Jaworze (województwo śląskie)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Jaworze
Województwo	śląskie
Powiat	bielski
Gmina	Jaworze
Sołtys	Zdzisław Bylok
Powierzchnia	21,23 km2 km²
Położenie	49° 48' N 18° 56' E
Populacja - liczba ludności	6 195
Strefa numeracyjna (do 2005)	33
Kod pocztowy	43-384
Tablice rejestracyjne	SBI

Jaworze – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Jaworze, na Śląsku Cieszyńskim.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Jaworze.

[edytuj] Historia

1302 - 1305 - pierwsze zapiski dotyczące Jaworza w księgach biskupstwa wrocławskiego. Według tradycji Wiola córka księcia Mieszka Cieszyńskiego, budującej się wsi nadała nazwę Jaworze.

1369 - książę cieszyński Przemysław I Noszak przejeżdżał przez Jaworze udając sie do Łowicza na spotkanie z królem Kazimierzem Wielkim i Ludwikiem Węgierskim, gdzie wystąpił jako sojusznik Polski w przygotowanej wojnie o przyłączenie Śląska do Polski.

1410 - Bolesław I Cieszyński ze swoim wojskiem drogą przez Jaworze ruszył pod Grunwald

1434 - pierwsze zapisane w dokumentach nazwisko właściciela - Mikołaj von Arnsdorf

1440 - zapis w księgach Uniwersytetu Jagiellońskiego imienia pierwszego studenta z Jaworza - Jan syn Andrzeja

Lata 60. XVI wieku – książę cieszyński Wacław III Adam utworzył Księstwo Bielskie i włączył doń Jaworze, które podzielono na trzy dzielnice: Jaworze Dolne, Jaworze Górne i Jaworze Średnie, należące do trzech właścicieli: Jana, Melchiora i Aleksandra Jaworskich. Kolejnymi właścielami Jaworza byli Piotr Górecki (1613-1631), Jan Bludowski do 1654, Centnarowie Schlickowie, Starzyńscy, Klochowie

1654 – Habsburgowie przejęli Jaworze wraz z Księstwem Cieszyńskim

13 sierpnia 1683 – tzw. drogą solną przez Jaworze przemaszerowała pod dowództwem hetmana Mikołaja Sieniawskiego część armii polskiej zmierzającej pod Wiedeń

1701 - hrabia Arnold Arnold Leopold Laszowski nabył Jaworze Dolne od hrabiego Ferdynanda Henryka Sobka

1759 - syn Arnolda Jerzy Ludwik Laszowski kupił Jaworze Górne, później Średnie. Po jego śmierci wieś przejęła córka Julia, następnie jej brat Jerzy Adam, potem mąż Julii - Arnold Saint-Genois

1772 - przez Jaworze uciekała do Cieszyna tzw "generalność" konfederatów barskich z marszałkiem Michałem Janem Pacem i biskupem Adamem Krasińskim. Do tej generalności przedzierał się tajny kurier spod Baru - Józef Wybicki, pózniejszy autor hymnu narodowego.

1782 - wybudowano kościół ewangelicki

1802 - wybudowano kościół katolicki

1813 - pod Lipsk, w swoją ostatnią drogę przez Jaworze jechał książę Józef Poniatowski z resztkami wiernych ułanów, wśród których był Kazimierz Brodziński zachwycający się w swoich pamiętnikach porządkiem, czystością, oświatą i przywiązaniem do polskości ludu cieszyńskiego.

1862 - Śląski Urząd Krajowy w Opawie zatwierdził Jaworze jako uzdrowisko. Maurycy Saint Genois i jego syn Filip wybudowali pomieszczenia uzdrowiskowe i otworzyli atrakcyjny przypałacowy park dla kuracjuszy. Pierwszym znanym kuracjuszem leczącym się tutaj był Karol Szajnocha.

1870 -1890 Jaworze rozkwitło jako uzdrowisko. Leczono w nim choroby układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego oraz krążenia. Odkrywcą i propagatorem Jaworza jako uzdrowiska był Wincenty Pol. Wraz z Polem w Jaworzu przebywali malarz Aleksander Kotsis oraz profesor Fryderyk Skobel. Gościł też w uzdrowisku Jan Karłowicz.

1873 - powstała Ochotnicza Straż Pożarna

1888 - wybudowano linię kolejową i stację na obrzeżu Jaworza i Jasienicy

1896 - wakacje spędziła tutaj Maria Konopnicka.

koniec XIX wieku - materiały do pracy o kościołach drewnianych na Śląsku zbierał w Jaworzu ks. Józef Londzin.

1902 - założono szkołę w Jaworzu-Nałężu

1906 - Jaworze kupił hrabia Jan Larisch

1910 - otwarto polską szkołę w Jaworzu Średnim

1918 - część budynków i urządzeń zdrojowych przejął dr Zygmunt Czop i kontynuował tradycje uzdrowiskowe

1927 - 1930 - Jerzy Czop syna Zygmunta wybudował nowy zakład leczniczy. Zakład ten działał do wybuchu II wojny światowej. Przebywała tutaj wielokrotnie Maria Dąbrowska, przebywali i leczyli się Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński, Stanisław Ligoń, Mira Zimińska-Sygietyńska, Zofia Kossak-Szczucka, Gustaw Morcinek, Melchior Wańkowicz oraz Jan Parandowski, który tutaj kończył pisać "Dysk olimpijski". W Jaworzu miał willę premier Janusz Jędrzejewicz, przyjeżdżał też jego brat-minister oświaty profesor Wacław Jędrzejewicz oraz pisarz Jerzy Zawieyski.

1945 - wojenne przemarsze wojsk zakończyły oddziały Armii Czerwonej pod dowództwem generała Andrieja Greczki.

Po wojnie tradycje uzdrowiskowe kontynuował Beskidzki Zespół Leczniczo Rehabilitacyjny w Jaworzu. Jego pierwszą dyrektorką była dr med. Maria Niżegorodcew, która skupiła zespół wybitnych polskich specjalistów do walki z grużlicą płuc. Pracowali tutaj profesorowie: S.Grochmak, Fr.Groer, M.Ciećkiewicz i S. Hornung. Wypracowane tu metody leczenia zostały rozszerzone na cały kraj.

Zobacz też: Jaworze, Jaworze Dolne, Jaworze Górne