Njemačka
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
|
|||||
 |
|||||
| Službeni jezik | njemački | ||||
| Glavni grad | Berlin | ||||
| Predsjednik | Horst Köhler | ||||
| Predsjednik Vlade | Angela Merkel | ||||
| Površina - Ukupno - % vode |
61. na svijetu 349,223 km² 2.416% |
||||
| Stanovništvo - Ukupno - Gustoća |
14. na svijetu 82,468,000 242/km² |
||||
| Nezavisnost | 18. januar 1871. | ||||
| Valuta | Euro | ||||
| Vremenska zona | UTC +1, UTC +2 ljeti | ||||
| Državna himna | "Das Lied der Deutschen" | ||||
| Internetski nastavak | .de | ||||
| Pozivni broj | 49 | ||||
Njemačka (službeno ime: Savezna Republika Njemačka), država Evropske unije, smještena u središnjem dijelu europskog kontinenta, i prostire se između Sjevernog mora i Baltika na sjeveru, te Alpskog planinskog masiva na jugu, dok sa istoka i zapada nema većih prirodnih granica. Zauzima površinu od 357 042 km², i ima blizu 81,3 miliona stanovnika. Glavni grad Njemačke je Berlin (oko 3 miliona stanovnika), veći i važniji centri su: Hamburg, München, Frankfurt, Stuttgart, Köln, Dortmund, Düsseldorf, Dresden i drugi.
Sadržaj |
[izmijeni] Historija
Njemački jezik i "Germanizam" postoje više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je dominacija nad Pruskom propala. Tada je nastao drugi njemački Reich, u historiografiji obično poznat i kao Carstvo.
Prvi Reich, poznatiji i kao Sveto Rimsko Carstvo njemačke nacije, je potekao od Karolinškog Carstva (843), koga su osnovali Čarlemanci 25. decembra 800. godine, a koji je trajao sve do 1806. Tokom ovih hiljadu godina, Nijemci su uspješno proširili svoj uticaj uz pomoć katoličke crkve.
Godine 1530, pokušaj protestantske reformacije katoličke crkve je propao, što je dovelo do formiranja nove, protestantske crkve, koja je postala nova zvanična religija u mnogim njemačkim državama. Ova događanja su dovela do Tridesetogodišnjeg rata (1618), koji je, kada se završio Westfalskim mirom (1648), učinio da Njemačka postane ekonomski iscrpljena i politički nestabilna. Ovakva situacija je omogućila Napoleonu da 1806. porazi Njemačku. Poslije toga, Francuska je postala krvni neprijatelj Njemačke. U Francusko-pruskom ratu (1870), Njemačka se osvetila Francuskoj, kao i u Prvom svjetskom ratu (1914), kada je invazija na Francusku bila glavni cilj.
Sveto Rimsko Carstvo se proširilo tako što je sklopljen savez Njemačke i Austrije, gdje je glavnu riječ imala Njemačka. Između 1815. i 1871. Njemačka se sastojala od mnoštva malih država (39), od kojih je napravljen Njemački savez (Deutscher Bund).
Drugi Reich je proglašen u Versaju, 18. januara 1871, poslije poraza Francuske. Ovo je uglavnom bio rezultat Ota fon Bizmarka, njemačkog najprominentnijeg državnika 19. vijeka, koji je bio poznat kao "kulturni borac" protiv katoličanstva i borac za socijalne reforme.
