Mga lalawigan ng Pilipinas

Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.

Mapa ng Pilipinas na pinapakita ang mga rehiyon at lalawigan

Ang lalawigan (o probinsya) ang pangunahing yunit ng lokal na pamahalaan ng Pilipinas. Sa taong 2002, mayroong 81 na lalawigan. Ang mga lalawigan ay napapangkat sa 17 rehiyon at binubuo ng mga lungsod at munisipalidad. Hindi nahahati sa mga lalawigan ang Kalakhang Maynila, na kabilang ang punong lungsod na Maynila.

Nahahati sa 17 rehiyon ang 81 na lalawigan batay sa heograpikal, kultura, at etnolohikal na mga katangian. Nakatakda ang labing-apat na rehiyon bilang mga numero na halos inuugnay sa kanilang lokasyong pang-heograpiya mula hilaga hanggang timog. Walang tinakdang bilang ang Kalakhang Maynila, Cordillera Administrative Region, at Autonomous Region in Muslim Mindanao.

Pinamumunuan ng isang punong lalawigan (gobernador) ang pamahalaan ng lalawigan. Sa hangad ng makatawan sa lehislatura, ang mga lalawigan ay nahahati sa isa o marami pang distrito. Ang lahat ng lungsod o lalawigan ay nabibilang sa isa sa mga distritong ito. Isang kinatawan ang kakatawan sa isang distrito sa Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang lahat ng distrito ay mayroon ding mga kagawad ng lupon (board members) sa Sangguniang Panlalawigan (tingnan ang sumusunod na seksyon tugkol sa pamahalaang lalawigan).

Noong Oktubre 30, 2006, inaprubahan ng mga mamayan ng unang distrito ng Maguindanao ang pagkabuo ng isang bagong lalawigan, ang Shariff Kabunsuan, sa isang plebesito na pinamunuan ng COMELEC.

Noong Disyembre 2, 2006, inaprubahan ng mga mamamayan ng Surigao del Norte ang pagkabuo ng bagong lalawigan ng Dinagat Islands sa isang plebesito nang aprubahan ng Kongreso ng Pilipinas ang batas sa pagbuo nito.

Mga nilalaman

1 Pamahalaang lalawigan
- 1.1 Kagawaran ng tagapagpaganap
- 1.2 Kagawaran ng tagapagbatas
2 Listahan ng mga lalawigan
3 Kawing panlabas

[baguhin] Pamahalaang lalawigan

Mayroong kagawaran ng tagapagpaganap at tagapagbatas ang pamahalaang lalawigan. Nasa pamamahala ng Korte Suprema ng Pilipinas ang panghukuman na kapangyarihan ng lalawigan. Isang awtonomong yunit ang pamahalaan ng lalawigan, binibigyan ng tuwirang pamamahala sa mga gawain ng lalawigan. Nakikipag-ugnayan ang pangulo sa mga lalawigan sa pamamagitan ng Kagawaran ng Interyor at Pamahalaang Lokal.

[baguhin] Kagawaran ng tagapagpaganap

Pinamumunuan ang pamahalaang lalawigan ng isang punong lalawigan (gobernador), na ang punong tagapagpaganap at pinuno ng lalawigan. Sa ilalim ng punong lalawigan ang iba't ibang mga kagawaran ng lalawigan katulad ng Pangasiwaan, Tanggapang Legal, Tanggapan ng Impormasyon, Tanggapang Inhinyeriya, at Tanggapan ng Ingat-Yaman.

Hinahalal ang isang punong lalawigan sa termino na tatlong taon at maaaring mahalal muli sa hanggang tatlong termino. Hinihirang ng punong lalawigan ang mga pinuno ng mga kagawaran sa lalawigan.

[baguhin] Kagawaran ng tagapagbatas

Pinamumunuan ang lehislatura ng pangalawang punong lalawigan (bise-gobernador) na pinamumunuan ang Sangguniang Panlalawigan, ng mga kagawad ng lupon (board members) mula sa bawat distrito ng lalawigan. Depende sa uri ng kita ng lalawigan, maaari na binubuo ito ng walo o sampung mga kagawad ng lupon. May sampung mga kagawad na lupon ang una at ikalawang uri ng lalawigan samantala may walo naman ang ikatlo at ika-apat na uri. Natatangi ang Negros Occidental at Cebu na may 12 kagawad ng lupon ang bawat isa.

