Aleksander Płocki
Z Wikipedii
Aleksander Płocki (ur. 1400r., zm. 2 czerwca 1444r., Wiedeń), biskup trydencki od 1425r., patriarcha akwilejski od 1439r. (tylko tytularnie), kardynał Kościoła św. Wawrzyńca w Damaszku (tytularnie) od 1440r., biskup Chur od 1442r. (tytularnie), proboszcz Kościoła św. Stefana w Wiedniu od 1442r.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie
Aleksander był piątym (najmłodszym) pod względem starszeństwa synem księcia płockiego - Siemowita IV i Aleksandry Litewskiej, siostry króla Polski - Władysława Jagiełły.
[edytuj] Początek kariery kościelnej. Opieka Władysława Jagiełły
Jako najmłodszy syn, Aleksander już od wczesnego dzieciństwa był przeznaczony do kariery duchownej. W tym też celu został wysłany na dwór królewskiego wuja do Krakowa, gdzie pod jego okiem miał się zacząć kształcić. Start dzięki protekcji miał Aleksander zresztą niezły, gdyż już w 1414r. został prepozytem katedry w Gnieźnie.
W latach 1415-1422 Aleksander podjął studia na Uniwersytecie Krakowskim, gdzie jednak nauka nie szła mu zbyt dobrze. W każdym razie nie udało mu się skończyć żadnego kierunku. Niemniej jednak, na zakończenie nauki w 1422r., Aleksandra (jako bliskiego krewnego Jagiełły), wybrano na rektora honorowego, co było sprzeczne z prawem uniwersytetu.
W 1422r. Władysław Jagiełło podjął nieskuteczną próbę osadzenia krewniaka na biskupstwie poznańskim. Nie zrażając się niepowodzeniem w roku następnym, wystarał się u papieża Marcina V o inną diecezję – było to położone na granicy Włoch i Niemiec biskupstwo ze stolicą w Trydencie. Dopiero wówczas Aleksander zdecydował się przyjąć święcenia kapłańskie i udał się w daleką podróż.
[edytuj] Biskup trydencki
Do stolicy diecezji mazowiecki Piast przybył 25 czerwca 1424r., zaś uroczystość wyświęcenia na biskupa odbyła się z nieznanych przyczyn dopiero ponad rok później – 27 września 1425r. Jako biskup Trydentu, Aleksander stał się przy okazji władcą państwa biskupiego położonego na strategicznej trasie u podnóża Alp.
Państwo biskupie Aleksandra stanowiło łakomy kąsek dla potężnych sąsiadów – rządzonego przez Habsburgów księstwa tyrolskiego, którego Trydent był formalnie wasalem oraz Wenecji. Zresztą wybór księcia z dalekiego kraju był dla miejscowych sporym zaskoczeniem i długo nie mogli się do nowego biskupa, otaczającego się przybyszami z Polski, przyzwyczaić. Do wyboru Aleksandra na biskupa pewnie by nie doszło, gdyby nie wcześniejszy ślub siostry księcia, Cymbarki, z Ernestem Habsburgiem.
[edytuj] Polityka niezależności i współpraca z Zygmuntem Luksemburczykiem
Aleksander chcąc zachować względną niezależność polityczną zdecydował się zbliżyć do króla Niemiec i Węgier - Zygmunta Luksemburczyka, którego zaczął politycznie wspierać. W tym też celu udał się na dwór Luksemburczyka do Budy, skąd zaczął coraz częściej rządzić diecezją.
W 1431r. Aleksander wziął udział w wyprawie Zygmunta po koronę cesarską do Włoch. Z nieznanych przyczyn Piastowicz zrezygnował jednak ostatecznie z uczestnictwa w koronacji Zygmunta w Rzymie, ograniczając się do obecności w Miediolanie, gdzie władca z dynastii Luksemburgów koronował się na króla Włoch.
W latach następnych biskup trydencki zaangażował się politycznie w walkę pomiędzy zwolennikami prymatu papieża nad zwolennikami prymatu soboru, zdecydowanie opowiadając się za tymi ostatnimi.