Drugi njemački Reich je okončan Prvim svjetskim ratom, kada je njemački car bio prinuđen da abdicira. Poslije revolucije, konstituisana je demokratska Weimarska Republika. Velika ekonomska moć Njemačke je ostvarena zahvaljujući razultatu Versajskog mira i Velike depresije, što je dovelo do odbacivanja demokracije od strane i lijevo i desno orjentisanih njemačkih građana. Na dvaput održanim izborima 1932, Nacisti su dobili 37,2% glasova u julu, a 33% u novembru. 30. januara 1933, Adolf Hitler je imenovan za kancelara Njemačke, a 23. marta 1933. godine njemački parlament je ukinuo ustav Weimarske Republike. Treći Reich je trajao od 1933. do 1945. i zasnivao se na nacionalsocijalizmu, odnosno nacizmu. 1934. Hitler je preuzeo apsolutnu kontrolu nad vladom, kada je de fakto postao i predsjednik Njemačke. Nakon aneksije Austrije (1938), politika anektiranja susjednih teritorija, dovela je do Drugog svjetskog rata, koji je u Evropi otpočeo 1. septembra 1939. kada je Njemačka okupirala Poljsku. Njemačka i njeni saveznici su imali veliku i dobro kontrolisanu vojsku, koja je preuzela kontrolu nad gotovo cijelom teritorijom Evrope.
Poslije operacije Barbarosa (napada na Sovjetski Savez) 22. juna 1941. otvoren je drugi front na istoku, kao i napada na Sjedinjene Države, kada je prekršen dogovor o nenapadanju Njemačke na SAD, od strane Hitlera (11. decembra 1941. godine). Od 1941. do 1945. nacistička Njemačka, uz pomoć susjednih kolaboracionista, sistematski je ubila 6 miliona Jevreja i 5 miliona uglavnom Slavena i Roma u Holokaustu. Režim je isto tako ubijao homoseksualce i mentalno retardirane osobe i druge "nesposobne" ljude, ali i politički nepodobne građane (naročito komuniste i socijaliste, ali i religiozne vođe). 8. maja 1945. godine Njemačka je kapitulirala poslije okupacije Berlina od strane ruske Crvene Armije i Zapadnih sila. Prije ulaska ruskih trupa u Berlin, Hitler je izvršio samoubistvo.
Rat je rezultirao velikim gubitkom teritorije, etnički je očišćeno 15 miliona Nijemaca sa tih prostora, 45-ogodišnju okupaciju tokom koje je nekadašnja teritorija Rajha podjeljena u Austriju, Zapadnu Njemačku, Istočnu Njemačku i dijelove Poljske, Čehoslovačke i Francuske. 1948. i 1949. tokom Berlinske blokade, saveznička vojska dopremala je hranu i sirovine u Zapadni Berlin, koji je tokom Hladnog rata postao enklava okružena ruskom željeznom zavjesom.
Građani Zapadnog Berlina su s vremenom postali proamerički orjentisani. To je bio rezultat mnogih činjenica, uključujući i jak njemački antikomunizam, američki Maršalov plan za rekonstrukciju Evrope poslije rata, osnivanje Evropske zajednice, i generalno podržavanje prisustva zapadnih vojnih formacija u Zapadnom Berlinu. Novostvorena Zapadna Njemačka je postala najveća ekonomska sila u svijetu.
Sovjeti su kontrolisali Njemačku Demokratsku Republiku, koja je bila jedna u nizu socijalističkih satelita Sovjetskog Saveza i članica Varšavskog pakta, sa kontrolom slobodnog kretanja njenih stanovnika. Iznenadno, 13. augusta 1961. godine, Istočna Njemačka je postavila Berlinski zid između Istočnog i Zapadnog Berlina, i potpuno zatvorila granicu prema Zapadnoj Njemačkoj što je onemogućilo normalno cirkulisanje ljudi. Willy Brandt, zapadnoberlinski gradonačelnik i kasniji zapadnonjemački kancelar, pokušao je da smire tenzije, ali njegovo praktično priznavanje gubitka historijske Istočne Njemačke je dovelo do kontroverzi, neki Nijemci su smatrali da je izdajnik, dok su mnogi drugi (naročito mladi ljudi) mislili da je heroj.
Poslije pada komunizma u Evropi, Njemačka se ponovo ujedinila (1990), što je dovelo do ekonomskih problema koji se osjećaju i danas. Berlin je ponovo postao glavni grad. Porodice, koje su bile dugi niz godina rastavljene, ponovo su se spojile. Kao dio postkomunističkog procesa, otvorene su akte tajne policije.
