Vasectomie
Vasectomie is het onderbreken van de zaadleiders bij de man om ervoor te zorgen dat er geen zaadcellen in het sperma terecht komen waardoor de man steriel is.
Inhoud |
[bewerk] Operatie
Een vasectomie is een kleine poliklinische operatie. Deze begint met het opzoeken van de zaadleider aan beide kanten in de balzak. Waar deze leider gevonden wordt, wordt met een kleine injectie een lokale verdoving toegediend. Aan beide kanten wordt de zaadleider door een klein sneetje naar buiten gebracht, en wordt ca. 1 cm van de leider verwijderd. Daarna wordt aan beide kanten de zaadleider omgevouwen en dichtgemaakt. Een zelfoplossende hechting sluit de wond. De hele operatie duurt niet meer dan 20 minuten. Na de operatie wordt de man aangeraden een paar dagen geen zwaar lichamelijk werk te doen om de hechtingen niet te belasten. Verder is normale beweging mogelijk, zolang het geen pijn doet. Fietsen kan bijvoorbeeld pijnlijk zijn. Hoeveel last een man na de ingreep er nog van heeft, verschilt echter van persoon tot persoon. Seks en masturberen is gewoon weer mogelijk, hoewel het kort na de operatie nog wel pijnlijk kan zijn.
[bewerk] Variaties
Er zijn andere procedures dan degene die hierboven wordt beschreven.
Een techniek is het maken van een enkele incisie in het midden van de balzak, en door dat ene gat de twee zaadleiders te onderbreken.
Bij nog een andere techniek wordt geen incisie met een scalpel gemaakt, maar wordt de zaadleider met een speciaal tangetje door een heel klein gat in de huid naar buiten gehaald. Bij deze procedure is zelfs geen hechting nodig, en aanhangers zeggen dat het herstel sneller is en er minder complicaties optreden dan bij de standaardprocedure.
Verder is er recent in de VS een nieuwe procedure toegelaten waarbij de zaadleiders niet worden doorgeknipt, maar worden afgeklemd met een heel klein klemmetje.
[bewerk] Vruchtbaarheid
Na de operatie is de man niet meteen onvruchtbaar: er blijven nog zaadcellen in het systeem die nog geruime tijd na de vasectomie bij een zaadlozing naar buiten kunnen komen. Om de onvruchtbaarheid vast te stellen moet de man na 6 weken tot 3 maanden (afhankelijk van het ziekenhuis) en minimaal 20 zaadlozingen tweemaal een spermamonster inleveren. Pas als in deze twee monsters geen levende spermacellen worden aangetroffen wordt de man steriel verklaard.
Het is mogelijk, maar zeer zeldzaam, dat de eindjes spontaan weer aan elkaar groeien en opnieuw vruchtbaarheid ontstaat. De kans op zwangerschap na een jaar vrijen met een (op de juiste manier gecontroleerde!) vasectomie wordt geschat op 0.02%, dat is lager dan elke andere vorm van anticonceptie.
[bewerk] Complicaties
Vasectomie is een bijzonder veilige operatie. Er treden slechts zelden complicaties op. Door de locatie van de operatie kunnen bijwerkingen echter wel tijdelijk erg onprettig zijn. De meest voorkomende complicatie is dat zaadcellen die uit de zaadleider lekken een knobbeltje vormen. Dit is meestal niet zo erg vervelend, en lost zich vanzelf weer op. Tijdens de operatie kan een bloedvat worden geraakt, waardoor een inwendige bloeding optreedt (een blauwe plek). Dit kan tot enige weken ongemak leiden. Veel minder vaak komt voor dat een infectie optreedt. Als een infectie optreedt kan deze worden behandeld met antibiotica en enkele weken rust.
[bewerk] Verschil in seksualiteit
Een vasectomie heeft niets te maken met castratie. Het enige doel dat de zaadleiders hebben is om de spermacellen in het zaadvocht te brengen. Met het doorsnijden van deze leiders wordt de hormoonhuishouding van de man niet aangetast, en ook verandert er niets in het erectiemechanisme. Het meest gerapporteerde verschil in seksualiteit na vasectomie is dat het beter voelt, waarschijnlijk doordat de reserveringen die de man kan hebben bij het hebben van seksueel contact (zal er geen probleem zijn met de anticonceptie?) wegvallen.
