Christoffel Columbus

___

Er zijn geen afbeeldingen van Columbus bekend die bij zijn leven gemaakt zijn. Dit portret, dat in de zestiende eeuw door Sebastiano del Piombo werd geschilderd, wordt beschouwd als waarschijnlijk het best gelijkende (zie [1])

Christoffel Columbus (Spaans Cristóbal Colón, Italiaans Cristoforo Colombo, Latijn Christophorus Columbus; Genua, 1451 - Valladolid, 20 mei 1506) was een Italiaans ontdekkingsreiziger. Columbus werd bekend door zijn ontdekking onder Spaanse vlag van Amerika in 1492.

Biografie

Voor 1492

Columbus werd (waarschijnlijk) geboren in 1451, in de Italiaanse havenstad Genua aan de Ligurische kust.

Columbus ging werken als koopman bij een Italiaanse handelsfirma, waarvoor hij op diverse landen langs de Middellandse Zee voer. In 1476 leed Columbus na een zeeslag tussen Genua en Portugal schipbreuk voor Kaap São Vicente, in het zuidwesten van Portugal. Het schip waarop Columbus zeilt, wordt in het gevecht tot zinken gebracht en hij spoelt meer dood dan levend aan op de Portugese kust. De erop volgende jaren is Portugal zijn thuishaven en zeilt hij voor Portugal. In die tijd voeren Portugese schepen langs de kust van Afrika, en ze hoopten ooit Indië te bereiken. In Portugese dienst voer hij onder meer naar IJsland en naar El Mina in West-Afrika.

Columbus kwam in contact met diverse wetenschappers, onder wie Paolo dal Pozzo Toscanelli, en raakte er van overtuigd dat het mogelijk was om Azië te bereikten door naar het westen te varen. Bij het Portugese hof kreeg hij hiervoor echter geen gehoor, aangezien de Portugezen al successen boekten door de Afrikaanse kust af te varen. Hij besloot het te proberen in Spanje, waar hij van koningin Isabella na lang twijfelen toestemming en middelen kreeg om zijn plan uit te voeren.

Columbus is overleden op 20 mei 1506 en ligt begraven in de Kathedraal van Sevilla; Catedral de Santa Maria de la Sede, in Sevilla in Spanje in een praalgraf.

Reizen

Eerste reis

Replica van de Santa María

Hij kreeg drie schepen, de karvelen Pinta, Niña, en het vlaggenschip de kraak Santa María, en negentig man bemanning tot zijn beschikking. Op 17 augustus vertrok Columbus uit de haven van Palos, bij Cádiz. Martin Alonzo Pinzón voerde het bevel over de Pinta en Juan de la Cosa was eigenaar van de schepen, die betaald moesten worden door de inwoners van Palos als straf voor een eerder begane overtreding.

Het logboek van Columbus tijdens zijn eerste reis is bekend, echter alleen in een door Bartolomé de Las Casas geredigeerde versie. Hoewel Columbus de dateringen en afgelegde afstanden nauwgezet noteerde, vervalste hij de informatie tegenover zijn bemanning, om deze de indruk te geven dichter bij huis te zijn dan in werkelijkheid.

Columbus landt op Guanahaní, afbeelding uit 1493

Op 12 oktober 1492 kwam er land in zicht. De eerste die het zag was een matroos genaamd Rodigro, maar Columbus beweerde zelf een avond eerder al een licht te hebben gezien, en streek zelf de eer plus een levenslang jaargeld van 10000 maravedí's op.^[1]

Columbus dacht dat hij in Indië was en noemde de inwoners Indianen. Het eiland noemde hij San Salvador, en door de lokale indianen werd het Guanahaní genoemd. Dit eiland is een van de Bahama's, hoewel er nog steeds discussie is over welk eiland dit precies geweest moet zijn. Lange tijd werd aangenomen dat het Watlings Island geweest moet zijn en dit eiland werd zelfs hernoemd tot San Salvador, maar in 1986 werd na een uitgebreide studie van National Geographic bepaald dat het Samana Cay geweest is, terwijl ook Plana Cays wel als mogelijk eiland wordt aangenomen.

Verdere eilanden die hij aandeed noemde hij Santa María de la Concepción (Crooked-Acklins Island), Ferdinanda (Long Island), Isabella (Fortune Island) en de Islas de Arena (Sand Islands). Vervolgens deed hij Cuba aan (dat hij een tijdje voor Japan aanzag), en noemde het Juana, maar die naam is uiteindelijk nooit aangeslagen. Terwijl Columbus de kusten van Cuba verkende, ging Pinzón er met de Pinta vandoor, zonder Columbus' toestemming, nadat hij van indianen verhalen had gehoord over het goudeiland Baneque (waarschijnlijk Great Inagua).

