Bertrand Russell

Z Wikipedii

Bertrand Arthur William Russell, 3. hrabia Russell (ur. 18 maja 1872 r. w Ravenscroft (Monmouthshire), zm. 2 lutego 1970 r. w Penrhyndeudraeth, Walia) – angielski arystokrata, logik, matematyk, filozof, myśliciel, działacz społeczny i eseista. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1950. Zainicjował w 1954 roku kampanię pokojową Pugwash.

Bertrand Russell był najmłodszym z trojga dzieci 2. hrabiego Russell, wnuka księcia Bedford Johna Russella. Jego dziad, John Russell, 1. hrabia Russell, był za panowania królowej Wiktorii dwukrotnym premierem Wielkiej Brytanii. Rodzina Russell była jedną z najbardziej wpływowych i najszacowniejszych w Imperium, z tytułem książęcym i wielowiekową historią. Do dzisiaj członkowie rodu rezydują w wielkiej posiadłości Woburn Abbey w Buckinghamshire. Obecnym księciem Bedford, już piętnastym, jest Andrew Ian Henry Russell.

Gdy Bertrand miał dwa lata zmarły jego matka i siostra, kiedy miał cztery – ojciec. Chłopca, razem z jego starszym bratem, oddano na wychowanie do babki, hrabiny Russell. Postarała się ona dla wnuków o najlepsze guwernantki i najlepszych nauczycieli domowych. Ci ostatni wszczepili małemu Bertrandowi zamiłowanie do matematyki. W wieku lat osiemnastu zaszokował babcię stwierdzeniem, że nie wierzy w Boga.

Bertrand Russell był współtwórcą i animatorem, wspólnie z Alfredem N. Whitehead'em, programu logicyzacji matematyki. W dziele Principia Mathematica podał sposób redukcji aksjomatów arytmetyki liczb naturalnych do języka logiki. Koncepcja ta została zrealizowana dzięki stworzeniu teorii typów co pozwalało uniknąć antynomii zbioru wszystkich zbiorów oraz klas samozwrotnych, będących wadą poprzednich prób tego typu (Frege). Koncepcje logicyzacji matematyki na bazie teorii typów były uważane za fundamentalne dla matematyki do momentu, gdy za bardziej podstawowe uznano aksjomaty teorii mnogości. Należy przy tym rozumieć, że mamy tu do czynienia z dwoma komplementarnymi sposobami budowy matematyki, a nie z hierarchią wynikania czy zależności.

Russell był także jednym z najwybitniejszych filozofów wieku XX. Największą sławę filozoficzną przyniosła mu teoria deskrypcji – wyłożona w roku 1905 w artykule "On denoting" ("O denotowaniu"). Należy ona do dnia dzisiejszego do kanonu współczesnej filozofii analitycznej. Ewolucje swoich poglądów filozoficznych opisał Russell w książce 'Mój rozwój filozoficzny' – wydanej także w języku polskim. Następujące wątki filozofii Russella zasługują na uwagę:

