Slag in de Golf van Leyte
| Slag in de Golf van Leyte | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Conflict | Tweede Wereldoorlog | ||||||||||||||
| Datum | 24 oktober 1944 - 25 oktober 1944 | ||||||||||||||
| Plaats | Golf van Leyte | ||||||||||||||
| Resultaat | Beslissende Amerikaanse overwinning | ||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Partijen | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Campagne | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
De Slag in de golf van Leyte was een zeeslag in de Stille oceaan tijdens de Tweede Wereldoorlog, die plaatsvond in de zeeën rond het eiland Leyte in de Filipijnen van 23 oktober tot 26 oktober 1944. De Japanners probeerden de geallieerde invasie op Leyte te stoppen of te vernietigen. In plaats hiervan brachten de geallieerde marines aan de numeriek zwakkere keizerlijke marine een belangrijke nederlaag toe. De Japanse marine was hierna geen strategisch wapen meer. De slag wordt vaak beschouwd als de grootste zeeslag in de geschiedenis.
Deze zeeslag was ook de plaats van de eerste kamikazeaanvallen van de Japanners. De Australische zware kruiser HMAS Australia werd op 21 oktober geraakt, en georganiseerde zelfmoordaanvallen door de "Speciale aanvalsmacht" begonnen op 25 oktober.
Inhoud |
[bewerk] Wat voorafging
De gevechten in 1943 hadden het Keizerlijke Japanse leger van haar bases op de Solomonseilanden verdreven, en in 1944 had een serie van geallieerde landingen, ondersteund door vliegdekschepen, de Marianen veroverd. De geallieerde overwinning in juni in de Filipijnenzee had de Japanse vliegdekschepen vernietigd en een geallieerd lucht- en zeeoverwicht verzekerd.
Dit gaf de geallieerden een keuzevrijheid in het bepalen van hun volgende aanval. Admiraal Chester Nimitz was er voorstander van om de Japanse strijdkrachten in de Filipijnen op te sluiten en Formosa (het huidige Taiwan) aan te vallen. Het bezit van Formosa zou de geallieerden in staat stellen om de Japanse zeeroutes met Zuid-Azië af te snijden, en daarmee ook de Japanse garnizoenen aldaar te isoleren. Bij gebrek aan bevoorrading zouden deze dan niet lang kunnen standhouden.
Generaal Douglas MacArthur was voorstander van een invasie op de Filipijnen, die ook op de bevoorradingsroute naar Zuidoost-Azië lag. De Filipijnen in Japanse handen laten zou ernstige schade aan het Amerikaanse imago toebrengen, en een persoonlijke belediging van MacArthur zijn, die in 1942 publiekelijk en plechtig had beloofd te zullen terugkeren. President Roosevelt werd ingeschakeld om het dispuut te beslechten, hij koos de Filipijnen.
Voor de Japanners was het duidelijk welke opties voor de geallieerden openstonden. De opperbevelhebber van de vloot, Toyoda Soemu trof voorbereidingen voor vier 'overwinningsplannen': Shō-1 (捷１号作戦 Shō ichigō sakusen) was een belangrijke marineoperatie in de Filipijnen, Shō-2, -3 en -4 waren antwoorden op aanvallen op Formosa, de Ryukyu-eilanden respectievelijk de Koerilen. Alle plannen behelsden compromisloze complexe agressieve operaties die alle beschikbare strijdkrachten inzetten voor een beslissende slag.
Toen Nimitz op 12 oktober een aanval met vliegdekschepen inzette op Formosa, om te zorgen dat de daar gestationeerde vliegtuigen niet bij de geplande invasie op de Filipijnen tussenbeide konden komen, zetten de Japanners plan Shō-2 in actie: een onophoudelijk stroom aanvallen werd op de vliegdekschepen losgelaten, resulterend in het verlies van 600 vliegtuigen in 3 dagen. Hierna had de Japanse vloot bijna geen luchtdekking meer.