Hierna zette Columbus koers naar het oosten en ontdekte Hispaniola. Op kerstavond leed de Santa María schipbreuk. Hij werd hier ontvangen door de grote cacique Guacanagari, die hem toestond er een nederzetting te stichten, die hij La Navidad noemde. Dit was, afgezien de nederzettingen van de Vikingen, de eerste Europese nederzetting op de Nieuwe Wereld. Korte tijd later kwam hij bij toeval Pinzón weer tegen, en voer terug naar Europa.

Op de terugreis, met de Niña, kwam hij in een tropische storm terecht en hij verloor de Pinta opnieuw uit het zicht. Columbus en de bemanning vreesden het niet te overleven, doch wisten de Azoren te bereiken, waar enkele van zijn bemanningsleden door de Portugese autoriteiten in de boeien werden geslagen. Columbus wist hen echter weer vrij te krijgen en zette verder koers naar Europa. Op 4 maart 1493 bereikte hij Lissabon, van waaruit hij koers zette naar de Spaanse koningen in Barcelona.

Tweede reis

Op de tweede reis in september 1493 vertrokken 17 schepen uit de haven van Cádiz. Hij zag land bij het eiland Dominica, en ontdekte ook Guadeloupe en Puerto Rico. Columbus wilde zo snel mogelijk weer naar La Navidad. Toen hij daar aankwam, hoorde hij dat alle 39 Spanjaarden vermoord waren door de Indianen. Columbus stichtte een nieuwe kolonie op Hispaniola: Santo Domingo, de huidige hoofdstad van de Dominicaanse Republiek. Voor hij terugvoer naar Spanje voer hij nog naar het westen. Hij ontdekte Jamaica, en volgde een groot deel van de zuidkust van Cuba. Na enkele honderden kilometers de kust gevolgd te hebben ging hij ervan uit dat Cuba bij het vasteland hoorde en dwong zijn bemanningsleden een papier te ondertekenen waarin ze bevestigden dat Cuba inderdaad een deel van het vasteland was. Bij zijn terugkomst gaf Columbus veel geschenken aan koning Ferdinand en koningin Isabella.

Derde reis

Tijdens zijn derde reis in 1498 ontdekte Columbus het vasteland van Zuid-Amerika, bij de rivier de Orinoco, en het eiland Trinidad. Op Hispaniola had Columbus af te rekenen met een muiterij. De Indianen werden mishandeld en vermoord. Columbus wilde orde op zaken stellen maar dat lukte hem niet. Na vele klachten over Columbus zond de Spaanse koning Francisco de Bobadilla, die Columbus zou vervangen als gouverneur. Bobadilla nam Columbus gevangen wegens wanbestuur en stuurde hem geketend terug naar Spanje.

Na zes weken gevangenis in Spanje, werd hij ontvangen door het Hof. Hij vroeg eerherstel, maar het Hof ging niet in op zijn eisen. Columbus behield nog wel zijn titels, maar zij hadden geen betekenis meer. Hij verloor het gouverneurschap van Hispaniola. Wel werd Columbus vrijgelaten.

Vierde reis

In 1502 kreeg Columbus toestemming voor een vierde reis. Hij ging op zoek naar een doorgang in Midden-Amerika. Hijzelf geloofde nog steeds dat hij Oost-Azië had bereikt. De doorgang die hij zocht wordt beschreven door Marco Polo, en komt overeen met de straat Malakka, tussen Maleisië en Sumatra. Het spreekt vanzelf dat Columbus die doorgang niet vond. Hij bevoer de Midden-Amerikaanse kust van Kaap Gracias a Dios tot Panama en merkte dat de indianen hier duidelijk een hoger beschavingspeil hadden dan die op de eilanden. Columbus was intussen ziek geworden en lag een tijd in coma. Bij Panama raakte hij in gevecht met de lokale indianen en raakten zijn schepen zwaar beschadigd door paalworm. Op de terugweg kwam hij bovendien in een storm terecht waardoor hij strandde op Jamaica. Hij stuurde twee bemanningsleden per kano naar Santo Domingo om hulp de vragen, die pas na een jaar kwam. Een opvallende episode van zijn verblijf op Jamaica was dat hij de indianen wist over te halen hem eten te brengen door met succes een maansverduistering te voorspellen. In juni 1504 kwam er eindelijk hulp, en een half jaar later was hij weer in Spanje.

