Wojny izraelsko-arabskie
Z Wikipedii
 |
| To jest artykuł z cyklu Historia Izraela |
|
Określenie to dotyczy wszystkich konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie pomiędzy Izraelem a krajami arabskimi, które miały miejsce od powstania państwa Izrael w maju 1948 roku.
Spis treści |
[edytuj] Pierwsza wojna izraelsko-arabska 1948-1949
- Artykuł główny: Pierwsza wojna izraelsko-arabska 1948-1949
Pierwsza wojna izraelsko-arabska wybuchła 14 maja 1948 roku, w dniu proklamacji niepodległości przez państwo Izrael. Na terytorium państwa żydowskiego w Palestynie wkroczyły oddziały wojsk egipskich, irackich, syryjskich i transjordańskich, libańskich. Kraje te nieuznając oenzetowskiego podziału Palestyny pragnęły zniszczyć nowo powstałe państwo żydowskie. Oficjalnym powodem ich wkroczenia była obrona cywilnej ludności arabskiej przed działalnością bojówek żydowskich. Siły izraelskie słabsze liczebnie, ale dobrze zorganizowane i wyszkolone, wyparły arabskie wojska. Palestyńscy Arabowie, pozbawieni uznawanych powszechnie przywódców, na wezwanie liderów arabskich masowo opuszczali swoje domy (około 630 tys. uchodźców). Do ucieczki skłaniał też Arabów terror żydowskich organizacji paramilitarnych i masakry ludności arabskiej (m.in. Masakra w Deir Jassin). W 1949 roku podpisano porozumienia rozejmowe między walczącymi stronami. Izrael poszerzył swoje terytorium w stosunku do obszaru przyznanego przez ONZ o zachodnią Galileę, zachodni Negew i część Jerozolimy. Pod kontrolą Transjordanii pozostała Samaria i Judea z częścią Jerozolimy, a Egipt zachował pozycję w Gazie. Transjordania zaanektowała zdobyte ziemie, zmieniając nazwę kraju na Jordania.
[edytuj] Kampania sueska 1956 r.
- Artykuł główny: Kampania Sueska.
Działania wojenne Izraela oraz Wielkiej Brytanii i Francji w 1956 roku po ogłoszeniu upaństwowienia Kanału Sueskiego przez Egipt. Namówiony przez Francję i Wielką Brytanię Izrael zaatakował Egipt i dotarł w pobliże kanału. Oba kraje europejskie wykorzystały to jako pretekst do zajęcia Kanału Sueskiego (ochrona ważnego szlaku żeglugi). Wiele krajów potępiło atak (m.in. ZSRR i USA) i zażądało utrzymania międzynarodowego charakteru kanału. Agresorzy w wyniku międzynarodowych nacisków musieli się wycofać, a do Egiptu przybyły siły ONZ. Wojna ta jest często uznawana za ostatnią wojnę w stylu kolonialnym. Izrael osiągnął w niej dokładnie to co zamierzał - wymusił odblokowanie dla jego żeglugi Cieśniny Tirańskiej, zamkniętej przez Egipt w 1955 roku.
[edytuj] Wojna sześciodniowa 1967
- Artykuł główny: Wojna sześciodniowa.
Na przestrzeni lat 1964-1967 utrzymywało się długotrwałe napięcie na granicy izraelsko-syryjskiej i izraelsko-egipskiej. W odpowiedzi na arabski ostrzał artyleryjski i kolejne zamachy terrorystyczne, Izrael co jakiś czas decydował się na działania odwetowe.
W maju 1967 roku Egipt wykorzystał odwetową akcję lotnictwa izraelskiego (Syria straciła w niej 6 samolotów) 16 maja zażądał wycofania oddziałów UNEF (około 4 tys. żołnierzy) z granicy izraelsko-egipskiej w Strefie Gazy i na półwyspie Synaj. Równocześnie Egipt przeprowadził mobilizację i koncentrację wojsk na Synaju. Egipcjanie nie czekając na odpowiedź sekretarza generalnego ONZ siłą przejęli posterunki sił pokojowych. Sekretarz generalny ONZ wyraził zgodę na rozkaz Egiptu odwołania sił ONZ (UNEF) z Synaju. Nikt nie stanął w obronie Izraela. 23 maja Egipt ogłosił zamknięcie Cieśniny Tirańskiej dla statków izraelskich. 28 maja Egipt zagroził całkowitym zamknięciem Kanału Sueskiego, gdyby jakiekolwiek państwo spróbowało interweniować w trakcie wojny egipsko-izraelskiej. 29 maja prezydent Naser zażądał od Izraela oddania portu Ejlat i innych terytoriów wzdłuż linii demarkacyjnej, czyli powrotu do stanu z 1947 roku.