Plan Shō-1 eiste dat de strijdmacht van vice-admiraal Jisaburo Ozawa de Amerikaanse derde vloot zou weglokken met een schijnbaar kwetsbare strijdmacht van vliegdekschepen. De geallieerde landingsstrijdmacht zou dan zonder luchtdekkingssteun vanuit het westen worden aangevallen door drie strijdkrachten: die van vice-admiraal Takeo Kurita, gestationeerd in Brunei, zou de golf van Leyte binnenvaren en de geallieerde landingsschepen vernietigen, de strijdmachten van admiraal Shoji Nishimura en van vice-admiraal Kiyohide Shima zouden als mobiele aanvalseenheid fungeren. De laatste drie strijdkrachten zouden uit oppervlakteschepen bestaan.
Het was waarschijnlijk dat het plan zou resulteren in de vernietiging van een of meer van de drie strijdkrachten. Toyoda rechtvaardigde dat later tegenover zijn ondervragers als volgt: Wanneer de Filipijnen verloren zouden gaan, en we de vloot zouden behouden dan kon deze of naar Japan of naar het zuiden. In Japan zou ze van brandstof verstoken zijn. In het zuiden zou ze munitie en andere bevoorrading moeten ontberen. Het zou nutteloos zijn de vloot te redden zonder de Filipijnen.
[bewerk] De grote lijn van de gevechten
 |
De zeeslag bestond uit vier afzonderlijke ontmoetingen - zie de kaart rechts.
- Kurita's strijdmacht voer op 24 oktober de Sibuyan zee in ten noordwesten van Leyte. In de Slag in de Sibuyan zee werd het aangevallen door vliegtuigen van Amerikaanse vliegdekschepen: Het Japanse slagschip Musashi werd tot zinken gebracht. Toen Kurita omdraaide meenden de Amerikaanse piloten dat hij zich terug trok, maar hij draaide opnieuw en voer 's nachts door de Straat van San Bernardino, om de volgende ochtend voor Samar te verschijnen.
- Nishimura's strijdmacht koerste richting de straat van Surigao in het zuiden, waar ze om 03:00 op 25 oktober ze op een Amerikaanse strijdmacht stuitten. In de Slag bij de straat van Surigao werden de Japanse slagschepen Fuso en Yamashiro tot zinken gebracht, Nishimura werd gedood, en het restant van zijn strijdmacht trok zich naar het zuidwesten terug.
- Halsey vernam van de naderende eenheid van Ozawa en beet in het aas, zijn vliegdekschepen meenemend in de achtervolging op 25 oktober. In de Slag bij Kaap Engaño bracht hij vier Japanse vliegdekschepen door luchtaanvallen tot zinken. Ozawa's overlevende schepen vluchtten naar Japan.
- Kurita arriveerde om 06.00 uur bij Samar. Met Halsey afwezig door zijn achtervolging van Ozawa, waren de enige aanwezige Amerikaanse strijdkrachten drie groepen escorte vliegkampschepen met hun begeleiding van destroyers. In de Slag bij Samar probeerden de Japanse slagschepen en zware kruisers tevergeefs door deze bescherming heen te breken. Onophoudelijke luchtaanvallen, torpedoaanvallen, slecht weer en bluf deden Kurita uiteindelijk besluiten zich terug te trekken, hoewel hij een aantal Amerikaanse schepen reeds zwaar beschadigd had.
[bewerk] Slag in de Sibuyan zee
Kurita's machtige "Strijdmacht Midden" bestond uit vijf slagschepen (Yamato, Musashi, Nagato, Kongo en de Haruna), en twaalf kruisers (Atago, Maya, Takao, Chokai, Myoko, Haguro, Noshiro, Kumano, Suzuya, Chikuma, Tone, en Yahagi), ondersteund door dertien destroyers.
