Romferja Discovery

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Romferja Discovery kviler på ein mobil platfform medan den vert transportert til utskytingsrampe 39B ved Kennedy Space Center.

Romferja Discovery på veg til den internasjonale romstasjonen den 10. oktober 2006. Ombord var den halvt norske svensken Christer Fuglesang.

Romferja Discovery er ein amerikansk romferje som tilhøyrer den amerikanske romfartsorganisasjonen NASA. Ferja er oppkalla etter HMS «Discovery», eit skip som oppdagaren James Cook nytta på si tredje reise. Romferja Discovery var den tredje romferja som vart bygd av NASA, og er den eldste av dei tre gjenverande romferjer. Det var romferja Discovery som frakta teleskopet Hubble ut i bane rundt jorda. Romferja vart dessutan nytta som "return to flight mission" både då romferja Challenger eksploderte i 1986 like etter oppskyting, samt då Columbia gjekk i oppløysing i 2003 etter å ha passert jord-atmostfæra.

[endre] Historie

[endre] Jomfrutur

Den første turen til Discovery var den 30. august 1984. Oppdraget var å plassere ut 3 kommunikasjonssatelittar i bane rundt jorda. Denne romferda med Discovery var planlagd alt gjennomføyrd i juni det året, men diverse tekniske problem gjorde at utskytinga vart stansa heile tre gonger. Ved det fjerde forsøket braut eit privatfly flyforforbudsona og risikerte dermed utskytinga på ny, men etter ei utsettjing på nesten 7 minutt kom ferja seg avgarde klokka 08.41.50 om morgonen, lokal tid. Discovery si første ferd varte i 6 dagar og 50 minutt og romferja landa ved Edwards Air Force Base den 5. september 1984.

[endre] Andre viktige ferder:

• På Discovery si femte ferd den 17. juni 1985 var ein av dei sju astronautane ombord Sultan Salman Al-Saud, borneborn til kong Ibn Saud av Saudi Arabia. Som den første arabar i verdsrommet var Al-Saud "Payload Specialist" for ein kommunikasjonsatelitt frå ARABSAT.

• Den 29. september 1988 starta den første romferda etter den tragiske Challenger-ulykka 2 år tidlegare, der heile mannskapet vart drept i ein eksplosjon like etter oppskyting. Dette var Discovery si første "Return to Flight" ferd.

• På si tiande ferd den 24. april 1990 hadde Discovery med seg romteleskopet Hubble. Ved eit mistak var speila i teleskopet feilslipt, noko som ikkje vart oppdaga før dei første bileta vart henta ned frå teleskopet nokre veker etter at teleskopet var satt i bane. Derved kunne Hubble sjå like godt som eit teleskop plassert på jorda, berre til ein mykje dyrare pris. Det vart likevell tatt bilete med teleskopet til det første vedlikehaldet vart gjennomføyrd av romferja Endeavour i 1993. Dette er forøvrig einaste av totalt 4 vedlikehald av teleskopet som ikkje vart gjort med Discovery og eit femte er under planlegging.

• Den 3. februar 1995 var starten på Discovery si attande ferd. Dette var første gong ein russisk kosmonaut var ombord i ei amerikansk romferje.

• Nøyaktig eit år etter byrja Discovery si tjuande ferd. Dette var første gongen ei kvinne var pilot av ei romferje. Discovery hadde som mål for ferda å fly nær Mir for å prøve ut teknikkar for å kople ei romferje saman med den russiske romstasjonen. Amerikanske romferger gjennomføyrde seinare 9 samankoplingar med Mir.

• Den 11. oktober 2000 markerte oppskytinga av ferd nummer 100 i det amerikanske romferjeprogrammet. Oppdraget som bestod i å byggje ut den internasjonale romstasjonen var Discovery si første ferd til romstasjonen.

• 26. juli 2005 vart på ny ei "return to flight" ferd for Discovery, etter at romferja Columbia gjekk i oppløysing to og eit halvt år tidlegare. Som eit resultat av denne ulykka innføyrde NASA nye sikkerheitsføreskrifter, der ein spesiell manøver skulle snu romferja rundt og la varmeskjoldet på undersida verte fotografert frå den internasjonale romstasjonen før samankopling. Bileta av undersida av romferja viste to områder, der noko materiale stakk ut. Sjølv om skaden ikkje vart rekna som alvorleg vart det bestemt atastronaut Robinson skulle trekke ut dette materialet ved ein av i alt tre romvandringar som vart utførd på denne ferda. Nasa bekymra seg for skum som hadde falle frå den utvendige tanken ved oppskytinga. Ein gav løsna skum skylda for det som hende med Columbia. Resten av flåten vart satt på bakken medan ein jobba med å finne ein løysing. Det tok eit heilt år før Discovery kunne skytas opp på ny den 4. juli 2006 og fortsette "Return to flight".

• 10. desember 2006 byrja Discovery si 33dje tur til verdsrommet. Ombord er den halvt norske svensken Christer Fuglesang. Det er meininga at Discovery landar på jorda den 21. oktober 2006.

[endre] Framtid

Då romferja Columbia vart den andre romferja som gjekk tapt for NASA, vart det bestemd at alle dei tre gjenverande romferjene skal skrotast innan 2010 og skal erstattast med romfartøyet Orion. Før det, er det er planlagt å nytte Discovery på fire oppdrag, med mindre det vert naudsynt med eit femte. I oktober 2007 skal Discovery etter planen nyttast til å sende opp den europeiske forskingsmodulen Columbus til den internasjonale romstasjonen. I 2008 vert det siste vedlikehaldet av romteleskopet Hubble, Dette er forøvrig den einaste planlagde turen som ikkje skal til romstasjonen. Dei gjenverande reisene er ellers fokusert rundt konstruksjonen av den internasjonale romstasjonen