Sa lalawigang lupon, mayroon din itong, bilang kasaping ex-officio, panlalawigang pangulo ng Liga ng mga Barangay (Association of Barangay Captains), ang panlalawigang pangulo ng Philippine Councilors League (PCL) (organisasyon ng mga konsehal), at ang panlalawigang pangulo ng Pederasyon ng Sanggunian Kabataan (SK) (ang konseho ng kabataan).

Hinahalal ang mga kagawad ng lupon ng mga mamamayan ng lalawigan kasama ang punong lalawigan. Hinahalal naman ang mga kasaping ex-officio sa loob ng kanilang organisasyon.

[baguhin] Listahan ng mga lalawigan

	Kapital	Rehiyon	Populasyon	Lawak (km²)	Densidad ng Populasyon (bawat km²)
Abra	Bangued	CAR	209,491	3,975.6	52.7
Agusan del Norte	Lungsod ng Butuan	XIII	552,849	2,590.0	213.5
Agusan del Sur	Prosperidad	XIII	559,294	8,966.0	62.4
Aklan	Kalibo	VI	451,314	1,817.9	248.3
Albay	Lungsod ng Legazpi	V	1,090,907	2,552.6	427.4
Antique	San Jose	VI	471,088	2,522.0	186.8
Apayao	Kabugao	CAR	97,129	3,927.9	24.7
Aurora	Baler	III	173,797	3,239.5	53.6
Basilan	Lungsod ng Isabela	ARMM	259,796	1,234.2	210.5
Bataan	Lungsod ng Balanga	III	557,659	1,373.0	406.2
Batanes	Basco	II	16,467	209.3	78.7
Batangas	Lungsod ng Batangas	IV-A	1,905,348	3,165.8	601.9
Benguet	La Trinidad	CAR	582,515	2,655.4	219.4
Biliran	Naval	VIII	140,274	555.5	252.5
Bohol	Lungsod ng Tagbilaran	VII	1,137,268	4,117.3	276.2
Bukidnon	Lungsod ng Malaybalay	X	1,060,265	8,293.8	127.8
Bulacan	Malolos	III	2,234,088	2,625.0	851.1
Cagayan	Lungsod ng Tuguegarao	II	993,580	9,002.7	110.4
Camarines Norte	Daet	V	458,840	2,112.5	217.2
Camarines Sur	Pili	V	1,551,549	5,266.8	294.6
Camiguin	Mambajao	X	74,232	229.8	323.0
Capiz	Lungsod Roxas	VI	654,156	2,633.2	248.4
Catanduanes	Virac	V	215,356	1,511.5	142.5
Cavite	Lungsod ng Trece Martires	IV-A	2,063,161	1,287.6	1,602.3
Cebu	Lungsod ng Cebu	VII	3,356,137	5,088.4	659.6
Compostela Valley	Nabunturan	XI	580,244	4,667.0	124.3
Cotabato	Lungsod ng Kidapawan	XII	958,643	6,569.9	145.9
Davao del Norte	Lungsod ng Tagum	XI	743,811	3,463.0	214.8
Davao del Sur	Lungsod ng Digos	XI	1,905,917	6,377.6	298.8
Davao Oriental	Mati	XI	446,191	5,164.5	86.4
Dinagat Islands	San Jose	XI	106,951	802.12	133.3
Eastern Samar	Borongan	VIII	375,822	4,339.6	86.6
Guimaras	Jordan	VI	141,450	604.7	233.9
Ifugao	Lagawe	CAR	161,623	2,517.8	64.2
Ilocos Norte	Lungsod ng Laoag	I	514,241	3,399.3	151.3
Ilocos Sur	Lungsod ng Vigan	I	594,206	2,579.6	230.3
Iloilo	Lungsod ng Iloilo	VI	1,925,002	4,719.4	407.9
Isabela ¹	Ilagan	II	1,287,575	10,664.6	120.7
Kalinga	Tabuk	CAR	174,023	3,119.7	55.8
La Union	Lungsod ng San Fernando	I	657,945	1,493.1	440.7
