Dordrech
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
De stad Dordrech (Algemein Nederlands Dordrecht, Hollands Dordt) is 'n stad en gemeinte in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. 't Is de zuidelikste plaots vaan de Randstad Holland. 't Is mèt zien 119.649 inwoeners (1 januari 2004) de derde stad vaan Zuid-Holland. Börgemeister is R.G.J. Bandell vaan de PvdA.
Inhawd |
[bewirk] Ligking en stadsgeziech
Umtot de stad op 'n eiland ligk, speult water 'n groete rol in 't stadsgeziech. Vaanaof 't Groothoofd kin me good e reviereknoeppunt zien: de Aw Maos, de Beneden Merwede en Noord. 'n Ander knoeppunt, aw Maos, Nui Maos en Dordtse Kil, is zelfs 't dröks bevaore punt vaan gaans Wes-Europa. Dordrech is de zesde ziehaove vaan Nederland, veur e groet deil aofhankelik vaan Rotterdam. De aw stad ligk ouch aon 't water, in 't noorde vaan 't eiland. Allewel 't neet de sjoenste binnestad vaan 't land is heet ze toch väöl sjoen, interessante gebouwe. 't Bekinsdte en meist bezochte is de Groete Kerk, mèt 'nen 72 meter hoege torie (trans op 68 meter).
[bewirk] Historie
Dordrech heet de naom de ajdste stad vaan Holland te zien. Veur 't tegeswäördeg Holland gelt dit zeker. Dordrech kraog op ze lèts in 1220 stadsrechte, touwgekind door graof Wöllem I, meh in 1200 woort de plaots al oppidum, dat is stad, geneump. Geertruidenberg, wat vreuger ouch bij Holland hoort, kraog zien stadsrechte zeve jaore ieder, in 1213. De aw wiesheid, tot Dordrech in 1015 gestiech zouw zien, weurt allewijl neet mie aongenome.
In de daartiende en veertiende iew woort Dordrech tot ein vaan de veurnaomste handelscentra vaan West-Europa. De haoves in de aw binnestad getuige nog daovaan. In 1299 kraog de stad e veurnaom belastingprivilezje vaan de graof, bekind es stapelrech. 't Waor ouch centrum vaan politieke twiste: wie de stad in 1386 door de Kabeljouwe vereuverd woort, maakte die 't tot centrum vaan häöre machsbasis. Aon de veurspood kaom in 1421 abrupt 'n eind, wie de Sint-Elisabethsvlood de gaanse umgeving en bekaans de stad zelf euverspoolde. De stad kaom zoe op e klein eilendsje te ligke en verloor veurgood häör leidende positie in 't gebeed aon Rotterdam.
In d'n Tachetegjäörigen Oorlog heet Dordrech 'n veurnaom rol gespeuld. In 1572 - de Watergeuze höbbe de stad euverigens zoonder geweld vereuverd - voont dao de ierste vergaodering vaan de vrij Staote plaots. Nog bekinder geweure is de Synode vaan Dordrech (1618-1619), boe de bakes oetgezet woorte veur 't Hollands calvinisme en tot de vertaoling vaan de Biebel (zuug Staotebiebel) woort beslote.
In de achtiende en negetiende iew verloor 't nog mier betekenis aon Rotterdam en woort 't ein vaan de ermste stei vaan Holland. Tege 't einde vaan de lèste ieuw echter won 't wier get in betekenis, al zouw 't altied 'n typische arbeidersstad blieve. Vaanaof 1900 is de stad ouch explosief gegreujd. In mei 1940 waor 't 't decor vaan felle gevechte, boebij de Pruse hiel veel soldate verlore ietot ze oeteindelik doorbreke kóste. In 1970 woort de gemeinte Dubbeldam, die behave 't dörp Dubbeldam 't euvergroete deil vaan de landbouwgroond besloog, door Dordrech geannexeerd.
[bewirk] Eveneminte
- Dordt in Stoom, um de twie jaore gehawwe, e groet industrieel-historisch evenemint boebij alles wat mèt stoum te make heet oet de kas gehaold weurt. Neet meender es 250.000 bezeukers per kier.
- Dordt Monumenteel, 'nen oetgebreiden Open Monumentendag, deen 't gans weekend doort.
- Belcanto festival, 'n operafestival wat inmiddels bezeukers oet gans Europa trèk.
[bewirk] Bekinde Dordtenere
- Cees Buddingh', diechter
- Aelbert Cuyp, sjèlder
- Ary Scheffer, sjèlder
- Cornelis en Johan de Witt, regente oet de 17e ieuw
