Gniezno
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°32' N 017°36' E
| Gniezno | |||
|
|||
| Województwo | wielkopolskie | ||
| Powiat | gnieźnieński | ||
| Gmina - rodzaj |
Gniezno miejska |
||
| Prawa miejskie | 1239 | ||
| Prezydent | Jacek Kowalski | ||
| Powierzchnia | 40,9 km² | ||
| Położenie | 52° 32' N 17° 36' E |
||
| Liczba mieszkańców (2006) - liczba ludności - gęstość |
69 884 1708,65 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
61 | ||
| Kod pocztowy | 62-200 do 62-210 | ||
| Tablice rejestracyjne | PGN | ||
| TERC10 (TERYT) |
4303903011 | ||
Położenie na mapie Polski |
|||
|
Urząd miejski3
ul. Lecha 662-200 Gniezno tel. 61 426-04-00; faks 61 426-16-87 (e-mail) |
|||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Gniezno (łac. Gnesna), to miasto i gmina w województwie wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim. Miasto leży na obszarze Pojezierza Gnieźnieńskiego, jest otoczone jeziorami: Jelonek, Świętokrzyskim, Winiary. Gniezno jest szóstym co do wielkości miastem w województwie. Pierwsza stolica Polski. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego. Jest siedzibą arcybiskupów gnieźnieńskich.
Według danych z 30 czerwca 20042, miasto miało 70 217 mieszkańców.
Spis treści |
[edytuj] Legenda
Gniezno było pierwszą Stolicą Polski. Stworzyli je trzej bracia: Lech, Czech i Rus. Godłem Polski jest Orzeł, na czerwonym tle, dlatego, że Lech, ze swoim wojskiem, byli już zmęczeni i położli się spać pod wielkim Dębem. Obudził ich orzeł biały który miał żółte szpony i powiedział że chętnie zostanie godłem Polski. Stąd Jest nasze Godło Polski.
[edytuj] Demografia
Dane z 1 listopada 2006 Źródło - UM:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 69 844 | 100 | 36.351 | - | 33.533 | - |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1709,58 | - | - | |||
Według danych z roku 20026, średni dochód na mieszkańca wynosił 1184,83 zł.
[edytuj] Historia
Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z późnego paleolitu. Mieścił się tu jeden z głównych grodów państwa Polan.
Legenda głosi, że:
- trzej bracia Lech, Czech i Rus. Przedzierali się przez puszcze szukając miejsca, gdzie mogliby się osiedlić. Nagle zobaczyli wzgórze, na którym na starym samotnym dębie siedział orzeł. Wtedy Lech powiedział: "Tego orła białego przyjmuję za godło ludu swego, a wokół dębu zbuduję gród swój i od orlego gniazda Gniezdnem go nazwę". Pozostali bracia poszli dalej szukać miejsca dla swoich ludzi, Czech podążył na południe, a Rus na wschód.
Dotychczas uważano, że w końcu VIII wieku, za rządów półlegendarnej dynastii Popielidów powstał w Gnieźnie gród książęcy Polan i podgrodzie, otoczone wałem drewniano-ziemnym. Jednak najnowsze badania dendrochronologiczne dostarczyły dowodów na to, że najstarszy gród gnieźnieński został zbudowany dopiero ok. 940 roku na Wzgórzu Lecha (gdzie według źródeł znajdowała się wówczas świątynia pogańska), a więc za panowania Siemomysła Lestkowica z dynastii Piastów. Jednak tak późna chronologia Gniezna, jako obronnej siedziby książęcej, nie wyklucza wcale funkcjonowania na tym miejscu od przełomu VIII i IX wieku polańskiego ośrodka kultowego, na terenie którego dokonywano prawdopodobnie intronizacji książąt plemiennych. W X wieku Gniezno stanowiło jeden z grodów stołecznych państwa Piastów, obok m. in. Poznania i Giecza (grodów stołecznych, czyli miejsc gdzie wzniesiono tzw. palatia książęce było kilka, lecz zgodnie z dokumentem "Dagome iudex" z ok. 991 roku, jedyną formalną stolicą państwa polskiego było Gniezno).