Toen Kurita kort na middernacht op 23 oktober het eiland Palawan passeerde, werd zijn strijdmacht ontdekt door de onderzeeërs USS Dace en Darter. Hoewel dit rapport opgevangen werd door de radio operator aan boord van de Yamato, namen de Japanners geen voorzorgen. Kurita's vlaggenschip Atago werd door de Darter en Maya tot zinken gebracht. De Takao werd beschadigd en keerde met twee destroyers terug naar Brunei, achtervolgd door de twee onderzeeërs Op 24 oktober liep de Darter aan de grond. Alle inspanningen om haar weer los te krijgen faalden, en ze werd opgegeven.
Kurita overleefde de aanval van de onderzeeërs en bracht zijn vlag over naar de Yamato.
Om ongeveer 08:00 (24 oktober) werd de vloot door vliegtuigen waargenomen toen ze de nauwe ingang tot de Sibuyan zee invoer. De vliegtuigen waren afkomstig van USS Intrepid. 260 vliegtuigen van de Intrepid, Bunker Hill en andere vliegdekschepen van Task Group 38.2 vielen om 10:30 aan, daarbij treffers plaatsend op Nagato, Yamato, Musashi en verscheidene andere schepen. De tweede golf vliegtuigen concentreerde zich op de Musashi, deze met zowel bommen als torpedo's treffend. Toen deze terugtrok richting haven volgde een derde aanvalsgolf van de Enterprise die de Mushashi raakte met 11 bommen en acht torpedo's Kurita gaf zijn vloot bevel zich terug te trekken tot buiten het gebied van de vliegtuigen. Ze passeerden hierbij de zwaar gehavende Mushashi. Om 17:15 draaide hij opnieuw, nu richting de Straat van San Bernardino. Musashi zonk uiteindelijk om 19:30.
Ondertussen had vice-admiraal Onishi Takijiro zijn Eerste Luchtvloot van 80 vliegtuigen, gestationeerd op Luzon, naar de vliegdekschepen Essex, Lexington, Princeton en Langley van Task Group 38.3 gestuurd. De Princeton werd door een pantserdoorborende bom geraakt en raakte in brand. Om 15:30 explodeerde het achterste munitiemagazijn, 200 zeelieden van de Princeton werden hierbij gedood, en nog eens 80 van de langszij liggende kruiser Birmingham. De Birmingham was zo zwaar beschadigd dat ze gedwongen was terug te keren. Ook andere schepen in de omgeving waren beschadigd. Alle inspanningen om de Princeton te redden waren vergeefs. Om 17:50 zonk ze.
[bewerk] Slag in de straat van Surigao
Nishimura's "Strijdmacht zuid" bestond uit de slagschepen Yamashiro en Fuso, de kruiser Mogami en vier destroyers. Zij werden op 24 oktober door bommenwerpers aangevallen maar leden slechts geringe schade.
Vanwege de strikte radiostilte die de Strijdmacht Midden en de Strijdmacht Zuid in acht moesten nemen, was Nishimura niet in staat zijn bewegingen met die van Shima en Kurita te coördineren. Toen hij om ongeveer 02.00 bij de nauwe Straat van Surigao aankwam, was Shima 40 km achter hem, en Kurita nog in de Sibuyan zee, verschillende uren van de bruggenhoofden op Leyte verwijderd.
Bij het passeren van de kaap van het eiland Panaon liepen zij in een dodelijke val die de Amerikaanse Zevende vloot voor hen had opgesteld. Admiraal Jesse Oldendorf had zes slagschepen (Mississippi, Maryland, West Virginia, Tennessee, California en Pennsylvania), acht kruisers (waaronder HMAS Australia en Louisville), 29 destroyers en 39 torpedoboten. Om door de straat de landingsgebieden te bereiken, moest Nishimura met zijn schepen spitsroeden lopen tussen de torpedo's van de torpedoboten, twee groepen destroyers ontwijken, en dit onder het geconcentreerde vuur van zes slagschepen. Deze werden dan weer door een kordon van kruisers en destroyers beschermd.
