Vlaams

Het begrip Vlaams heeft een dubbele betekenis: een taalkundige, de taal van de Vlamingen (zelfstandig naamwoord), evenals een maatschappelijk/politieke, namelijk alles wat verwijst naar Vlaanderen of naar één of meer individuele Vlaamse personen of organisaties (adjectief).

Het wordt veel gebruikt, maar zorgt door de verschillende begripsdefinities geregeld voor onduidelijkheid. Voor de niet-Belgische lezer moet worden opgemerkt dat Vlaams (Flämisch, flamand of Flemish) geen officiële benaming is voor een openbare taal in Vlaanderen, noch in België. Het Nederlands, het Frans en het Duits zijn namelijk de drie officiële talen van België. Aangezien het begrip Vlaams een verzamelnaam is voor sterk uiteenlopende dialecten gesproken in Vlaanderen (en in Frans-Vlaanderen), is het vanuit linguïstisch standpunt weinig zinvol om het als één entiteit te behandelen. Hét Vlaams bestaat immers niet, hoewel de term in het algemeen taalgebruik sterk is ingeburgerd. Eigenlijk kan men stellen dat het Vlaams zich verhoudt tot het Nederlands, zoals het Amerikaans Engels of het Canadees Engels zich verhouden tot het Engels.

Inhoud

1 Vier taalkundige betekenissen van Vlaams
- 1.1 Taalgeschiedenis
2 Politiek-maatschappelijke betekenis
3 Zie ook
4 Externe links

[bewerk] Vier taalkundige betekenissen van Vlaams

Aan het begrip Vlaams als taalkundige variëteit kunnen ten minste vier betekenissen worden toegekend. Dat zijn, in volgorde van toenemend dialectisme:

als aanduiding voor het in Vlaanderen gesproken Nederlands, zowel omvattende de Nederlandse standaardtaal als de niet-gestandaardiseerde dialecten. In deze betekenis dient de term te worden vermeden, zeker in een meer wetenschappelijke context.
als aanduiding voor de niet-gestandaardiseerde dialecten van het landsdeel Vlaanderen.
als aanduiding van de niet-gestandaardiseerde dialecten van het voormalige graafschap Vlaanderen, d.w.z. de huidige provincies West- en Oost-Vlaanderen, het Nederlandse Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen.
als aanduiding van de niet-gestandaardiseerde West-Vlaamse dialecten van de provincie West-Vlaanderen, het Nederlandse Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen.

Afhankelijk van de gehanteerde begripsdefinitie vertoont het Vlaams meer of minder verschillen met het Standaardnederlands, zoals officieel vastgesteld door de Nederlandse Taalunie. Afwijkingen van die norm worden in Vlaanderen veelal als dialectismen verworpen. Veelal vindt de ijking tegenwoordig nochtans ook plaats aan de in Vlaanderen gangbare variant van het Standaardnederlands, die in de oren van een Nederlander enigszins dialectisch mag klinken, in Vlaanderen echter als beschaafde omgangstaal geldt (het omgekeerde geldt natuurlijk net even goed: de vergelijking van de diverse Noord-Nederlandse varianten). Met het aanwinnen van een eigen norm voor het Nederlands van Vlaanderen wordt een groeiend aantal vlamismen binnen de standaard gerekend. De ontwikkeling van die norm heeft te maken met de ruimere normopvattingen in de Europese cultuur. In plaats van een te noordelijk gekleurde standaardtaal wordt de voorkeur gegeven aan het accepteren van meer verscheidenheid tussen noord en zuid. Door de vervaging van de grens tussen standaardtaal en dialect, mede veroorzaakt door de ontwikkeling van het gebruik van dialecten naar het gebruik van een standaardtaal in Vlaanderen, is echter ook een tussentaal ontstaan. Deze valt te kenmerken als een zeer dialectisch gekleurd Nederlands en wordt ook wel, enigszins laatdunkend, Verkavelingsvlaams genoemd.

[bewerk] Taalgeschiedenis

De Vlaamse dialecten zijn juist als de Nederlandse standaardtaal en de dialecten van Brabant en Holland van Germaanse stam. Zij vallen uiteen in een oostelijke groep, die grofweg het gebied van de provincie Oost-Vlaanderen omvat, en die relatief dicht bij de standaardtaal staat, en een westelijke groep, die de hierboven in de engste definitie van Vlaams genoemde gebieden omvat.

[bewerk] Politiek-maatschappelijke betekenis

Het veelgebruikte adjectief Vlaams verwijst verder naar al wat betrekking heeft op Vlaanderen, in elk van de geografische definities daarvan. Het wordt ook gebruikt voor alles wat uit Vlaanderen voortkomt, cultureel, politiek of economisch.