Wiolonczela
Z Wikipedii
Wiolonczela – tenorowo-basowy, instrument strunowy z grupy smyczkowych.
Wiolonczela składa się z dużego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f (ef) oraz gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku (zwanym też podstawkiem), napinane są za pomocą klinowych naciągów - kołków na jednym, i maszynek na drugim końcu.
Struny wiolonczeli były niegdyś wykonywane z preparowanych jelit zwierzęcych lub z linek tkanych ze srebrnych drutów. Współcześnie niemal wyłącznie wykonywane są ze stali.
Instrument ma cztery struny normalnie strojone w kwintach do następujących dźwięków (począwszy od najwyżej strojonej) - a (220Hz), d (146,8Hz), G (98Hz), C (65.4Hz), i obejmuje zakres dźwięków od C do a2. Tesytura wiolonczeli w orkiestrze jest oczywiście mniejsza i obejmuje skalę C–c2
Początki wiolonczeli sięgają XVI wieku. Instrument podobnie jak inne z tej rodziny - skrzypce, czy altówka wyewoluował z violi da braccio. Pierwszy raz wiolonczela wspominana jest przez Agricolę w 1529. Pisze on o niej jako o basowym instrumencie smyczkowym posiadającym trzy struny. W innych pismach z tego okresu mówi się też o czterostrunowej wersji. Pierwszym znanym twórcą wiolonczel był Nicola Amati (zmarły 1684), jednak dopiero jego uczeń, słynny Antonio Stradivari, stworzył standard instrumentu obowiązujący do dziś. Między innymi ustalił jej długość na 29 1/2 cala (75 cm) o dwa cale mniej niż wiolonczeli Amatiego (80 cm).
Na wiolonczeli gra się siedząc, obejmując kolanami pudło rezonansowe, które dodatkowo oparte jest nóżką o ziemię. Gryf wznoszący się pionowo w górę znajduje się na wysokości przedramienia i ramienia. Wiolonczela posiada piękne, niskie, melancholijne brzmienie, choć w wysokim rejestrze brzmi jasno, czasem nawet „błyskotliwie”. Będąc częścią kwartetu smyczkowego, orkiestry kameralnej i symfonicznej jest także ważnym instrumentem solowym. Od czasów baroku do współczesności powstała olbrzymia liczba utworów muzycznych specjalnie na wiolonczelę.
Za pierwsze utwory solowe uznawane są kompozycje Domenica Gabriellego z 1689 r. Do najstarszych wykonywanych obecnie utworów należy "Sześć suit na wiolonczelę solo" Jana Sebastiana Bacha. Do najbardziej znanych Koncertów wiolonczelowych należą:
- Koncerty Antonia Vivaldiego
- Koncert C-dur i szczególnie D-dur Josepha Haydna
- Koncerty Luigiego Boccheriniego (zwłaszcza Koncert B-dur)
- Koncert a-moll Roberta Schumanna
- I koncert a-moll op. 33 Camille’a Saint-Saënsa
- Koncert h-moll op. 104 Antonina Dworzaka
- Koncert e-moll op. 85 Edwarda Elgara
- Symfonia-koncert na wiolonczelę i orkiestrę op. 125 Sergiusza Prokofiewa
- Concertino op. 132 Prokofiewa (ukończony przez Kabalewskiego)
- I Koncert wiolonczelowy Es-dur op. 107 Dymitra Szostakowicza
- II Koncert wiolonczelowy G-dur op. 126 Szostakowicza
- Koncert na wiolonczelę Witolda Lutosławskiego
Wiolonczela zyskała wielką popularność wraz z pojawieniem się na scenie muzycznej zespołu Apocalyptica. Wykorzystali oni ten instrument do grania bardzo ciężkiej (choć czasami melancholijnej i wzruszającej) i mrocznej muzyki. To niestandardowe podejście spotkało się z entuzjazmem fanów tego gatunku, gdyż wniosło powiew świeżości na skostniałą wtedy nieco scenę metalową.