Om 03:00 werden de Fuso en de destroyers Asagumo, Yamagumo en Mishishio geraakt door torpedo's. De Fuso brak in tweeën, maar zonk niet. Om 03:50 openden de slagschepen het vuur. De radarondersteunde vuurgeleidingsinstallaties betekenden dat de Amerikanen konden vuren op afstanden waarop de Japanners nog niet konden antwoorden. De Yamashiro en Mogami werden kreupel geschoten door 16-inch (406 mm) pantserdoorborende granaten. De Shigure draaide terug, maar verloor de macht over het roer en stopte. De Yamahiro zonk om 04:19.
Om 04:25 bereikte Shima's strijdmacht van twee kruisers (Nachi en Ashigara) en acht destroyers de slag. Toen zij de twee helften van de Fuso zagen, zagen zij deze aan voor de wrakken van de twee slagschepen van Nishimura. Shima realiseerde zich het hopeloze van een poging door deze nauwe zeestraat op te stomen, en beval een terugtocht. Zijn vlaggenschip Nachi kwam hierbij in aanvaring met de Mogami, waarbij het roercompartiment van de laatste onder water kwam te staan. Mogami raakte bij de terugtocht achterop en werd de volgende ochtend door vliegtuigen tot zinken gebracht.
De voorste helft van de Fuso werd door de Louisville tot zinken gebracht, de achterste helft zonk bij het eiland Kanihaan.
Van Nishimura's strijdmacht van zeven schepen overleefde alleen de Shigure het gevecht.
Yamashiro was het laatste slagschip dat het gevecht aanbond, en een van de weinige die door een ander slagschip tot zinken werden gebracht.
[bewerk] Slag bij kaap Engaño
 |
Ozawa's "Strijdmacht Noord" had de beschikking over vier vliegdekschepen (Zuikaku, Zuiho, Chitose, en Chiyoda), twee gedeeltelijk tot vliegdekschip omgebouwde slagschepen (Hyuga en Ise — (de achterkanonnen waren vervangen door dek, katapult en hangar, maar geen van beiden droeg vliegtuigen, drie kruisers (Oyodo, Tama, en Isuzu), en negen destroyers. Hij had slechts 108 vliegtuigen.
Op 24 oktober werd Ozawa's strijdmacht pas om 16:40 opgemerkt. De Amerikanen waren te druk bezig met de anval op Kurita en de luchtaanvallen vanaf Luzon. Op de avond van 24 oktober kreeg Ozawa per abuis een Amerikaans bericht over Kurita's terugtocht, en trok zich aarop eveneens terug. Maar om 20.00 gaf Toyoda Soemu alle strijdmachten opdracht aan te vallen.
Halsey zag dat hij een gelegenheid had om de de laatste Japanse vliegdekschepen in de Pacific te vernietigen, Zo'n slag zou de Amerikaanse marine de absolute heerschappij bezorgen, en de Amerikaanse marine in staat stellen het Japanse thuisland aan te vallen.
Gelovend dat Kurita verslagen was door de luchtaanvallen in de Sibuyan zee, en zich terugtrok richting Brunei, zette Halsey de achtervolging van Ozawa in met alle drie zijn groepen vliegdekschepen, en met admiraal Willis A. Lee's "Task Force 34" met slagschepen. Hoewel Kurita's koers naar de Straat van San Bernardino was waargenomen, was deze informatie waarschijnlijk niet aan Halsey doorgegeven.
De Amerikaanse Derde Vloot was een formidabele strijdmacht, in alle opzichten de meerdere van de Japanse Strijdmacht Noord. Halsey had negen vliegdekschepen (Intrepid, Hornet, Franklin, Lexington, Bunker Hill, Wasp, Hancock, Enterprise, en Essex), acht lichte vliegdekschepen (Independence, Princeton, Belleau Wood, Cowpens, Monterey, Langley, Cabot, en San Jacinto), zes slagschepen (Alabama, Iowa, Massachusetts, New Jersey, South Dakota, en Washington), zeventien kruisers en 63 destroyers. Hij kon meer de 1000 vliegtuigen inzetten. Maar het liet de landingsplaatsen op Leyte kwetsbaar achter, slechts bewaakt door een handvol vliegdekschepen en destroyers. Halsey hapte in het aas dat Ozawa hem zo verleidelijk voorhield.