W 1000 roku odbył się w Gnieźnie zjazd, w którym uczestniczył Bolesław I Chrobry i Otton III, podczas tego zjazdu utworzono arcybiskupstwo gnieźnieńskie.
Pieczęć z herbem Gniezna
W 1025 odbyła się w Gnieźnie koronacja Bolesława Chrobrego pierwszego króla Polski. W 1038 r. wtargnął do grodu Brzetysław I (książę czeski), pozostawiając po sobie spalone podgrodzia i zniszczoną, ograbioną katedrę. Na skutek tego Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę do Krakowa.
Prawa miejskie uzyskało Gniezno w 1239.
W 1331 miasto zajęli Krzyżacy, rabując je i niszcząc. Odbudowę i rozwój gospodarczy zawdzięcza Gniezno Kazimierzowi Wielkiemu. Za rządów Władysława Jagiełły (1419) gnieźnieńskim arcybiskupom został przyznany tytuł Prymasa Polski oraz zastrzeżona godność kardynała. W kolejnych latach Gniezno stało się dużym ośrodkiem handlu krajowego i międzynarodowego. Każdego roku odbywały się w Gnieźnie jarmarki: św. Wojciecha, św. Trójcy, św. Bartłomieja i św. Andrzeja. Uczestniczyli w nich kupcy z Wilna, Mińska, Brześcia, Śląska, Moraw, Włoch, Flandrii i Anglii, a także z Hamburga, Norymbergii i Frankfurtu. Skutkiem rozwoju handlu był rozwój rzemiosła. Gniezno było drugim po Krakowie ośrodkiem sztuki, szczególnie muzycznej.
Na skutek wielu klęsk takich jak: zarazy, pożary, najazdy obcych wojsk Gniezno stopniowo traciło swoją pozycję w kraju. Jednak od połowy XVIII w. miasto powtórnie zyskuje na znaczeniu.
Widok Gniezna
W 1768 roku Gniezno stało się stolicą województwa. W okresie rozbiorów Gniezno znalazło się pod zaborem pruskim, a w 1815, w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego, znalazło się w granicach Wielkiego Księstwa Poznańskiego wchodzącego w skład Prus. W 1918 było jednym z głównych ośrodków powstania wielkopolskiego.
Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. miasto stało się siedzibą władz powiatowych. Przywrócono także dawny herb miasta z orłem w koronie. W okresie okupacji hitlerowskiej Gniezno weszło w skład Rejencji Inowrocławskiej. 21 stycznia 1945 do miasta weszła Armia Czerwona, po kilku dniach Rosjanie bestialsko z premedytacją spalili katedrę gnieźnieńską. Po II wojnie światowej nastąpiła rozbudowa i dynamiczny rozwój miasta.
[edytuj] Królewskie koronacje w katedrze gnieźnieńskiej
- 18 kwietnia 1025 - Bolesław I Chrobry
- 25 grudnia 1025 - Mieszko II Lambert i jego żona Rycheza Lotaryńska
- 25 grudnia 1076 - Bolesław II Śmiały/Szczodry i jego nieznana z imienia żona
- 26 czerwca 1295 - Przemysł II i jego żona Małgorzata Brandenburska
- 25 lipca 1300 - Wacław II
[edytuj] Gniezno dzisiaj
Obecnie Gniezno jest ośrodkiem przemysłu lekkiego, spożywczego, przemysłu elektrotechnicznego, przemysłu mechanicznego i przemysłu budowlanego (szczególnie dynamiczny rozwój tych sektorów nastąpił w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, kiedy zaczęły tu inwestować znane zachodnie firmy) Znajdują się tu fabryki: maszyn i urządzeń pakujących, dźwigów i wind budowlanych, zakład techniki biurowej, zakłady elektrotechniczne, fabryka baterii, kilka fabryk okien, fabryka armatury przemysłowej, zakłady poligraficzne, liczne zakłady odzieżowe i obuwnicze. Jest też dużym węzłem komunikacyjnym. Przez miasto przebiega droga krajowa nr 5 i zarazem trasa europejska E261 Wrocław - Poznań - Bydgoszcz - Gdańsk. Około 20 km na południe - we Wrześni - przebiega autostrada A2 Świecko - Poznań - Warszawa. Najbliższy port lotniczy zlokalizowany jest w Poznaniu (ok. 50 km). Miasto jest także znaczącym ośrodkiem turystycznym.
