Beriberi
Beriberi is een aandoening aan het zenuwstelsel die wordt veroorzaakt door een tekort aan vitamine B1 (thiamine) (ICD-10 droge beriberi: E51.1, natte beriberi: I98.8).
De ziekte kan zich uiten in gewichtsverlies, stemmingswisselingen, verstoring van de zintuiglijke waarneming, zwakke en pijnlijke ledematen en hartritmestoornissen. Daarnaast treden er vaak zwellingen op (oedeem). In een gevorderd stadium kan de ziekte leiden tot hartfalen en zelfs de dood tot gevolg hebben. De naam Beriberi is afkomstig uit het Singalees (de belangrijkste taal van Sri Lanka) en betekent "ik kan niet, ik kan niet".
Beriberi komt vooral voor waar de voeding hoofdzakelijk bestaat uit geslepen rijst, een product dat arm is aan thiamine. De ziekte wordt het meest aangetroffen in Azië en kwam daar met name tot de 19e eeuw zeer veel voor. Chronische alcoholisten met een verzwakte leverfunctie zijn extra vatbaar voor de ziekte. Een baby die gevoed wordt met de moedermelk van een vrouw met een thiaminetekort loopt het risico beriberi op te lopen.
De ziekte heeft twee verschijningsvormen: natte beriberi en droge beriberi. Natte beriberi beschadigt het hart en kan fataal zijn. Droge beriberi leidt tot plaatselijke verlamming als gevolg van zenuwbeschadiging.
De basis voor het onderzoek naar beriberi werd in de jaren 1890 gelegd door de Nederlandse arts Christiaan Eijkman, die ontdekte dat vogels die met gepelde rijst gevoed werden vergelijkbare symptomen vertoonden als zijn beriberipatiënten en dat ze genezen konden worden als ze ook de rijstpellen te eten kregen. In 1912 isoleerde Casimir Funk de anti-beriberifactor van rijst en noemde het vitamine - een voor het leven (Latijn: vita) essentiële amine. In de jaren 1930 publiceerde Robert R. Williams de chemische formule van vitamine B1.
Beriberi wordt behandeld met thiaminehydrochloride, toegediend in tabletvorm of door middel van een injectie. Patiënten met natte beriberi kunnen binnen een uur na behandeling al een opzienbarende verbetering vertonen.