Zajedno sa Francuskom, nova Njemačka igra glavnu ulogu u Evropskoj uniji. Njemačka je država koja se zalaže za zajedničku evropsku politiku, odbranu i sigurnost. Kancelar se redovito poziva na sastanke Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija.
[izmijeni] Vlada
Njemačka je ustavna savezna republika, čiji se politički sistem zasniva na Ustavu iz 1949. godine (Grundgesetz – osnovni zakon). U njoj vlada parlamentarni sistem u kojoj kancelar igra najvažniju ulogu, a koga bira parlament. Bundestag, donji dom njemačkog Parlamenta, u istorijskom Rajhstagu
Parlament (Bundestag), se bira svake pete godine kombinovanim sistemom neposrednog i proporcionalnog biranja. Šesnaest pokrajina predstavlja federalni nivo Bundesrata (Federalni Savjet), koji je izazvao mnogo polemika na račun odnosa sa Bundestagom zbog neusglašenosti prilikom donošenja odluka i jednog i drugog tijela, što politički sistem čini vrlo komplikovanim.
Funkcija šefa države je povjerena predsjedniku, kome je ograničena moć odlučivanja na ceremonijalne i reprezentativne dužnosti.
Sudsku vlast uključuje Savezni ustavni sud Njemačke (Bundesverfassungsgericht), Savezni vrhovni sud i nekoliko saveznih sudova, odgovornih za kontolisanje nižih sudova. Svi niži sudovi su napravljeni od strane saveznih država.
[izmijeni] Političke podjele
Po ustavu Njemačka je zemlja federativnog karaktera sastavljena od 16 saveznih pokrajina. Najveće su pokrajine Niedersachsen/Donja Saksonija i Bayern/Bavarska, a najmanje po površini gradovi, Bremen, Hamburg i Berlin. Federativni karakter zemlje sa različitim historijskim tradicijama osjeti se i danas, tako da su ne rijetko primjetne razlike u mentalitetu i ponašanju Nijemaca na jugu i sjeveru, odnosno zapadu i istoku.
[izmijeni] Geografija
Njemačka se proteže od visokih planina Alpa (najviša tačka Cugšpic 2.962 m) na jugu do obala Sjevernog i Baltičkog mora na sjeveru. Između njih, u centalnom dijelu nalaze se planine umjerenih visina, dok su na sjeveru preovlađujuća niska polja (najniža tačka je Neuendorfer/Wilstermarsch na -3.54 m). Kroz Njemačku teku neke od najvećih rijeka: Rajna, Dunav i Elba.
Vrijeme je ponekad nepredvidivo. U sred ljeta moguć je topao dan, a hladan i kišovit odmah sutradan. Ali ekstremne vremenske neprilike su gotovo isključene na području Njemačke osim poplava u dolinama rijeka kada su zimi temperature iznad nule.
[izmijeni] Privreda
Njemačka je jedna od vodećih industrijskih zemalja u svijetu, čija se jaka ekonomska moć osjeti i danas u trenucima najnovije svjetske ekonomske krize. Po svome društvenom proizvodu nalazi se na 4. mjestu u svijetu. Regionalne razlike osjete se i u ekonomiji, posebice izmedju istočnih i zapadnih saveznih pokrajina. Ne treba zaboraviti da je Istočna Njemačka blizu 50 godina bila dio socijalističkog sistema, što je podrazumijevalo kolektivno i plansko organiziranje državne imovine. Platežno sredstvo u Njemačkoj je kao i u većini zemalja Evropske Unije euro, koji je 2001. zamijenio njemačku marku.
[izmijeni] Stanovništvo
Najveći dio stanovnika čine Nijemci, kao i veće grupe građana stranog porijekla, pogotovo u urbanim centrima i na zapadu zemlje. Nijemci su mahom protestantske i katoličke vjeroispovijesti, a slijede ih zatim muslimani i njemački Židovi, kao i niz manjih vjerskih grupacija. U Njemačkoj živi najmanje 7 miliona stranih državljana, u koje spadaju izbjeglice, inostrani radnici (Gastarbeiter) i njihove porodice. Njemačka je glavni cilj političkih i ekonomskih bjegunaca iz mnogih zemalja u razvoju.