W czerwcu 1997 roku uroczyście obchodzono milenium śmierci św. Wojciecha. W uroczystościach uczestniczył papież Jan Paweł II, prezydenci siedmiu państw Europy Środkowowschodniej oraz około 280 tysięcy pielgrzymów z Polski i Świata.
W roku 2000 Gniezno było miejscem obchodów milenium Zjazdu Gnieźnieńskiego z 1000 roku. Z tej okazji odbył się m.in.:
- III Zjazd Gnieźnieński - z udziałem prezydentów: Polski - Aleksandrem Kwaśniewskim, Niemiec - Johannesem Rauem, Słowacji - Rudolfem Schusterem, Litwy - Valdasem Adamkusem i Węgier - Árpadem Gönczem;
- Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego "GNIEZNO 2000" - zorganizowany przez Związek Harcerstwa Polskiego z udziałem prawie 10 tys. harcerzy (miasteczko zlotowe zlokalizowane było na lotnisku w Bednarach);
- V Kongres Krajoznawstwa Polskiego - zorganizowany przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.
Głównym zabytkiem miasta jest katedra gnieźnieńska z grobem św. Wojciecha (trumna-relikwiarz św. Wojciecha została skradziona w 1986, zrekonstruowana w 1987), w katedrze znajdują się również słynne Drzwi Gnieźnieńskie (1170).
Gniezno jest ważną miejscowością na Szlaku Piastowskim, wiodącym z Poznania poprzez Ostrów Lednicki, Gniezno, Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Kruszwicę do Inowrocławia; następnie szlak zawraca do Biskupina i – ponownie przez Gniezno – prowadzi do Giecza. W Gnieźnie rozpoczyna się także Wielkopolska Droga św. Jakuba prowadząca przez Poznań, Leszno do Głogowa. Jest ona częścią szlaku pątniczego z Wielkopolski do Pragi i jednym z najdalej na wschód wysuniętym odcinkiem europejskiej sieci szlaków kulturowych, Drogi św. Jakuba.
[edytuj] Dzielnice Gniezna
- Stare Miasto
- Winiary
- Osiedle Tysiąclecia
- Osiedle Grunwaldzkie
- Kawiary
- Piekary
- Skiereszewo
- Konikowo
- Arkuszewo
- Pustachowa
- Dalki
- Róża
[edytuj] Edukacja
W Gnieźnie rozwija się edukacja na poziomie akademickim. Funkcjonują następujące wyższe uczelnie:
- Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie - Sekcja Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (rok powstania Seminarium: 1602, w UAM od 1998)
- Collegium Europaeum Gnesnense Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (rok powstania: 2000)
- Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno-Menedżerska "Milenium" (rok powstania: 2003)
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie (rok powstania: 2004)
- Akademia Medyczna im. dr. Marcinkowskiego w Poznaniu filia w Gnieźnie
[edytuj] Kultura i Sztuka
- Teatr im. A. Fredry
- Teatr Wizji Czerwona Główka - alternatywny - scena MDK
- Kino Piast
- Kino Helios
- Muzeum Początków Państwa Polskiego
- Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej
[edytuj] Sport
- żużel - Start Gniezno
- piłka nożna - Klub Mieszko Gniezno
- hokej na trawie
[edytuj] Sąsiednie gminy
Czerniejewo, Gniezno, Niechanowo