In de ochtend van 25 oktober liet Ozawa 75 vliegtuigen opstijgen om de aanval op de Amerikanen in te zetten. Deze aanvallen richten slechts weinig schade aan. De meeste vliegtuigen werden neergehaald door Amerikaanse patrouillerende jagers. Een handvol overlevenden haalde Luzon.
De Amerikaanse vliegdekschepen lanceerden hun eerste aanval bij dageraad met 180 vliegtuigen voordat Strijdmacht Noord precies gelokaliseerd was. De zoekvliegtuigen maakten om 07.10 contact. Om 08.00 uur vernietigden Amerikaanse jagers het beschermende luchtschild van 30 Japanse vliegtuigen. Hierna konden de luchtaanvallen beginnen, die tot de avond voortduurden. De Amerikanen hadden toen 527 vluchten tegen Strijdmacht Noord uitgevoerd. Daarbij hadden ze drie van Ozawa's vliegdekschepen (Zuikaku, Zuiho en Chiyoda) en de destroyer Akitsuki. Het vierde vliegdekschip, Chitose, was buiten gevecht gesteld, evenals de kruiser Tama. Ozawa bracht zijn vlag over naar de Oyodo.
Met alle Japanse vliegdekschepen buiten gevecht gesteld, waren de omgebouwde slagschepen Ise en Hyuga de voornaamste doelen geworden. Hun stevige constructie bleek tegen luchtaanvallen bestand. en Halsey stuurde Task Force 34 naar voren om in een vuurgevecht met hen af te rekenen. Toen bereikte Halsey echter bericht over het gevecht bij Samar en de naderende ramp van Sprague's Task Group 77.4. Hij brak de achtervolging af en keerde naar het zuiden, slechts een kleine eenheid van destroyers en kruisers onder Laurence T. DuBose achterlatend om de Japanse schepen tot zinken te brengen. Ise en Hyuga keerden naar Japan terug, waar ze in 1945 aan hun ankers tot zinken werden gebracht.
[bewerk] Slag bij Samar
Kurita voer op 25 oktober 1944 om 03.00 door de Straat van San Bernardino en koerste zuidwaarts langs de kust van Samar.
Om hem te stoppen waren er drie task Forces van admiraal Thomas Kinkaid's Zevende Vloot. Ieder bestond uit zes escortevliegdekschepen en zeven of acht destroyers. Admiraal Thomas Sprague's Task Unit 77.4.1 ("Taffy 1") bestond uit: Sangamon, Suwannee, Chenago, Santee, Saginaw Bay, en Petrof Bay. Admiraal Felix Stump's Task Unit 77.4.2 ("Taffy 2") bestond uit: Natoma Bay, Manila Bay, Marcus Island, Kadashan Bay, Savo Island, en Ommaney Bay. Admiraal Clifton Sprague's Task Unit 77.4.3 ("Taffy 3") bestond uit: Fanshaw Bay, St Lo, White Plains, Kalinin Bay, Kitkun Bay, en Gambier Bay. Ieder escortevliegdekschip droeg ongeveer 30 vliegtuigen, gezamenlijk meer dan 500 toestellen. De vliegdekschepen waren langzaam en slechts licht gepantserd en waren in een korte afstandsontmoeting met een slagschip kansloos.
Een misverstand in de communicatie leidde Kinkaid ertoe te geloven dat Willis A. Lee's Task Force 34 van slagschepen de Straat van San Bernardino in het noorden bewaakte. Hij verwachtte dus geen gevaar uit die richting. Maar Lee was met Halsey meegegaan in de achtervolging van Ozawa. T De Japanners stuitten om 06.45 op Taffy-3. De verrassing aan Amerikaanse zijde was volledig. Kurita verwarde de escorte vliegdekschepen met transportschepen en meende dat hij de hele Amerikaanse Derde Vloot voor de loop van zijn 18-duims kanonnen had.