De zaadcellen vormen slechts een heel klein deel van het sperma (enkele procenten). Zelfs bij nauwkeurige bestudering zal men zonder microscoop geen verschillen kunnen vaststellen.
Een deel van de mannen rapporteren dat de eerste paar seksuele hoogtepunten na de vasectomie de beste waren die ze ooit hebben meegemaakt.
[bewerk] Hersteloperatie of Vaso-vasostomie
Wanneer een gesteriliseerde man toch nog een kind wil verwekken, kan getracht worden om de ingreep ongedaan te maken door de beide uiteinden van de zaadleiders terug aan elkaar te verbinden (vaso-vasostomie). De hersteloperatie, waarbij in een ingreep de zaadleiders opnieuw aan elkaar worden gezet, is een veel zwaardere operatie dan de vasectomie. Zelfs als de hersteloperatie lukt, hoeft de man echter niet meer vruchtbaar te zijn.
Deze secure technisch ingreep lukt in 9 op 10 gevallen. Hoe langer de vasectomie geleden is, hoe kleiner de kans op een succesvol herstel. In principe zouden de zaadcellen dus opnieuw moeten kunnen passeren, maar de vruchtbaarheid is daarmee niet altijd hersteld. Slechts 3 op 10 mannen zijn nadien in staat een kind te verwekken.
Of de vruchtbaarheid zich zal herstellen, hangt af van verschillende factoren, zoals:
- de vruchtbaarheid vóór de sterilisatie;
- de lengte van het verwijderde stuk van de zaadleiders;
- het aantal jaren sinds de sterilisatie: de kans dat er opnieuw zaadcellen zullen verschijnen in het zaadvocht neemt af met 4 % per jaar.
- de aanwezigheid van een spermagranuloom, een knobbeltje dat zich vormt als een reactie op het materiaal dat gebruikt werd om de zaadleiders te dichten of op doorsijpelende zaadcellen;
- de zwelling van de zaadleider die nog aan de zaadbal hangt. Deze zwelling kan een perfecte herverbinding moeilijk maken.
- antistoffen: soms maken mannen na de sterilisatie antistoffen aan tegen hun eigen zaadcellen gevormd worden. Deze antistoffen kunnen de kwaliteit van de zaadcellen en dus ook hun bevruchtingsmogelijkheden aantasten. Gedurende de jaren dat de zaadleiders onderbroken waren heeft het lichaam een afweer tegen de eigen zaadcellen ontwikkeld; vaak zijn daardoor zaadcellen die na een hersteloperatie het lichaam verlaten verzwakt.
Indien erg geen levensvatbare zaadcellen opduiken in de zaadlozing, kan men eventueel op zoek gaan naar nog niet volledig ontwikkelde zaadcellen in de teelbal of de bijbal, en via IVF-technieken toch een zwangerschap realiseren.
[bewerk] Keuze voor vasectomie
Wanneer in een heteroseksueel paar geen kinderwens meer bestaat, wordt steeds vaker gezocht naar een alternatief voor het levenslang slikken van hormoontabletten. Relatief veilige alternatieven zijn dan een sterilisatie bij de vrouw, sterilisatie bij de man, of een spiraaltje. Van de twee sterilisatie-operaties is die bij de man veel eenvoudiger en met minder risico dan die bij de vrouw.
In Nederland en de Verenigde Staten kiest 11% van de heteroseksuele paren die anticonceptie gebruiken voor een vasectomie. In veel ziekenhuizen is de operatie daardoor lopende-bandwerk. In percentage liggen alleen het Verenigd Koninkrijk en Nieuw-Zeeland nog hoger, met 18%. Ook in China wordt vasectomie veel toegepast. In Frankrijk was sterilisatie heel lang verboden, en is het ook nu (2005) nog moeilijk om een uroloog met ervaring te vinden.