Het einde

Kort na zijn terugkomst stierf koningin Isabella, die hem altijd goed gezind was. Op 20 mei 1506 stierf Columbus in de Spaanse stad Valladolid op vijvenvijftigjarige leeftijd. De zeeroutes die hij uitstippelde om de oceaan over te steken — heen met de passaatwinden via de Canarische Eilanden en terug langs de Azoren — gelden nog altijd als de ideale passages. Zijn zoon Diego erfde na zijn dood de titels van onderkoning en admiraal. Zelf heeft hij nooit geweten dat hij een tot dan toe onbekend werelddeel, Amerika, had 'ontdekt'. Het werelddeel dat hij uiteindelijk bereikbaar maakte voor Europa, werd Amerika genoemd, naar de ontdekkingsreiziger Amerigo Vespucci. Een jaar na Columbus' dood verscheen de naam Amerika voor het eerst op een kaart, en wel die van Martin Waldseemüller.

Columbus leefde in een overgangstijd. De Middeleeuwen gingen over in de Nieuwe Tijd; de periode van verandering. De dag dat Columbus in 1492 voet aan wal zette in Amerika, werd wel gebruikt als datering van het begin van de Nieuwe Tijd. In Barcelona staat aan het eind van de beroemde straat de Ramblas, een hoge zuil, met daarbovenop Columbus. Dramatisch gebaart hij met één hand over zee, richting het westen.

Opvattingen over Columbus

Columbus Day

Vaak wordt in vanuit bepaalde geschiedkundige perspectieven, met name Amerikaanse en Italiaanse, Columbus als held aangeschreven. Mensen die Columbus als held beschouwen, bewonderen zijn durf en veel Amerikanen zien hem als voorganger van de 'American dream' omdat hij met een simpel idee heel ver is gekomen. Verder waarderen veel katholieken het feit dat hij het katholicisme naar Amerika bracht. Om dit soort redenen wordt in veel Amerikaanse landen elk jaar op 12 oktober Columbusdag gevierd.

Anderen, zoals men kan lezen in A People's History van Howard Zinn, zijn kritischer over Columbus en schilderen hem af als een roofzuchtige conquistador. Zij zien hem als verantwoordelijk voor de genocide op de oorspronkelijke bevolking van Amerika en als aanzetter van de slavenhandel. Vanwege onder andere deze redenen heeft de Venezolaanse president Hugo Chávez Columbusdag vervangen voor de 'dag van de inheemse weerstand'. Op 12 oktober 2004 vernielden aanhangers van Chavez een honderd jaar oud standbeeld van Columbus omdat hij zich volgens hen schuldig had gemaakt aan 'imperialistische genocide'. Ook bekladden zij beelden van Columbus met slogans als 'Columbus=Bush'.

De discussie tussen de 'witte legende' en de 'zwarte legende' is haast zo oud als de ontdekking zelf. De aanzet werd in 1552 gegeven door Las Casas, die zelf overigens een vriend van Columbus was, de auteur van het Zeer kort relaas van de vernietiging van de Indiën.

Mythen en misvattingen

Er zijn maar weinig andere personen in de geschiedenis over wie zoveel mythes en misverstanden bestaan als Columbus. Zo zou Columbus in armoede gestorven zijn. In werkelijkheid was hij steenrijk, maar streed hij in zijn laatste levensjaren wel voor eerherstel. Zo zou ook zijn bemanning vlak voordat hij Amerika ontdekte bijna gemuit hebben en hem gedwongen hebben terug te keren, wat ook niet waar is.

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is Columbus níet de eerste persoon die dacht dat de aarde rond was. Pythagoras en Aristoteles wisten eeuwen voor onze jaartelling al dat de aarde rond was. Columbus was echter de eerste die tot de gedachte kwam dat men door naar het westen te zeilen bij het oosten uitkwam en dat plan ook daadwerkelijk uitvoerde. Overigens schatte Columbus de aarde een kwart kleiner in dan zij in werkelijkheid is, waardoor Amerika zich precies bevond op de plek waar hij Azië verwachtte. Overigens kan men stellen dat het een gelukkig toeval was dat Columbus de aarde te klein inschatte, wanneer Columbus de werkelijke afstand tussen Europa en de oostkust van Azië gekend zou hebben, zou hij het waarschijnlijk nooit aangedurfd hebben die afstand te bevaren.

Op de terugreis van zijn eerste reis heeft hij tijdens de storm een samenvatting van zijn belevenissen geschreven, verpakt en in een ton gedaan, en overboord gegooid, in de hoop dat iemand het zou vinden als Columbus de reis niet zou overleven. In het einde van de 19e eeuw dook er in Engeland een geschrift op (in het Engels!) waarvan werd gezegd dat dat het logboek was dat Columbus overboord had gegooid, maar dat was overduidelijk een vervalsing.

