Lewiatan (książka)

Z Wikipedii

Lewiatan - wydane w 1651 r. dzieło Thomasa Hobbesa, stanowiące wyczerpującą prezentację jego filozofii oraz propozycję teorii poznania, prawa, polityki i teologii. Pełny tytuł brzmi:"Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego". W swej najistotniejszej części traktuje o tym, iż jedynym sposobem uniknięcia zła (które spotyka ludzi żyjących w stanie natury) i powstrzymania żądzy władzy (którą postrzega jako wpisaną trwale w ludzki charakter) jest zawarcie umowy przekazującej nieograniczoną, absolutną władzę w ręce suwerena, wiążąc ją z formą rządów, którą nazywa absolutyzmem.

Dzieło podzielone jest na cztery części, które traktują:

1. O człowieku
2. O Państwie
3. O religii chrześcijańskiej
4. O królestwie ciemności

Pierwsze rozdziały prezentują teorię poznania i rozwój świadomości, traktują o cnocie, moralności i prawach przyrody. Następnie Hobbes przeciwstawia ludzkim namiętnościom prawa natury, kierując swój wywód w stronę zagadnień prawniczych w działaniach suwerena (pisze m.in. o jego powinnościach i obowiązkach, organizacjach politycznych, kodeksach cywilnych i karnych, urzędach publicznych). Ostatnie części są analizą chrześcijaństwa w kontekście państwa chrześcijańskiego i rozważaniami na temat takich słów, jak życie wieczne, zbawienie, piekło, odkupienie, zaświaty, kończąc swój traktat opisem Królestwa ciemności, w którym demaskuje pustą filozofię i zmyślone tradycje.

Hobbes w dziele nadał pierwsze klasyczne sformułowanie umowie społecznej. Uważał że źródłem państwa jest umowa społecnza, czyli jest zrodzone z rozsądku. Celem władzy suwerennej jest ustanowienie pokoju. Hobbes wyznawał ilościową koncepcje władzy, którą rozumiał jako zdolność do przeprowadzenia własnej decyzji.

Suweren nie jest związany umową społeczną z ludźmi, a obywatel nie może wystąpić przeciwko suwerenowi, który jest bezwzględny i ma zarazem najlepsze cechy ludzkie, ustala normy sprawiedliwości i kryteria dobra i zła. Władza więc nie zależy od poddanych, instytucji czy kościoła.

Liczy się efektywność władzy: nieważne skąd pochodzi, ma prowadzić do bezpieczeństwa. Naruszenie umowy społecznej prowadzi do stanu natury, który jest niekorzystny dla człowieka, bo wprowadza zagrożenie śmiercią i nie pozwala spełnić potrzeb człowieka. Polega on na "wojnie wszystkich przeciwko wszystkim", gdzie "homo homini lupus". Hobbes przedstawia koncepcję, głoszącą że wszyscy ludzie są równi, a człowiek jest mechaniczną, egoistyczną istotą bez duszy. Zainicjował indywidualistyczno-naturalistyczna antropologię, według której człowiekiem rządzą te same prawa co naturą (potrzeb i wolności).

Uważał, że wolność nie koliduje ze strachem, a każda trwała grupa społeczna musi mieć początek w strachu wszystkich nawzajem. Swój system uzasadniał dedukcyjnie. Wyznawał tj. Arystoteles organicyzm ale w ujęciu mechanistycznym. Podstawowa zasada systemu zawarta w "Lewiatanie" to maksymalizacja interesu jednostki, przestrzeganie umowy społecznej, dążenie do pokoju i obrona siebie.

Becker i Barnes krytykują Hobbesa za to że pomieszał państwo z rządem i władzę suwerenną błędnie przypisał temu ostatniemu.

Hobbesa uważa się też za ojca psychologii społecznej, ponieważ jego analiza była psychologiczna, a nie historyczna. Na jego koncepcje wpłynęła trudna sytuacja w Anglii, w jakiej przyszło mu żyć (wojna domowa). "Lewiatan" jest również odniesieniem do mitologii żydowskiej.

To jest tylko zalążek artykułu związanego z literaturą. Jeśli możesz, rozbuduj go.