Era mezozoiczna
Z Wikipedii
Era mezozoiczna to era która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładą wielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe. Era mezozoiczna trwała dwa razy krócej niż paleozoiczna, bo tylko 170 milionów lat. Dzieli się ją na trzy okresy: trias, jurę i kredę.
Spis treści |
[edytuj] Najważniejsze wydarzenia
| Era | Okres (mln lat temu) | Geologia | Biologia |
|---|---|---|---|
| Mezozoik | kreda (130-65) |
Pierwsze ruchy orogenezy alpejskiej. Pojawiają się oceany: Atlantycki, Indyjski, Spokojny, Dekan odrywa się od Afryki, pod koniec: zderzenie z planetoidą. | Kulminacja ery dinozaurów, gadów latających i morskich oraz amonitów; rozwój ssaków i ptaków; koniec: wielkie wymieranie. |
| jura (204-130) |
Całkowita dezintegracja Gondwany i Laurazji | Dominacja gadów i owadów na lądach; Archaeopteryx; bogactwo miłorzębów | |
| trias (245-204) |
Koniec orogenezy hercyńskiej, początek rozpadu Pangei. | Szczyt rozwoju roślin iglastych; początek ekspansji gadów naczelnych, pierwsze ssaki. |
Następna era: Era kenozoiczna. Poprzednia era: Era paleozoiczna.
[edytuj] Geologia
W mezozoiku nastąpił rozpad superkontynentu obejmującego całą kulę ziemską - powstało zróżnicowanie na obszary posiadające skorupę kontynentalną oraz obszary posiadające jedynie skorupę oceaniczną.
Wg teorii tektoniki płyt następują intensywne ruchy płyt tektonicznych, które powodują rozdzielenie się powstałej w permie Pangei.
Na pograniczu triasu i jury rozpoczyna się formowanie oceanów: Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego. Najstarszy jest południowo-zachodni fragment Oceanu Spokojnego, na wschód od archipelagu Wysp Sundajskich. Na miejscu Atlantyku najpierw powstaje wąski basen morski oddzielający Amerykę od Europy i Afryki. Na miejscu obecnego Oceanu Indyjskiego początkowo nastąpiło odsunięcie Madagaskaru od Afryki, później nastąpiło pęknięcie na wschód od Madagaskaru i rozejście się Afryki, Azji, Australii i Antarktydy - powstanie Oceanu Indyjskiego. Powstaje też wąska forma geosynklinalna - strefa Tetydy, na miejscu której wyrosną później Alpidy. W triasie i jurze dochodzi do pierwszych, na razie słabych ruchów orogenezy alpejskiej (pionowe ruchy blokowe). W kredzie nasila się aktywność tektoniczna - dochodzi do wypiętrzenia Tatr. W Sudetach i na Opolszczyźnie w płytkich morzach, rozdzielonych wyspą osadzają się grube seria piaszczyste i margliste.
[edytuj] Flora
Trias jest okresem panowania roślin nagonasiennych iglastych. Rośliny kwiatowe (początkowo tylko magnoliowate) pojawiają się pod koniec ery mezozoicznej.
[edytuj] Fauna
Mezozoik to epoka dinozaurów, choć w triasie pojawiają się pierwsze prymitywne ssaki. Cała era charakteryzuje się wzrostem różnorodności gatunkowej gadów lądowych i morskich, której szczyt obserwujemy w jurze i kredzie. Poza znanymi już z wcześniejszego okresu gadami morskimi i lądowymi pojawiają się aktywnie latające gady, a także pierwsze prymitywne ptaki. Ewolucja bezkręgowców jest powolna, poza głowonogami (amonity i belemnity), które w związku z tym służą jako znakomite, pierwszorzędne skamieniałości przewodnie. Podobnie jak u schyłku paleozoiku, również i pod koniec mezozoiku dochodzi do masowego wymierania roślin i zwierząt - prawdopodobnie wywołanego upadkiem gigantycznego meteorytu w regionie półwyspu Jukatan. Największe straty ponoszą amonity, belemnity, mięczaki, otwornice i dinozaury.
[edytuj] Mezozoik w Polsce
Na obszarze Polski w dolomitach triasowych występują bogate złoża rud cynku i ołowiu, a w skałach jurajskich - niewielkie ilości rud żelaza. Złoża wapieni i margli. Wysady solne.
W morzu kredowym osadziły się piaskowce tworzące obecnie Góry Stołowe oraz margle pokrywające znaczne obszary Górnego Śląska - tzw. kreda opolska.
Kredowe nasilenie aktywności tektonicznej powoduje znaczne wypiętrzenie Tatr. Śladem geologicznych przeobrażeń w Polsce są surowce skalne: wapienie, margle, kreda i dolomity wydobywane na Górnym Śląsku, Wyżynie Lubelskiej i w rejonie świętokrzyskim, a także skały fliszowe Karpat.
Zobacz też: tabela stratygraficzna.