30 maja roku zawiązało się porozumienie sojusznicze Egiptu i Jordanii. Armia jordańska została podporządkowana Egiptowi. Jednocześnie Irak, Kuwejt, Tunezja, Sudan, Maroko i Algieria zgodziły się skierować swoje wybrane oddziały przeciwko Izraelowi. Po stronie Zjednoczonej Republiki Arabskiej opowiedziały się: Pakistan, Indonezja, ZSRR i Chiny.
W tej sytuacji, 5 czerwca 1967 roku Izrael rozpoczął działania wojenne przeciwko Egiptowi, Syrii i Jordanii. Izrael odniósł zwycięstwo zajmując ponad 60 tys. km² ziem arabskich. Pod izraelską okupacją znalazły się: syryjskie Wzgórza Golan, jordański Zachodni Brzeg Jordanu i część Jerozolimy, egipski Synaj oraz Okręg Gazy (kontrolowany przez Egipt). Pod naciskiem Rady Bezpieczeństwa ONZ zaprzestano działań wojennych.
Rada Bezpieczeństwa ONZ 22 listopada 1967 roku przyjęła rezolucję 242, wzywającą Izrael do wycofania się z ziem zagarniętych w czasie ostatniej wojny.
[edytuj] Wojna Jom Kippur 1973
- Artykuł główny: Wojna Jom Kippur.
Wojna była wynikiem ataku wojsk egipskich, jordańskich i syryjskich na Izrael w dniu żydowskiego święta Jom Kippur (dnia pojednania). Po początkowych sukcesach wojsk arabskich wynikających w dużej mierze z zaskoczenia sił izraelskich, armia Izraela po błyskawicznej mobilizacji odrzuciła Arabów poza linię zawieszenia broni z 1967 roku, a nawet przekroczyła Kanał Sueski i zagroziła Kairowi. Kontrofensywę izraelską wspierały naloty bombowe na Kair i Damaszek. Dzięki wysiłkom mediacyjnym USA i ZSRR (które notabene dostarczały stronom konfliktu ogromnych ilości broni) 25 października podpisano zawieszenie broni, a na linii frontu rozlokowały się siły pokojowe ONZ.
[edytuj] Wojna libańska 1982-1985
- Artykuł główny: Wojna libańska.
W czerwcu 1982 roku Izrael zdecydował się na ingerencję w pogrążonym w chaosie wojny domowej Libanie. Celem operacji wojskowej była likwidacja baz i rozbicie oddziałów Organizacji Wyzwolenia Palestyny, która miała swoją główną siedzibę w Bejrucie. Podczas działań wojennych doszło do starć z wojskami syryjskimi, które okupowały część Libanu (od 1976 r. z tytułu mandatu Ligi Państw Arabskich). W starciach zniszczono 96 syryjskich samolotów i liczne wyrzutnie rakiet. 11 czerwca nastąpiło zawieszeni broni syryjsko-izraelskie w Libanie. Armia izraelska przystąpiła wówczas do oblężenia Bejrutu. Po zaciętych walkach i wyniszczającym bombardowaniu miasta, międzynarodowa mediacja polityczna ONZ oraz USA nakłoniła Palestyńczyków do ewakuacji oddziałów OWP z Libanu. Ewakuowali się do Tunezji, Algierii, Jemenu, Sudanu i Iraku. Armia izraelska wycofała się z Libanu w czerwcu 1985 roku, pozostawiając pod swoją kontrolą tzw. strefę bezpieczeństwa w południowym Libanie (pas ziemi szerokości 8-10 km przy granicy izraelsko-libańskiej), którą nadzorowały oddziały Armii Południowego Libanu.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Święta ziemia płaczu Artykuł o konflikcie palestyńsko-izraelskim
