoliepositie; sinds 1991 heet de communistische partij van de Russische Federatie: KPRF.
Zie ook: communisme - Sovjet-Unie
|
|
 |
|---|---|
|
Partijcongres - Centraal Comité - Secretariaat - Politburo - Secretaris-generaal |
|