Dzięki pomocy cesarza Zygmunta w 1435r. Aleksandrowi udało się ostatecznie rozwiązać konflikt z władcą tyrolskim Fryderykiem IV. Stanęło na tym, że książę jako biskup trydencki zgodził się na zwierzchnictwo Tyrolu w zamian, za co dostał gwarancję integralności terytorialnej.
Aktywna polityka zagraniczna Aleksandra i zbytnie oddawanie urzędów biskupstwa przybyszom z Polski o mało w tym samym roku nie skończyło się utratą diecezji w związku z buntem miejscowego kleru. Z najwyższym trudem i tylko dzięki pomocy Zygmunta Luksemburczyka udało mu się utrzymać w końcu na stanowisku.
Chcąc być bardziej niezależny, Aleksander w 1438r. zawarł sojusz z Filipem Marią Viscontim, księciem mediolańskim. Niestety przymierze to nie przyniosło Aleksandrowi żadnej konkretnej korzyści, a tylko wplątało Trydent w wojnę w latach 1440-1441 z Wenecją.
[edytuj] Spór soboru z papieżem i opowiedzenie się Aleksandra po stronie soboru
Zdecydowane opowiedzenie się Aleksandra po stronie soboru (w obradach w Bazylei osobiście uczestniczył w 1433, 1434 i 1442r.) przyniosło mu w grudniu 1439r. tytuł patriarchy akwilejskiego z jednoczesnym zachowaniem godności biskupa trydenckiego. Niestety papież soborowy - Feliks V nie miał wystarczającego poparcia, by tę decyzję wprowadzić w życie, zaś jego przeciwnik - Eugeniusz IV, mianował na to stanowisko innego kandydata, który zdobył realną władzę (był nim Ludwik Scrampi Mezzarota). Wkrótce potem sobór i papież Feliks V obsypali Aleksandra innymi zaszczytami (chodziło im o to, że spokrewniony z Jagiellonami i Habsburgami Piast mógł wywrzeć na niezdecydowanych władcach poparcie dla nich) w postaci kapelusza kardynalskiego z tytułem Św. Wawrzyńca w Damaszku (12 października 1440), biskupstwa położonego w Szwajcarii - Chur (marzec 1442) i w końcu probostwo Kościoła św. Stefana w Wiedniu (dziś katedra). Niestety z powodu równoczesnego obsadzenia tych stanowisk przez kandydatów Eugeniusza IV tylko probostwo św. Stefana udało się Aleksandrowi realnie przejąć.
Oprócz nadania bogatych prebend, Aleksander otrzymał od soboru również ważne misje dyplomatyczne, jednak wojna z Wenecją uniemożliwiła mu uczestnictwo na Sejmie Rzeszy odbytym w Norymberdze i Moguncji, czy podjęcie się próby rozjemstwa pomiędzy Austrią a Polską o tron czeski.
[edytuj] Sprawa wyprawy antytureckiej i śmierć Aleksandra
W 1442r. Aleksander przybył do Wiednia, gdzie starł się z wysłannikiem Eugeniusza IV, kardynałem Giulanem Cesarinim, który usiłował zachęcić tamtejszego władcę - Fryderyka III - do opowiedzenia się po stronie jego mocodawcy oraz poparcia idei krucjaty antytureckiej. Aleksander mianowany został w tym czasie przez Feliksa V legatem na Austrię, Węgry i Polskę i z powodzeniem udało mu się jednak przekonać Habsburga o nierealności tych pomysłów. Dyskusja była na tyle ostra, że mazowiecki Piast rzucił się z pięściami na przeciwnika.
W dalszych planach Aleksandra był wyjazd na Węgry, gdzie chciał namówić króla Władysława III do odwołania niedorzecznego planu inwazji na Turcję. Na nieszczęście podczas przygotowań do wyjazdu rozchorował się i 2 czerwca 1444r. niespodziewanie zmarł. Księcia - biskupa Aleksandra pochowano w Kościele św. Stefana w Wiedniu, gdzie do dnia dzisiejszego zachował się pięknej roboty jego nagrobek.