[edytuj] Wybrane dzieła

• 1896, German Social Democracy (Niemiecka socjaldemokracja)
• 1897, An Essay on the Foundations of Geometry (O podstawach geometrii)
• 1900, A Critical Exposition of the Philosophy of Leibniz (Krytyczne przedstawienie filozofii Leibniza)
• 1903, The Principles of Mathematics (Zasady matematyki)
• 1905, Denotowanie (On Denoting), wydanie polskie 1967 (w: Logika i język. Studia z semiotyki logicznej)
• 1910-1913, Principia Mathematica (z Alfredem N. Whiteheadem), 3 tomy
• 1912, Problemy filozofii (The Problems of Philosophy), wyd. pol. 1995, 2003, 2004, pod tytułem Zagadnienia filozofii 1913, 2002
• 1914, Nasza wiedza o świecie zewnętrznym jako pole badań dla metody naukowej w filozofii (Our Knowledge of the External World as a Field for Scientific Method in Philosophy), wyd. pol. 2000
• 1916, Przebudowa społeczna (Principles of Social Reconstruction), wyd. pol. 1932
• 1918, Drogi do wolności. Socjalizm, anarchizm i syndykalizm (Roads to Freedom: Socialism, Anarchism, and Syndicalism), wyd. pol. 1934, 1987
• 1918, Wstęp do filozofii matematyki (Introduction to Mathematical Philosophy), wyd. pol. 1958, 2003
• 1918, The Philosophy of Logical Atomism (Filozofia logicznego atomizmu)
• 1920, The Practice and Theory of Bolshevism (Praktyka i teoria bolszewizmu)
• 1921, The Analysis of Mind (Analiza myślenia)
• 1922, The Problem of China (Problem Chin)
• 1923, The ABC of Atoms (ABC atomów)
• 1925, ABC teorii względności (The ABC of Relativity), wyd. pol. 2000
• 1925, What I Believe (W co wierzę)
• 1926, O wychowaniu. Ze specjalnym uwzględnieniem wczesnego dzieciństwa (On Education, Especially in Early Childhood), wyd. pol. 1932
• 1927, The Analysis of Matter (Analiza materii)
• 1927, Zarys filozofii (An Outline of Philosophy), wyd. pol. 1939
• 1927, Dlaczego nie jestem chrześcijaninem (Why I Am Not a Christian), wyd. pol. 1962, 1981, 1984 (w: Religia i ja)
• 1928, Szkice sceptyczne (Sceptical Essays), wyd. pol. 1957, 1996
• 1929, Małżeństwo i moralność (Marriage and Morals), wyd. pol. 1931
• 1930, Podbój szczęścia (The Conquest of Happiness), wyd. pol. 1933
• 1931, Poglądy i widoki nauki współczesnej (The Scientific Outlook), wyd. pol. 1934
• 1932, Education and the Social Order (Wychowanie a ustrój społeczny), wyd. pol. 1933
• 1934, Wiek dziewiętnasty (Freedom and Organization, 1814–1914), wyd. pol. 1936, 2 tomy
• 1938, Władza. Nowa analiza społeczna (Power: A New Social Analysis), wyd. pol. 2001
• 1940, An Inquiry into Meaning and Truth (Badania nad znaczeniem i prawdą)
• 1945, Dzieje filozofii Zachodu (A History of Western Philosophy), wyd. pol. 2000
• 1947, Philosophy and Politics (Filozofia i polityka)
• 1948, Human Knowledge: Its Scope and Limits (Wiedza ludzka: jej zasięg i ograniczenia)
• 1949, Władza i jednostka (Authority and Individual), wyd. pol. 1997
• 1950, Szkice niepopularne (Unpopular Essays), wyd. pol. 1997
• 1956, Portrety z pamięci. Wartość wolnej myśli (Portraits from Memory and Other Essays), wyd. pol. 1995
• 1959, Mój rozwój filozoficzny (My Philosophical Development), wyd. pol. 1971
• 1959, Mądrość Zachodu (Wisdom of the West), wyd. pol. 1995
• 1967, Zbrodnie wojenne w Wietnamie (War Crimes in Vietnam), wyd. pol. 1969
• 1967-1969, Autobiografia (The Autobiography of Bertrand Russell), 3 tomy, wyd. pol.: t. I 1971, 1996, t. II 1998, t. III 1999

[edytuj] Zobacz też

• Ewentyzm

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biografia z nobel.org
• Istnienie boga – dyskusja między Russellem i ojcem jezuitą Coplestonem
• Publikacje Bertranda Russella
  • Czy religia wniosła pożyteczny wkład do cywilizacji
  • Dlaczego nie jestem chrześcijaninem
  • Dziesięć liberalnych przykazań
  • Jestem ateistą czy agnostykiem?
  • Kim jest agnostyk?
  • Pochwała lenistwa