Alpenkauw

Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Aves (Vogels)
Orde:	Passeriformes (Zangvogels)
Familie:	Corvidae (Kraaiachtigen)
Geslacht:	Pyrrhocorax

Soort

Pyrrhocorax graculus
Linnaeus, 1766

De alpenkauw (Pyrrhocorax graculus) is een grote zangvogel uit de familie van de kraaien.

De alpenkauw behoort tot de kraaiachtigen (Corvidae) en is een van de kleinste leden uit deze grote familie van zangvogels. Ze zijn nauw verwant aan alpenkraaien, vogels die ook van dezelfde leefomgeving houden. Het is een beschermde diersoort en dus moeilijk te verkrijgen voor verzamelaars. Aan het einde van vorige eeuw werd er slechts eenmaal één gevangen.

[bewerk] Kenmerken

Alpenkraai en alpenkauw lijken sterk op elkaar: ze hebben de gitzwarte verentooi en de roze of rode poten gemeen. De slanke, lange, gebogen snavel van de alpenkauw is echter geel bij de alpenkauw en rood bij de alpenkraai. Die van de alpenkraai is ook iets langer en nog meer gebogen. Ze hebben meestal bruine ogen. De staart van de alpenkauw is langer en hun vleugels zijn korter, smaller en sterker gevingerd dan die van de alpenkraai. Ze verschillen ook van de alpenkraai door hun rondere kop en matter verenkleed. Ze zijn 36 – 40 cm lang (zo groot als een kauw, dus, maar kleiner dan de alpenkraai). Hun vleugelspanwijdte bedraagt 70 – 85 cm en ze wegen ongeveer 190 – 240 g. Hun jongen hebben een geelachtige snavel met een donkere snavelpunt en zwartachtige poten. Hun veren zijn iets valer.

[bewerk] Vliegkunst

Het zijn sterke vliegers, die op grote hoogten hun kunsten uithalen: eerst maken ze duizelingwekkende duikvluchten, dan zweven ze weer hele stukken om vervolgens loodrecht naar beneden te storten en vlak voor de rotsbodem terug op te trekken in een steile beklimming. Ze gebruiken de wervelende luchtstromen rond bergtoppen en wanden om in groepsverband deze fascinerende stuntvluchten uit te voeren. Deze vlucht is veel verender dan die van andere zwarte kraaiachtigen. Als ze zich op de grond wagen, lopen en hippen ze. Ze staan bekend als uitdagende vogels en zelfs als dieven. Er bestaan verschillende verhalen over kauwen die doodleuk met een stuk uitrusting van een bergwandelaar aan de haal gingen. Die wandelaars volgen ze tot aan de hoogste toppen.

[bewerk] Voedsel

Er zijn nu duidelijk meer alpenkauwen dan vroeger. Dit heeft vooral te maken met de toename van het skitoerisme. Het afval van bergstations, berghutten en restaurants heeft tot nieuwe, zekere, voedselplaatsen geleid voor de alpenkauw. Zo heeft hij de rol van de gier op zich genomen: hij voedt zich nu vooral met menselijk afval. Maar daar leven ze niet alleen van dat afval: ze hebben ook ontdekt dat het daar stikt van de tweebenige cafetaria’s, die maar al te graag hun picknick verkwisten. Als alleseters houdt het daarbij niet op: ze lusten ook nog wel insecten in de zomer, bessen in de winter, kortom alles wat ze bemachtigen kunnen.

[bewerk] Geluid

Ze maken geluiden die aan een flipperkast doen denken. Hun meest algemene roep is duidelijk anders dan die van de alpenkraai: een muzikaal, metalig, fluitend tsjierriesh. In groep roepen ze ook vaak een scherp explosief tsjiuup (als vergelijkbare kja van de alpenkraai). Ook een van ver hoorbaar tsierr en een doordringend fluitend tsieh staan op hun repertoire.

[bewerk] Verspreiding

Alpenkauwen broeden uitsluitend in hooggebergte, boven de boomgrens, vanaf minimum 1500 m hoogte in Zuid-Europa (Pyreneeën), Balkan, Alpen en in Centraal-Azië, tot West-China. In zuidelijke richting reikt hun leefgebied tot Noord-Afrika. Ze leven ook alleen maar in dat zelfde hooggebergte, tot aan de sneeuwgrens. Alpenkraaien leven over het algemeen enkele honderd meters lager. Ze zijn zelfs gesignaleerd bij de top van de Mount Everest (meer dan 8000 meter hoog), hoger dan elke andere vogel ooit gepresteerd heeft. ’s Winters daalt hij af naar de dorpen.

[bewerk] Broedgegevens

Ze broeden in, meestal kleine, kolonies. Die kolonies bestaan vaak maar uit enkele paren. Ze nestelen op steile, ruige kliffen, ruïnes en rotsspleten in de bergen en langs kusten. Ze broeden van april tot juli en leggen slechts 1 legsel dat bestaat uit 4, soms 3-6 eieren. Die eieren zijn buikig, glad, glanzend en crèmeachtig. Ze zijn bedekt met veel donker-, olijfbruine, purpergrijze spikkels en kleine vlekjes. Ze bouwen een omvangrijk, komvormig nest van takken en droge wortels, gevoerd met dunner, soortgelijk materiaal. Ze bekleden het met fijn gras, wol, veren en heide. Dat nest zit vaak goed verborgen in een diepe spleet of grot. Alleen het vrouwtje broedt, terwijl het mannetje haar voedert. Broedtijd: 17 – 21 dagen, de jongen blijven nog 23 – 31 dagen in het nest na hun geboorte.