Een andere regelmatig terugkerende legende is dat Columbus van tevoren van het bestaan van Amerika wist. Sommigen beweren dat Columbus op de Azoren eens een stervende zeeman heeft gesproken, die hem verteld had over een land in het westen. In historische bronnen is hierover echter niets terug te vinden. Columbus heeft in zijn reisverslag meerdere keren gesproken over een kaart waarop was aangegeven welke kant hij op moest varen om bepaalde eilanden te bereiken. Sommigen hebben hieruit geconcludeerd dat hij in het bezit was van een kaart waar Amerika op stond afgebeeld, maar in werkelijkheid was het waarschijnlijk simpelweg een kaart van Azië. Sommigen gaan zelfs zo ver om beweren dat Columbus voor 1492 al eens in Amerika is geweest, aangezien hij had geschreven gezeild te hebben naar 'Engeland, Thule en nog veel verder', wat sommigen interpreteren als een bewijs dat hij Groenland, Labrador of Newfoundland bezocht heeft.

Columbus' laatste rustplaats

Het graf van Columbus in Sevilla

Iets anders wat aanleiding geeft tot discussies, is de plaats van zijn graf. Zijn graf is verschillende keren van plaats gewijzigd, voor het laatst in 1898, toen hij in Sevilla werd begraven onder een groot grafmonument. Zijn graf is in een praalgraf in de grootste kapel de Capilla Mayor van de Kathedraal van Sevilla, Catedral de Santa Maria de la Sede, in Sevilla in Spanje.

Enkele jaren eerder werd echter in Santo Domingo een grafkist van Don Cristóbal Colón aangetroffen, die in 1992, bij de 500-jarige verjaardag van de ontdekking in een groot monument even buiten Santo Domingo werd bijgezet. De Dominikanen menen dat in het graf in Spanje niet Christoffel, maar diens zoon Diego Columbus begraven ligt. Na DNA-tests in 2006 lijkt het er toch op dat de stoffelijke overblijfselen in Sevilla de echte zijn.

De afkomst van Columbus

Columbus' handtekening

Zijn precieze geboorteplaats wordt betwist. Hij zei zelf dat hij uit Genua kwam, wat in zijn eigen tijd niet betwijfeld werd, en ook door veel historici aanvaard wordt. Sommigen menen echter dat hij een andere afkomst had, die hij om een of andere reden liever verzweeg. Een voedingsbodem voor dergelijke theorieën vormt zijn grafschrift Non confundar in aeternam. Sommigen vertalen dit als "Laat me niet voor eeuwig verward worden" en zien dat als aanwijzing voor een andere afkomst dan algemeen wordt aangenomen, terwijl de tekst op zich juist de vertrouwvolle slotregels van het Te Deum zijn.

Volgens sommigen was Columbus de zoon van een Byzantijnse edelman van het Griekse eiland Chios, dat ten tijde van Columbus geboorte bij Genua hoorde. Als bewijs voor hun theorie voeren zij aan dat Columbus in zijn reisverslagen regelmatig het natuurschoon dat hij zag vergeleek met dat op Chios, en dat Columbus nog steeds een veel voorkomende achternaam is op Chios. Anderen menen dan weer dat hij uit Galicië komt. Zij baseren deze bewering op het feit dat Columbus niet foutloos Spaans spelde. In werkelijkheid is dit waarschijnlijk veroorzaakt door het feit dat Columbus jarenlang in Portugal heeft gewoond, want elke keer wanneer er een verschil bestaat tussen de Galicische en Portugese vorm gebruikt Columbus de Portugese. Weer anderen menen dat hij uit het dorpje Cuba in de Alentejo in Portugal komt, en dat hij het eiland Cuba naar zijn geboorteplaats genoemd heeft. Verder wordt hij nog aangezien als bekeerde jood, Fransman, Corsicaan, Catalaan, Armeniër en Georgiër.

Vaak worden dergelijke theorieën alleen aanvaard door historici die zelf de betreffende nationaliteit bezitten. De meeste historici gaan er dan ook vanuit dat Columbus gewoon van Genua komt, omdat er bovendien wettelijke documenten bestaan die dat bevestigen.

Het ei van Columbus

Zie Ei van Columbus voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tijdens een gastmaal bij kardinaal Mendoza (1503) werd tegen Columbus gezegd dat ook iemand anders Amerika had kunnen ontdekken als hij het niet had gedaan.

Columbus vroeg daarop alle aanwezigen of ze hun ei rechtop konden laten staan. Niemand lukte het. De eieren vielen steeds om. Columbus pakte toen zijn ei en maakte één kant plat door het op tafel te tikken. Het ei bleef nu rechtop staan. Hij zei dat "iedereen wel iets kan ontdekken, maar dat het erom gaat wie dat het eerste doet."

Maar omdat Columbus nooit geweten heeft dat hij Amerika had ontdekt, wordt dit verhaal ook wel toegeschreven aan andere personen, onder wie aan Filippo Brunelleschi, de bouwer van de koepel van de Dom van Florence.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Christophorus Columbus op Wikimedia Commons.