Sprague gaf zijn vliegdekschepen opdracht om te draaien en van de vijand weg te stomen. Hij hoopte dat het slechte zicht de nauwkeurigheid van het Japanse kanonvuur zou verminderen. Ook stuurde hij zijn destroyers ten aanval, in de hoop dat deze de Japanse opmars konden vertragen. Deze destroyers vielen de Japanse formaties ondanks het zelfmoordachtige karakter van een dergelijke actie aan, het vuur naar zich toe trekkend. De Japanse formaties werden door de torpedo aanvallen verbroken toen de Japanse schepen probeerden de torpedo’s te ontwijken. De Yamato geraakte tussen twee torpedo's op evenwijdige koers en draaide tien minutenlang van de Amerikaanse vloot af. De Japanse slagschepen wisten de Amerikaanse destroyers Hoel, Johnston, en Samuel B. Roberts tot zinken te brengen, terwijl vier anderen beschadigd werden.
De destroyer aanval stelde in ieder geval Sprague in staat om zijn vliegtuigen in de lucht te brengen. De tijd om de vliegtuigen met pantserdoorborende bommen te herladen, de vliegtuigen stegen op met wat zij aan boord hadden - in sommige gevallen met dieptebommen De vliegdekschepen van Sprague draaiden weg naar het zuiden, terwijl de granaten rondom hen in zee vielen. De Gambier Bay in de achterhoede werd tot zinken gebracht, terwijl de meeste anderen schade opliepen.
Gedurende enige tijd leek het onmogelijk dat Taffy-3 aan een algehele vernietiging zou ontkomen, maar om 09.20 Draaide Kurita om en trok zich naar het noorden terug. De destroyer aanvallen hadden zijn formaties verbroken en hij had de tactische controle verloren. De zware kruisers (Chokai, Suzuya, Chikuma) waren door de geconcentreerde zee- en lucht aanvallen tot zinken gebracht.
Signalen van Ozawa had hem op het verkeerde been gezet en hij meende dat hij de gehele Derde vloot tegenover zich vond. Dat betekende dat hoe langer hij zijn aanval doorzette, hoe groter de kans was dat alle vliegdekschepen van Halsey zich op zijn vloot zouden storten.
He trok onder voortdurende luchtaanvallen naar het noorden en later westen door de Straat van San Bernardino terug. De Nagato, Haruna en Kongo waren zwaar beschadigd
Hij was de slag met vijf slagschepen begonnen, maar toen hij Japan bereikte, was alleen de Yamato nog gevechtswaardig.
[bewerk] Betekenis van de slag
De slag in de golf van Leyte beschermde het bruggenhoofd van het Amerikaanse zesde leger op Leyte tegen aanvallen vanuit zee. Er zou nog veel strijd volgen voor het eiland eind december 1944 geheel in Amerikaanse handen zou zijn.
Strategisch gezien was het nog belangrijker dat na deze slag de Japanse zeemacht verslagen was. De weg naar de Ryukyu eilanden in 1945 lag open. De enige belangrijke Japanse maritieme operatie die gedurende de oorlog nog zou volgen was de desastreuze Operatie Ten-Go in April 1945.
Terwijl de slag ten einde liep, zette Vice Admiraal Takijiro Onishi zijn "Speciale aanvalseenheid" in actie. Kamikaze aanvallen werden uitgevoerd op de geallieerde schepen in de golf van Leyte. Op 25 oktober werd de Australia voor de tweede keer geraakt en gedwongen voor reparatie terug te keren. Het escortevliegdekschip St. Lo werd tot zinken gebracht.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Battle of Leyte Gulf op Wikimedia Commons. |