Laguna	Santa Cruz	IV-A	1,965,872	1,759.7	1,117.2
Lanao del Norte	Tubod	X	758,123	3,092.0	245.2
Lanao del Sur	Lungsod ng Marawi	ARMM	800,162	3,872.9	206.6
Leyte	Lungsod ng Tacloban	VIII	1,592,336	5,712.8	278.7
Maguindanao	Shariff Aguak	ARMM	801,102	4,900.1	163.5
Marinduque	Boac	IV-B	217,392	959.3	226.6
Masbate	Lungsod ng Masbate	V	707,668	4,047.7	174.8
Misamis Occidental	Lungsod ng Oroquieta	X	486,723	1,939.3	251.0
Misamis Oriental	Lungsod ng Cagayan de Oro	X	1,126,215	3,570.0	315.5
Mountain Province	Bontoc	CAR	140,439	2,097.3	67.0
Negros Occidental ²	Lungsod ng Bacolod	VI	2,565,723	7,926.1	323.7
Negros Oriental	Lungsod ng Dumaguete	VII	1,126,061	5,402.3	208.4
Northern Samar	Catarman	VIII	500,639	3,498.0	143.1
Nueva Ecija	Lungsod ng Palayan	III	1,659,883	5,284.3	314.1
Nueva Vizcaya	Bayombong	II	366,962	3,903.9	94.0
Occidental Mindoro	Mamburao	IV-B	380,250	5,879.9	64.7
Oriental Mindoro	Lungsod ng Calapan	IV-B	681,818	4,364.7	156.2
Palawan	Lungsod ng Puerto Princesa	VI	755,412	14,896.3	50.7
Pampanga	Lungsod ng San Fernando	III	1,882,730	2,180.7	863.4
Pangasinan	Lingayen	I	2,434,086	5,368.2	453.4
Quezon	Lungsod ng Lucena	IV-A	1,679,030	8,706.6	192.8
Quirino	Cabarroguis	II	148,575	3,057.2	48.6
Rizal	Lungsod ng Antipolo	IV-A	1,707,218	1,308.9	1,304.3
Romblon	Romblon	IV-B	264,357	1,355.9	195.0
Samar	Catbalogan	VIII	641,124	5,591.0	114.7
Sarangani	Alabel	XII	410,622	2,980.0	137.8
Shariff Kabunsuan	Kabuntalan	ARMM
Siquijor	Siquijor	VII	81,598	343.5	237.5
Sorsogon	Lungsod ng Sorsogon	V	650,535	2,141.4	303.8
South Cotabato	Lungsod ng Koronadal	XII	1,102,550	4,489.0	245.6
Southern Leyte	Lungsod ng Maasin	VIII	360,160	1,734.8	207.6
Sultan Kudarat	Isulan	XII	586,505	4,714.8	124.4
Sulu	Jolo	ARMM	619,668	1,600.4	387.2
Surigao del Norte	Surigao City	XIII	374,465	1,936.9	193.3
Surigao del Sur	Tandag	XIII	501,808	4,552.2	110.2
Tarlac	Lungsod ng Tarlac	III	1,068,783	3,053.4	350.0
Tawi-Tawi	Panglima Sugala	ARMM	322,317	1,087.4	296.4
Zambales	Iba	III	627,802	3,714.4	169.0
Zamboanga del Norte	Lungsod ng Dipolog	IX	823,130	6,618.0	124.4
Zamboanga del Sur	Lungsod ng Pagadian	IX	1,437,941	4,964.1	289.7
Zamboanga Sibugay	Ipil	IX	497,239	3,087.9	161.0

Tanda 1: Noong Pebrero 20, 1995, pinagtibay ang panukalang batas sa paghahati ng Isabela sa Isabela del Norte at Isabela del Sur. Hindi natuloy ang paghahati.

Tanda 2: Nabuo ang Negros del Norte mula sa Negros Occidental noong Enero 3, 1986. Ipinahayag na ang pagkakabuo nito ay hindi sang-ayon sa saligang batas noong Hulyo 11, 1986, at ito ay nabuwag noong Agosto 18, 1986.