Lamarkizm
Z Wikipedii
Lamarkizm - historyczna teoria ewolucji zaproponowana przez francuskiego biologa Jeana Baptiste de Lamarcka.
Spis treści |
[edytuj] Pierwsza teoria ewolucji
Lamarkizm był pierwszą teorią, która otwarcie proponowała mechanizm przemiany jednych form biologicznych w drugie, i łączyła je ze zjawiskiem adaptacji. Lamarck głosił, że organizmy powstały drogą naturalną przez samorództwo z materii nieożywionej. Z tych najprostszych istot, w ciągu "nieskończenie długiego" czasu, rozwinęły się drogą powolnych przemian dziś żyjące gatunki zwierząt i roślin, w związku z tym ciągłość życia na Ziemi nie została przerwana. Odpowiednio do panujących wówczas poglądów, Lamarck uważał państwo zwierzęce za jeden jedyny szereg ciągnący się od najniższego prazwierzęcia aż do człowieka.
Teoria Lamarcka proponowała esencjalistyczną idee, że każdy narząd pod wpływem używania wzmacnia się i rozwija, a nie używany uwstecznia się i zanika. Cechy, które wytworzyły się lub zanikły pod wpływem warunków zewnętrznych, czy też używania lub nieużywania narządów, przekazywane są dziedzicznie potomstwu, o ile są wspólne dla obu płci. Jest to więc teoria dziedziczenia cech nabytych. Wg Lamarcka żyrafy mają tak długie szyje dlatego, że zmuszone były (przez szczególne warunki zewnętrzne) wyciągać je w celu zrywania liści z wysokich drzew. Z kolei oczy zwierząt żyjących w ciemności zanikły wskutek ich nieużywania. Mniej ważnym czynnikiem miał być według niego bezpośredni wpływ świata zewnętrznego. Wg Lamarcka zmiany w otoczeniu ("le monde ambiant" Geoffroya St. Hilaire'a) działają w sposób pośredni, zmieniając warunki używania narządów.
[edytuj] Krytyka lamarkizmu
Dziedziczenie cech nabytych było nieudokumentowane i w gruncie rzeczy naiwne, nawet w czasach Lamarcka. Genialne dzieło Lamarcka przeszło prawie bez wpływu na jemu współczesnych. W roku 1830 doszło natomiast do gwałtownego starcia w Akademii Paryskiej pomiędzy Cuvierem a Geoffroy St. Hilairem. Starcie to skończyło się porażką dla teorii dziedziczenia, a klęska była tak zupełna, że teoria ta zniknęła na długi czas prawie całkowicie z pola dyskusji przyrodniczych. Niemal powszechnie zapanowała moda na wiarę w stałość i niezmienność gatunków. Wiele względów złożyło się na to niepowodzenie. Po pierwsze, teoria St. Hilaire'a i Lamarcka była raczej teoretyczną hipotezą, nie opierała się na żadnych badaniach empirycznych. Po drugie, wkradł się w nią błąd zasadniczy, tj. pogląd, że cały świat zwierzęcy tworzy jednolity ciąg następujących po sobie coraz wyżej uorganizowanych istot. Błędom tym przeciwstawił Cuvier zarówno swą powagę jak i obszerną wiedzę. Wiedza ta pozwoliła mu przeprowadzić zręczny dowód, że państwo zwierzęce składa się z wielu grup spokrewnionych zwierząt, tzw. typów.
Spuścizną idei Lamarcka było zaszczepienie idei transmutacji w umysłach przyrodników, sama teoria pozostała rodzajem enfant terrible nauki. Poglądy zbliżone do idei Lamarcka były też wyrażane przez dziada Karola Darwina, Erasmusa. Należy zwrócić uwagę, że idea dziedziczności cech nabytych była rozpowszechniona wśród przyrodników XIX wieku. Powoływał się na nią również sam Darwin.
[edytuj] Współczesne poglądy
Dziedziczenie korzystnych cech nabytych byłoby niewątpliwie przystosowawcze, wyobraźmy sobie na przykład korzyści płynące z dziedzicznej pamięci immunologicznej. Najbliższe dziedziczeniu cech nabytych są niektóre zjawiska epigenetyczne, takie jak odziedziczalne efekty intereferencji RNA. Niemniej jednak, jak dotąd mechanizm odpowiadający bona fide dziedziczeniu cech nabytych w rozumieniu wczesnych biologów nie został odkryty. Pewne eksperymenty z odpowiedzią na stres środowiskowy u bakterii dają wyniki łudząco podobne do przewidywań lamarckizmu, wynikają one jednak z włączenia genów mutatorowych, zwiększając radykalnie zróżnicowanie, a tym samym przyspieszając mechanizm doboru.
Formą dziedziczenia cech nabytych, a tym samym, podatną na ewolucję zbliżoną do idei Lamarcka jest dziedziczenie kulturowe.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
| Ewolucja biologiczna |
|---|
| Mechanizmy ewolucji: dobór: naturalny | sztuczny | płciowy | krewniaczy | grupowy | mechanizmy neutralne: dryf genetyczny | efekt założyciela |
| Specjacja: sympatryczna | allopatryczna | parapatryczna |
| Zagadnienia: ostatni wspólny przodek | brakujące ogniwo | konwergencja | evo-devo |
| Materiał dowodowy: zięby Darwina | ćma (krępak nabrzozak) | nasionnica jabłoniowa | wójcik |
| Naukowcy: C. Darwin | A.R. Wallace | E. O. Wilson | E. Mayr | G. Mendel | R. Fisher | T. H. Morgan | W. D. Hamilton | T. Dobzhansky |
| Historia: katastrofizm | lamarkizm | ortogeneza Ataki ideologiczne: kreacjonizm | "teoria" inteligentnego projektu | nieredukowalna złożoność |
| Inne dziedziny: algorytm genetyczny | darwinizm społeczny | memetyka | socjobiologia | psychologia ewolucyjna | sztuczne życie |