Na sjeveru živi danska manjina, dok u saveznoj državi Brandenburg živi malobrojna slovenska manjina po imenu Lužički Srbi. Frigijski jezik, koji se smatra najsrodnijim engleskom, govori kao maternji oko 12.000 ljudi u Njemačkoj. U seoskim područjima sjeverne Njemačke raširen je donjosaski jezik.
Doseljavanjem se stvorila i znatna turska manjina. Ostale značajne manjine su Rusi, Srbi, Hrvati, Bošnjaci, Talijani i Poljaci.
Njemačka je među prvim zemljama u svijetu po obrazovanju, tehnološkom razvitku i privrednoj proizvodnji. Od kraja 2. svjetskog rata, broj mladih koji upisuju fakultete porastao je više od tri puta, a zanatske i tehničke škole u Njemačkoj spadaju u sam svetski vrh. S prihodima od 25.000 eura po glavi stanovnika, Njemačka je društvo srednje klase. Širokogrudan sistem socijalnog osiguranja omogućuje besplatno zdravstvo, naknade za nezaposlenost i ostale socijalne prednosti. Nijemci su veliki turisti - svake godine milioni Nijemaca putuju u inostranstvo.
[izmijeni] Kultura
Njemačka je kao zemlja uveliko pridonijela svjetskoj kulturi. Tu su rođeni veliki skladatelji ozbiljne muzike, kao: Beethoven, Bach, Brahms i Wagner, klasični pjesnici poput Goethea i Schiller, likovni umjetnici poput Duerera, Ernsta i Beusa, a Njemačka je domovina i filozofa, među kojima su najznačajniji: Kant, Hegel, Marx i Nietzsche, te naučnici Einstein, Born i Plank.
Njemački jezik, koji se sastoji od nekoliko velikih dijalekata, u 19. stoljeću je bio jezik komunikacije u srednjoj, istočnoj i sjevernoj Evropa, a i danas se uči širom svijeta kao jedan od najvažnijih jezika.
[izmijeni] Relevantni članci
[izmijeni] Vanjski linkovi
- Dokada razlike unutar Njemačke?
- Germany - Njemačka linkovi
|
|
 |
|---|---|
|
Austrija | Belgija | Češka | Danska | Estonija | Finska | Francuska | Grčka | Irska | Italija | Kipar | Latvija | Litvanija | Luksemburg | Mađarska | Malta | Nizozemska | Njemačka | Poljska | Portugal | Slovačka | Slovenija | Španija | Švedska | Ujedinjeno Kraljevstvo |
|
| Države Evrope |
|---|
| Albanija | Andora | Austrija | Bjelorusija | Belgija | Bosna i Hercegovina | Bugarska | Crna Gora | Češka | Danska | Estonija | Finska | Francuska | Grčka | Hrvatska | Irska | Island | Italija | Kipar | Lihtenštajn | Latvija | Litvanija | Luksemburg | Mađarska | Republika Makedonija | Malta | Moldova | Monako | Nizozemska | Norveška | Njemačka | Poljska | Portugal | Rumunija | Rusija | San Marino | Slovačka | Slovenija | Srbija | Španija | Švicarska | Švedska | Turska | Ukrajina | Ujedinjeno Kraljevstvo | Vatikan |
| Zavisne teritorije: Džerzi | Farska ostrva | Gibraltar | Gvernzi | Jan Majen | Ostrvo Man | Svalbard |
| Nepriznate države: Abhazija | Južna Osetija | Nagorni Karabah | Pridnjestrovska Moldavska Republika | Turska Republika Sjeverni Kipar |
| Teritorije pod međunarodnom upravom: Kosovo |
