43M Zrinyi II
Z Wikipedii
| 43M Zrinyi II | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | Węgry |
| Producent | Manfred Weiss w Cspel |
| Trakcja | gąsienicowa |
| Typ | samobieżna haubica szturmowa |
| Załoga | 4 |
| Historia | |
| Prototyp | 1942 |
| Lata produkcji | 1943 – 1944 |
| Wycofanie ze służby | 1945 |
| Wyprodukowano | 66 |
| Dane techniczne | |
| Silnik | silnik gaźnikowy Manfred Weiss V – 8 H, chłodzony wodą |
| Moc | 260 KM |
| Transmisja | mechaniczna |
| Nacisk jedn. | 0,72 kg/cm² |
| Wymiary | |
| Długość maksymalna | 5900 mm |
| Długość kadłuba | 5450 mm |
| Szerokość | 2900 mm |
| Wysokość | 1900 mm |
| Prześwit | 380 mm |
| Masa | |
| Masa bojowa | 21600 kg |
| Opancerzenie | |
| Grubość pancerza | 13 – 75 mm |
| Osiągi | |
| Prędkości maksymalne | |
| Na drodze | 43 km/h |
| Zdolność pokonywania przeszkód | |
| Brody bez przygotowania | 0,90 m |
| Rowy | 2,20 m |
| Ściany pionowe | 0,80 m |
| Stoki o nachyleniu do | 45 % |
| Zasięg | 220 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| Artyleryjskie | haubica L 20,5 MAVAG 40/43 M kal. 105 mm, zapas amunicji 52 szt. |
| Strzeleckie | 1 karabin maszynowy Danuvia 34/40 MG kal. 8 mm |
| Użytkownicy | |
| Węgry, ZSRR, Czechosłowacja | |
Samobieżne działo 43M Zrinyi II (węg. 43M Zrinyi II rohamtarack lub 43M Zrinyi 105 rohamtarack) – węgierska samobieżna haubica szturmowa z okresu II wojny światowej
Spis treści |
[edytuj] Historia
Po doświadczeniach z pierwszego okresu walk w wojnie z ZSRR dowództwo armii węgierskiej zauważyło potrzebę budowy dział samobieżnych jako skutecznych środków walki z czołgami przeciwnika.
Budowa dział samobieżnych stała się priortetowa i planowano budowę dwóch wersji dział pancernych, które nazwano Zrinyi na cześć węgierskiego bohatera narodowego Miklósza Zrínyi. Miały to być działa: Zrinyi I uzbrojone w dlugolufowe działo przeciwpancerne kal. 75 mm i Zrinyi II uzbrojone w haubicę kal. 105 mm. Działa te miały tworzyć 8 batalionów, każdy składający się z 30 pojazdów, jako jednostki samodzielne do wsparcia piechoty w ramach armii i korpusów.
Do budowy działa użyto podwozia czołgu Turan. Podwozie zostało poszerzone o 0,45 cm, aby można było umieścić uzbrojenie. Opracowaniem prototypów zajęły się dwie fabryki: Manfred Weiss w Cspel – 43M Zrinyi II i MAVAG w Dios-Györ – 43M Zrinyi I.
W grudniu 1942 roku w zakładach Manfred Weiss skończono prace nad prototypem 43M Zrinyi II z haubicą 40/43M L/20.5 kal. 105 mm produkowaną w zakładach MAVAG. Haubica 40/43M L/20.5 była zmodyfikowaną wersją haubicy polowej 40M kal. 105 mm, która sprawdziła się w walkach z czołgami. Prototyp działa 43M Zrinyi II przeszedł w dniach 12 grudnia 1942 – 20 stycznia 1943 próby w ośrodku szkoleniowym artylerii w Hajmasker.
Po zakończeniu prób działo został skierowane do produkcji jako 43M Zrinyi II rohamtarack (haubica szturmowa), a później nazwę zmieniono na 43M Zrinyi 105 rohamtarack.
[edytuj] Produkcja
Po udanych próbach z działem 43M Zrinyi II zawarto kontrakt z zakładami Manfred Weiss na produkcję 40 tego typu dział, następnie kontrakt rozszerzono do 104 dział. Miały być one produkowane w zakładach Manfred Weiss i Ganz (54 w 1943 r. i 50 w 1944 r.).
