Spiritualisme
Spiritualisme komt in twee verschijningsvormen voor, die van de filosofie en die van de theologie.
Inhoud |
[bewerk] In de filosofie
Hierin is het spiritualisme een tegenhanger van het materialisme. Het is een stroming die een centrale functie aan de geest - in tegenstelling tot de materie - toekent en de werkelijkheid op haar baseert. Als spiritualisten in de moderne westerse filosofie worden vooral Leibniz en Berkeley genoemd. In de klassieke tijd kan de dichter Pindarus (Gr: Pindaros, En: Pindar) beschouwd worden als degene die in zijn odes de essentie van een spiritualistisch orfisch mysticisme uiteenzette door aan de ziel een goddelijke oorsprong toe te kennen die slechts tijdelijk in het lichaam verblijft om na de dood weer terug te keren naar haar oorsprong.
Ondanks het feit dat het spiritualisme historisch gezien vaak samengaat met allerlei vormen van idealisme moet het daar toch van onderscheiden worden: het idealisme stelt de ideeën centraal en het spiritualisme benadrukt eerder het belang van de levende mens. Het idealisme wordt traditioneel tegenover het realisme geplaatst dat (volgens Kant) de ideeën voor de dingen zelf houdt.
Binnen de filosofie wordt naast de (zeer) brede metafysische stroming ook wel een psychologisch spiritualisme en een moreel spiritualisme onderscheiden. Het psychologisch spiritualisme beschouwt de psychische fenomenen als losstaand van de fysiologische mens (zonder deze overigens te ontkennen). Het moreel spiritualisme vat de morele waarden op als scheppingen van geestelijke activiteit en koppelt ze los van fysieke oorzakelijkheid en sociale en/of culturele factoren.
[bewerk] In de theologie
Hierin is spiritualisme de religieuze grondhouding die het directe contact van de ziel met het opperwezen als primair ziet en die derhalve alle andere mediators (bijbel, kerk, dogma's, sacramenten, geestelijk leiders etc.) op de tweede plaats stelt of zelfs geheel afwijst.
[bewerk] Begripsverwarring
Spiritualisme moet niet worden verward met spiritisme (betreft oproepen van geesten).
En ook de term 'spiritueel' heeft in bepaalde gevallen een andere betekenis.
