Sint-Plechelmusbasiliek
De Sint-Plechelmusbasiliek is een katholieke kerk in Oldenzaal, die in 1950 tot basiliek werd verheven. Het is een van de twintig basilieken die Nederland rijk is. De basiliek is gewijd aan de H. Plechelmus, een Ierse monnik uit de 8e eeuw, wiens naamdag op 15 juli wordt gevierd.
De oudste delen dateren uit de 12e eeuw, maar de geschiedenis van de kerk gaat terug tot de 8e eeuw, toen eerst een houten kerk werd gebouwd, welke in de 10e eeuw werd vervangen door een stenen gebouw. In 954 werd aan deze kerk een kapittel verbonden. Rond 1150 werd de kerk vervangen door een nieuw gebouw in romaanse stijl. Van deze kerk resteren middenschip, noordbeuk, noordertransept en een koortravee. De kerk werd gebouwd van Bentheimer zandsteen. In het interieur werd het alternerend stelsel toegepast, waarbij middenbeuk en zijbeuken van elkaar worden gescheiden door bogen die door afwisselend zuilen en pijlers worden gedragen. De drie beuken werden overwelfd met kruisgewelven. Rond 1240 werd de huidige toren gebouwd, die vanwege de vroeg-gotische versieringen wel tot de romanogotiek wordt gerekend. In de tweede helft van de 15e eeuw werden koor en zuidbeuk in gotische stijl vervangen. Het zuidtransept ging hierbij op in de nieuwe zijbeuk en verloor de topgevel. Vanaf 1633 tot 1810 werd de kerk gebruikt door de protestanten, die het onderhoud aan het gebouw verwaarloosden. Na de teruggave aan de katholieken in 1810 waren verschillende restauraties nodig. De belangrijkste was de restauratie van 1891 tot 1900, onder leiding van Jos Cuypers. Hierbij verdween de 17e eeuwse Latijnse school op de noordbeuk, die de kapittelzaal had vervangen, en werd de noordelijke absidiool gereconstrueerd naar voorbeeld van die aan de zuidelijke dwarsarm.