Pierwsze seryjne działa 43M Zrinyi II zostały zbudowane w sierpniu 1943 roku. Do momentu wstrzymania produkcji w lipcu 1944 roku w zakładach Manfred Weiss wyprodukowano 60 dział tego typu. Prawdopodobnie w sierpniu i we wrześniu 1944 r. powstało również 6 dział 43M Zrinyi II w zakładach w Ganz. Część dział została wyposażona w radiostacje R / 5a. W drugiej części 1944 roku na pojazdach montowano dodatkowe opancerzenie w postaci pancernych płyt na burtach pojazdów.
[edytuj] Wersja przeciwpancerna
Równocześnie z pracami nad działem 43M Zrinyi II w zakładach MAVAG w Dios-Györ opracowywano wersję przeciwpancerną tego działa uzbrojoną w działo 43M (L/43) kal. 75 mm, które zastosowano w czołgu Turan III. Prace nad tą wersją rozpoczęto prawdopodobnie w maju 1943 roku. Rozpoczęcie produkcji działa, oznaczonego jako 44M Zrinyi I rohamagyu lub Zrinyi 75, planowano na czerwiec 1944 roku, jednak nigdy jej nie podjęto. A zbudowany prototyp był użyty wyłącznie do prób. W październiku 1944 roku prototyp był testowany w Hajmasker z sześciolufową wyrzutnią rakietową kal. 152 mm.
[edytuj] Zastosowanie bojowe
Pierwsze oddziały artylerii samobieżnej armii węgierskiej zaczęto tworzyć już w lipcu 1943 roku w Hajmasker, lecz nie posiadały one jeszcze dział pancernych, a do treningu używano czołgów 41M Turan II i Toldi IIa.
Pierwsze działa 43M Zrinyi II dotarły we wrześniu 1943 r. (10 szt.) do 1 Batalionu Dział Szturmowych. Batalion liczył 3 baterie po 10 haubic. Działa 43M Zrinyi były również na wyposażeniu 10 Batalionu Dział Szturmowych.
1 Batalion Dział Szturmowych został skierowany do walk w kwietniu 1944 roku na Ukrainie. Batalion nie był użyty w całości. W walkach brały udział poszczególne baterie. Chrzest bojowy przeszły 21 kwietnia 1944 r. w okolicy miasta Bohorodczany we wschodniej Ukrainie. Wycofanie oddziału z Ukrainy rozpoczęto 28 lipca 1944 r. i batalion skierowano w rejon Przełęczy Tatarskiej w Karpatach, gdzie toczył ciężkie walki. Następnie batalion brał udział w walkach nad Balatonem i w Budapeszcie.
Natomiast 10 Batalion Dział Szturmowych brał udział w walkach na terenie Słowacji. Po wojnie do maja 1950 r. w ewidencji wojskowej wojsk czechosłowackich znajdowało się jedno działo 43M Zrinyi II, był to prawdopodobnie pojazd utracony w czasie walk przez węgierski 10 Batalion Dział Szturmowych na terenie Słowacji.
Działa 43M Zrinyi II użytkowane były również przez armię radziecką, we wrześniu 1944 r. utworzono przy 18 Armii samodzielny batalion czołgów zdobycznych. Batalion ten miał na uzbrojeniu m.in. węgierskie czołgi Toldi i Turan oraz działa przeciwlotnicze Nimrod i działa 43M Zrinyi II.
Pozostałe bataliony artylerii samobieżnej (6?) armii węgierskiej uzbrojone były w działa produkcji niemieckiej: StuG III i Hetzer.
Jeden egzemplarz haubicy Zrinyi II zajduje się w muzeum broni panernej w Kubince.
[edytuj] Linki zewnętrzne
| Węgierskie pojazdy wojskowe z okresu II wojny światowej | |
| Czołgi lekkie | Czołgi średnie |
|---|---|
| 38M Toldi I Toldi II Toldi III | 40M Turan I |
| Czołgi ciężkie | |
| 41M Turan II | 43M Turan III | |
| Działa samobieżne | Samochody pancerne |
| 40M Nimrod | 43M Zrinyi II | 39M Csaba |
| Prototypy | |
| 43M Lehel | TAS (czołg) | TAS (niszczyciel czołgów) | Toldi (niszczyciel czołgów) | 44M Zrinyi I | |
