Þ
Þ (hoofdletter Þ, kleine letter þ), thorn of þorn, is een letter in het Oudengelse en het IJslandse alfabet. Hij werd in de Middeleeuwen ook gebruikt in Scandinavië, maar werd daar later vervangen door th. De letter heeft zijn oorsprong in een rune genaamd "thorn" in het Oud-Engels en thurs ("reus") in Scandinavië.
De thorn klinkt als een stemloze interdentale wrijfklank, zoals th in het Engelse "thick"; of als de stemhebbende vorm, zoals in het Engelse "the". In het IJslands wordt het teken alleen voor de stemloze klank gebruikt; de stemhebbende wordt daar weergegeven door de ð.
Inhoud |
[bewerk] De Þorn in het Engels
[bewerk] Oud-Engels en Middel-Engels
De Þ werd gebruikt in geschreven Oud- en Middel-Engels. In het Oud-Engels treft men zowel de Þ als de ð aan, voor zover valt na te gaan zonder duidelijk onderscheid. Beide tekens konden zowel een stemloze als een stemhebbende wrijfklank weergeven, precies zoals de moderne th, die in "the" en in "thick" twee verschillende klanken aanduidt.
[bewerk] Vroeg Modern-Engels: de y
Toen rond 1475 de boekdrukkunst in Engeland werd ingevoerd, verdween de letter uit het Engels. William Caxton, de eerste drukker in Engeland, gebruikte drukletters van het Europese vasteland, die geen thorn bevatten. Daarom gebruikte hij de Y ter vervanging van de Þ. Het was geen toeval dat zijn keuze op de Y viel: in sommige handgeschreven teksten uit het begin van de vijftiende eeuw waren de Y en de Þ ook al identiek. The wordt in de King James Bible consequent als ye weergegeven.
[bewerk] Y in huidig Engels
De y wordt nog veel in plaats van Þ gezien op grafstenen. Hij komt ook voor in namen die beginnen met Ye Olde (The Old): vaak is zo'n naamgeving bedoeld om het aangeduide object, veelal een winkel of een pub, een archaïsch of een deftig karakter te verlenen. (Dit valt te vergelijken met het Nederlandse gebruik om bouwwerken wel een naam te geven waarin de spelling "-staete" of "-huys" voorkomt.)
Vaak wordt dit bepaalde lidwoord, als het als "ye" is gespeld, voor de grap of bij vergissing uitgesproken als [ji:] (ruwweg ons jie). Er bestaat immers nog altijd een oud voornaamwoord met diezelfde spelling en uitspraak, zoals in het kerstlied Oh come all ye faithful.
In een enkel Engelstalig bordspel wordt de oude Þ nog wel gebruikt als eenletterige vervanging van de "th".
[bewerk] Computer
Op het Amerikaans-internationale toetsenbord dat in Nederland gebruikt wordt, kan de þ met de combinatie rechter-ALT + t worden getypt. Op IJslandse toetsenborden heeft de þ een aparte toets.
Tegenwoordig wordt op het internet de thorn wel eens gebruikt om een emoticon met uitgestoken tong te maken: :-Þ .
[bewerk] Externe links
- Michael Eversons essay On the status of the Latin letter þorn and of its sorting order (Engels)
- Thorn and eth: how to get them right
| Latijns alfabet: | Aa | Bb | Cc | Dd | Ee | Ff | Gg | Hh | Ii | Jj | Kk | Ll | Mm | Nn | Oo | Pp | Qq | Rr | Ss | Tt | Uu | Vv | Ww | Xx | Yy | Zz |
|---|---|
| Tekens met diacritica: |
Àà | Áá | Ââ | Ää | Ãã | Āā | Ąą | Ăă | Ǎǎ | Çç | Ĉĉ | Čč | Ćć | Đđ | Ďď | Èè | Éé | Êê | Ëë | Ęę | Ēē | Ĕĕ | Ėė | Ěě | Ĝĝ | Ğğ | Ġġ | Ģģ | Ǧǧ | Ĥĥ | Ħħ | Ìì | Íí | Îî | Ïï | Įį | İı | Ĩĩ | Īī | Ĭĭ | Ĵĵ | Ķķ | Ǩǩ | Ĺĺ | Ļļ | Ľľ | Ŀŀ | Łł | Ńń | Ņņ | Ňň | Òò | Óó | Ôô | Öö | Õõ | Őő | Ǫǫ | Ōō | Ŏŏ | Ơơ | Ŕŕ | Ŗŗ | Řř | Śś | Ŝŝ | Şş | Șș | Šš | Ťť | Ŧŧ | Ţţ | Țț | Ùù | Úú | Ûû | Üü | Ũũ | Ūū | Ŭŭ | Ųų | Ůů | Űű | Ưư | Ŵŵ | Ýý | Ŷŷ | Ÿÿ | Źź | Žž | Żż |
| Bijzondere tekens: | Ȁȁ | Ȃȃ | Åå | Ææ | Ǽǽ | Ǣǣ | Ċċ | Ðð | DZdz | Dždž | Ɛɛ | Ȅȅ | Ȇȇ | Əə | Ƒƒ | Ǥǥ | Ǧǧ | Ƣƣ | Ƕƕ | Ǐǐ | Ȉȉ | Ȋȋ | IJij | Ǩǩ | ĸ | LLll | ĿLŀl | Ljlj | Ññ | Ŋŋ | Njnj | Øø | Ǿǿ | Ǒǒ | Ȍȍ | Ȏȏ | Ɔɔ | Œœ | Ȣȣ | Ȑȑ | Ȓȓ | ſ | ß | Þþ | Ǔǔ | Ȕȕ | Ȗȗ | Ƿƿ | Ȝȝ | Ȥȥ | Ƶƶ | Ʒʒ | Ǯǯ |
